قرنطینه یک فرصت و کرونا یک تهدید
فرزانه قلعه قوند در گفت‌وگو با پیرامون اقبال جامعه از مطالعه کتاب در دوران اوقات فراغت گفت: بررسی‌های من نشان داده مطالعه کتاب‌ها در ماه‌های گذشته و در طول قرنطینه حاصل از بیماری کرونا افزایش داشته، اما نوع مطالعه از کتاب‌های فیزیکى و کاغذى به کتاب‌های الکترونیک و یا صوتی و حتی انتقال اطلاعات کتاب‌ها بر روی فضای مجازی تغییر کرده است.
***تاثير فضاى مجازى بر سرانه مطالعه
وی در همین راستا ادامه داد: حضور در فضای مجازی و گرو‌هایی که در شرایط قرنطینه شکل گرفت به ترویج کتاب و کتاب خوانی پرداختند و با ارائه مطالب کتاب‌ها در فضای مجازی رویکرد جدیدى از مطالعه را به نمایش گذاشتند این امر تجربه‌ای ملموس بود و جذابیت‌های خاصی را برایمان به همراه داشت، نکته قابل توجه برای من این بود کسانی که فکر نمی‌کردم به مطالعه بپردازند با ارائه کتاب‌هایی که خوانده بودند باعث تعجب من شدند، این امر نشان می‌داد که در طول قرنطینه سرانه مطالعه افزایش یافته، اما این افزایش محدود به کتاب‌های «پی دی اف» و کتاب‌های صوتی بوده است.
وی به تاثیر تکنولوژی بر سرانه مطالعه اشاره و ابراز کرد: تکنولوژی باعث شده تا جوامع به سوی تحول حرکت کنند و اکنون این کتاب‌های الکترونیک هستند که بیشتر مورد توجه مخاطبان قرار گرفته و مطالعه می‌شوند بدین ترتیب افزایش سرانه مطالعه و توجه مردم به کتاب در قرنطینه‌های دوران کرونا خود را به خوبی نشان داد.
قلعه قوند به رویکرد انتشارات فرهنگی هنری پیام آزادگان اشاره و ابراز کرد: انتشارات فرهنگی هنری پیام آزادگان همچنان فعالیت خود در حوزه تولید کتاب در پیش دارد اگرچه مخاطبان خاصی را دارد، ولی با این حال فعالیت خود را ادامه می‌دهد. انتشارات ما در رده انتشاراتى هاى تخصصی قرار دارد لذا جامعه هدف کمی را تحت شعاع قرار داده است. چرخه تولید کتاب در انتشارات ما به نحوی است كه راویان و مخاطبان خود را پیدا کرده و کتاب‌های تولید شده را به آنان ارائه می‌كند البته کتاب‌ها از طریق فضای مجازی نیز به علاقمندان و مخاطبانی که علاقمند مطالعه این کتاب‌ها باشند ارائه می‌شود.
وی به میزان تیراژ کتاب‌ها در همه حوزه‌ها اشاره و بیان کرد: میزان تیراژکتاب‌ها به صورت چشم گیری کاهش یافته من گفتگو‌های فراوانی را باسایر انتشاراتی‌ها داشتم و متوجه شدم که حتی کتاب‌هایی که مورد توجه مخاطبان قرار می‌گیرد پس ازحداقل سه تا چهار بار چاپ به تیراژ چاپی ۱۲۰۰ می‌رسد این امرنشان می‌دهد سرانه مطالعه نسبت به گذشته کاهش داشته است، اما اگر آمار از میزان تولید کتاب‌ها در سال‌ها اخیر داشته باشیم می‌توان به خوبی درک کرد که قرنطینه به عنوان یک فرصت و کرونا به عنوان یک تهدید فضاى مناسبی را برای مطالعه فراهم کرد.
***فرصت یا تهدید
نویسنده کتاب «زمان ایستاده بود» استفاده از اوقات فراغت را امری مهم دانست و اظهار کرد: استفاده از اوقات فراغت در دوران کرونا باید با برنامه ریزی همراه باشد تا از زمان موجود به بهترین نحو استفاده شود ما همواره باید تهدید‌ها را به فرصت تبدیل کنیم و کرونا نیز اگرچه یک تهدید بود، اما قرنطینه فرصتی مناسب برای مطالعه محسوب می‌شود.
قلعه قوند پیرامون نقش نمایشگاه‌ها در فروش کتاب و افزایش سرانه مطالعه بیان کرد: نمایشگاه بین المللی تهران همواره فرصتی ارزنده برای ناشران بوده، زیرا ناشران در ارتباطی حضوری می‌توانند کتاب‌هاى خود را به مخاطبان ارائه و حتی معرفی کنند، اما نمایشگاه مجازى برای ناشران خصوصی به لحاظ مادی منافعی را دربر نداشته است، زیرا خریداران کلید واژ‌ه هاى خاص را سرچ می‌کنند که کتاب‌های معینی به نمایش در می آید در این سایت‌ها ناشران دولتی و نیمه دولتی بیشتر دیده شده و کلیک می‌خوردند بدین ترتیب نمایشگاه مجازی فواید چندانی را برای برخی از ناشران که عموما خصوصی بودند به همراه ندارد از سوی دیگر کتاب‌هایی که مورد تقریظ قرار گرفته و یا در دسته رمان هستند بیش از سایر کتاب‌ها مورد توجه قرار می‌گیرند و این امر به معنی دیده نشدن سایر کتاب‌ها است.
***تبلیغات ابرازی برای دیده شدن
وی نقش تبلیغات در معرفی و خرید کتاب را مورد بررسی قرار داد و بیان کرد: تبلیغات به عنوان ابراز کاربردی نقشی موثر در فرهنگ سازی و معرفی برخی کتاب‌ها دارد از این رو برای ناشران خصوصی نیز بسیار با اهمیت است، اما ناشران دولتی، چون توانایی مالی بیشتری داشته و می‌توانند به پشتوانه برخی از رسانه‌های قدرتمند به معرفی کتاب هایشان بپردازند شناخته شده‌تر هستند و کتاب‌های خود را بیشتر معرفی می‌کنند البته این به معنی نادیده گرفتن سهل انگاری برخی از انتشاراتی‌ها نیست از سوی دیگر کمبود بودجه و نبود ابزار تبلیغات عوامل مهم و تاثیرگذار بر میزان شناخته شدن و انتشار کتاب‌ها هستند.
نویسنده کتاب «زمان ایستاده است» فرآیند انتشار کتاب در ایران را مورد بررسی قرار داد و افزود: فرآیند کتاب در ایران با مشکلات و آسیب‌هایی همراه است، یک سری از کتاب‌ها همانند کتاب‌های دعا و ادعیه مذهبی همیشه فروش خوبی دارند، اما بقیه کتاب‌ها از این قاعده مستثنی بوده و عموما بر شاخص‌های دیگری همانند زیبایی در طراحی جلد، نوع کاغذ و حتی عنوان زیبا بر فروش استوار هستند، اما برخی دیگر از کتاب‌ها که بعضا کتاب‌های خوب و ارزشمندی هستند از نظر‌ها پنهان مانده و دیده نمی‌شوند.
***رابطه ها جای ضابطه ها
وی پيرامون نقدر و بررسى آثار ادبى ابراز کرد: نقد و بررسی کتاب یکی از عوامل تاثیر گذار بر شناخت کتاب‌ها است که انتشارات پیام آزادگان بر آن تکید ویژه دارد، اما بااین همه کتاب‌هایی که مورد نقد گذاشته می‌شوند به خوبی معرفی نشده و دیده هم نمی‌شوند. برخی از کتاب‌ها نیز با کمک رابطه‌ها به فروش رفته و توزیع می‌شوند این نوع از کتاب‌ها هنگامی که زیر چاپ می‌روند با ارگان و یا وزارتخانه‌ای خاص پیرامون خرید آنها قرار داد بسته می‌شود و اين امر به فروش آنها نيز كمك بيشترى مى كند.
قلعه قوند به ویژگی‌های کتاب خوب اشاره و خاطرنشان کرد: کتاب خوب از نظر من کتابی است که مستند نوشته شده و بر اساس وقایع حقیقی پایه گذاری شده باشد این نوع از کتاب‌ها ویژگی‌های خاصی همانند مستند بودن و یا براساس مطالعات میدانی شکل گرفته البته کتاب‌هايى همانند کتاب سرباز کوچک امام، زمان ایستاده است، مجموعه چهار جلدی آموزش عربی در اسارت و کتاب «جنگ اسارت مذاکره» که کتابی پژوهشی و بیان کننده عوامل اثر گذار بر مذاکرات آزاد سازی اسرا بود همچنین دانش نامه آزادگان که در نوع خود در دنیا بی نظیر است در انتشارات پیام آزادگان نوشته و تلاش شده تا تمام شاخص های مستند نگاری را پوشش دهد لذا می‌توان این کتاب‌ها را برای مطالعه در ایام فراغت به مخاطبان معرفی کرد.