کاهش میزان تیراژ کتاب یک آسیب است/کتاب فروشی‌های زیادی تعطیل شده‌اند
محسن پرویز در گفت‌وگو با پیرامون تاثیر بیماری کرونا بر سرانه مطالعه در کشور گفت: نمی‌توان مسبب اصلی بسیاری از چالش‌ها و مشکلات حوزه نشر را بر گردن بیماری کرونا انداخت در عین حال باید توجه داشت که توانایی تبدیل هر تهدید به فرصت با تدبیر و به کار بستن رویکرد‌ها ارزشمند و امکان پذیر است.
وی در همین راستا ادامه داد: کاهش سرانه مطالعه و افزایش بیماری کرونا در سطح جامعه نمی‌تواند یک قضاوت و نتیجه گیری مناسب و دقیق باشد، زیرا ما پیش از شیوع بیماری کرونا نیز شاهد کاهش سرانه مطالعه بودیم و در این زمینه عوامل بسیاری دخیل بودند.
پرویز استفاده از فضای مجازی را در افزایش سرانه مطالعه موردبررسی قرار داد و اظهار کرد: فضای مجازی فرصتی برای ایجاد تحول در حوزه نشر محسوب می‌شود و من معتقدم به خوبی از آن بهره برداری نشده. این عدم توانایی در استفاده از فضای مجازی و معرفی کتاب‌ها بسیار ناامید کننده بود اگرچه قدم‌هایی از سوی برخی ناشران در این زمینه شکل گرفت، اما کافی نبود انتظار می‌رفت بهره‌برداری از فضای مجازی و تکنولوژی روز دنیا تغییر قابل توجهی را در روند سرانه مطالعه به دنبال داشته باشد در این زمینه مقصران اصلی خود ما هستیم و نباید به دنبال مقصر دیگری باشیم، باید در نظر داشته باشیم که هرگونه اقدامی بدون توجه به ساز و کار لازم و فراهم کردن زمینه تبلیغات مناسب در جهت معرفی کتاب‌های ارزنده محکوم به نابودی است پس از گسترش کرونا توجه جامعه به سوی استفاده از فناوری و فضای مجازی بیش از هر زمان دیگری جلب شد، اما بی توجهی و فرصت سوزی امکان تبلیغات کتاب را از بین برد، این مدت زمان ۲ ساله نتوانست به یک فرصت بدل شود در حالی که می‌توانست شروعی باشد برای یک حرکت عظیم فرهنگی و افزایش سرانه مطالعه؛ عدم وجود برنامه ریزی‌های هدفمند در حوزه فرهنگ مهمترین عامل در کاهش سرانه مطالعه محسوب می‌شود.
وی اشاره‌ای به میزان انتشار کتاب در طی سال‌های اخیر داشت و ابراز کرد: در طی سال‌های اخیر کتاب‌های زیادی منتشر شده است، آمار نشان می‌دهد حدود ۱۰۰ هزار عنوان کتاب منتشر شده که حداقل هر در هر حوزه حدود ۱۰۰ عنوان کتاب را به صورت اختصاصی از آن خود کرده در چنین شرایطی قطعا می‌توان از بین این تعداد کتاب محتوا، مطالب ارزنده‌ای درحوزه‌های مختلف را نظاره گر بود از سوی دیگر نمی‌توان کمبود کتاب با کیفیت را عاملی برای دلزدگی جامعه مخاطب از مطالعه دانست.
***انتشار کتاب کاهش نداشته
عضو انجمن قلم تصریح کرد: کتاب‌های منتشر شده درگروه سنی بزرگسالان و نوجوانان بیشترین کتاب‌هایی بودند که در طی سال‌های اخیر منتشر شده در این میان کتاب‌هایی که به کودکان و نوجوان تعلق دارد نیز تلاش کرده تا پا به پای کتاب بزرگسالان پیش برود البته نظارت بر کیفیت این نوع کتاب‌ها عموما با کمک و همراهی خانواده‌ها بود، زیرا کودکان قشر حساس جامعه هستند و سرمایه گذاری فرهنگی بر آنان بسیار لازم و ضروی است.
وی هشدار داد: کاهش سرانه مطالعه و مشکلات پیرامون نشر آینده فرهنگی را تحت تاثیر قرار خواهد داد و نویسندگاه حرفه‌ای نیز از این صدمه در امان نخواهد بود.
***کاهش میزان تیراژ کتاب
پرویز کاهش میزان تیراژ کتاب را یکی از عوامل تاثیر گذار بر سرانه مطالعه دانست و افزود:عامل دیگری که باعث کاهش سرانه مطالعه شده است پایین آمدن تیراژ کتاب وتعداد عناوین بوده این امر به عنوان یک آسیب شناخته می‌شود کاهش میزان تیراژ کتاب به معنی کاهش ویترین‌ها برای یک کتاب تازه منتشر شده است، زیرا کتاب‌هایی که پشت ویترین‌های کتاب فروشی‌ها قرار می‌گیرند کاهش پیدا کرده و این امر کاهش میزان مخاطب و بازدید کننده را در پی دارد به بیان ساده این نوع از کتاب‌ها کمتر دیده شده و به مخاطب معرفی نمی‌شوند این امر در شهرستان‌ها و کتاب فروشی شهر‌های کوچک بیشتر وجود دارد از سوی دیگر عدم حضور پر رنگ در فضای مجازی نیز عاملی مهم و تاثیر گذار برای دیدن نشدن کتاب‌ها محسوب می‌شود.
***سرانه مطالعه
عضو انجمن قلم تصریح کرد: کاهش میزان شمارگان برای هر کتاب بر سطح بازار نشر تاثیر مستقیمی دارد، زیرا زنجیره نشر را به چالش می‌کشد در عین حال خاتمه فعالیت بسیاری از کتاب فروشی‌های کوچک را در بر دارد نتیجه این عوامل کاهش تعداد کتاب فروشی‌ها طی سال‌ها اخیر بوده و دیدن نشدن کتاب‌های ارزنده را در بر دارد لذا کاهش شمارگان کتاب عواقب بسیاری را در بر دارد.
وی روند نظارت بر تولید کتاب را مورد بررسی قرار داد و اظهار کرد: در برخی از کشور‌ها کتاب پس از دریافت مجوز انتشار و در شمارگان کم و محدودی منتشر می‌شود و در اختیار صاحبنظران، منتقدان و کارشناسان حوزه فرهنگ قرار می‌گیرد چنانچه این کتاب مورد تایید قرار بگیرد در شمارگان بعد در تیراژ‌های بسیار بالا به دست انتشار می‌رسد، اما این روند در کشور ما مرسوم نیست در نتیجه کتاب‌های بی کیبفت نیز لابه لای کتاب خوب به منتشر می‌شوند.
*** اقبال از فضای مجازی
وی تاکید کرد: در بررسی عوامل کاهش سرانه مطالعه نمی‌توان تنها مخاطب را مقصر دانست بلکه باید مجموعه‌ای از عوامل تاثیر گذار بر روند نشر مورد بررسی قرار دارد از سوی دیگر فضای مجازی و حضور مستمر افراد در این فضا سبب شده تا اقبال از مطالعه روندی کاهشی به خود بگیرد و سرانه مطالعه نسبت به گذشته کاهش یابد، اما کم کاری برای تبلیغ کتاب‌های خوب در فضای مجازی و کمک گرفتن از تکنولوژی در جهت گسترش و سرانه مطالعه بسیار کم شکل گرفته پس نتوانسته جامعه را به خوبی تحت تاثیر قرار دهد، متاسفانه کتاب به نوعی از اولویت‌های زندگی مردم جامعه خارج شده است. حضور مردم در فضای مجازی بدون توجه به زمانبندی و فرهنگ استفاده مناسب از فضای مجازی کارکردی نا مناسب را به دنبال داشته است.
پرویز پیرامون اهمیت مطالعه و پژوهش در حوزه آسیب شناسی و اجرایی کردن برنامه‌هایی که زمینه را برای افزایش سرانه مطالعه فراهم کند خاطرنشان کرد: برای افزایش سرانه مطالعه ابتدا باید آسیب‌ها را شناسایی کرد و بر اساس آمار‌های واقعی و حقیقی به بررسی عوامل تاثیرگذار بر حوزه فرهنگ و سرانه مطالعه پرداخت در چنین شرایطی می‌توان به تحول در حوزه فرهنگ دست زد و سرانه مطالعه و دیدگاه مردم نسبت به کتاب و کتاب خوانی را تغییر داد من معتقدم هرگز نمی‌توان راه حل مناسبی بر اساس داد‌ه‌های غیر علمی و صرفا بر اساس گفته‌ها ارائه داد.