مسکو نمی خواهد متحد مقتدر منطقه ای خود را از دست بدهد

به گزارش ، دی ماه سال 87 و پس از سفر سردار مصطفی محمد نجار وزیر وقت دفاع در دولت نهم قراردادی به ارزش ۸۰۰ میلیون دلار برای فروش ۵ سیستم اس-۳۰۰ از سوی روسیه به ایران به امضاء رسیده ، که البته در آن زمان رژیم صهیونیستی به مانند همیشه در اولین واکنش در این خصوص ابراز نگرانی کردند.

اما این قرارداد در سال 2010 با ادعای اجرای قطعنامه 1929 شورای امنیت که به موجب آن فروش هرگونه موشک و جنگ‌افزارهای دیگری چون تانک‌های جنگی، خودروهای زرهی، ادوات توپخانه‌ای کالیبر بالا، کشتی‌ها و هواپیما و هلیکوپترهای نظامی به ایران ممنوع شده‌بود ، با دستور دمیتری مدودف رئیس‌جمهور وقت روسیه بدون تحویل هیچگونه موشکی از سوی روس‌ها فسخ شد.

نیکولای ماکارف رئیس ستاد مشترک نیروهای مسلح روسیه در روز چهارشنبه ۳۱ شهریور ۱۳۸۹ اعلام کرد که روسیه به دلیل تحریم های بین‌المللی، تصمیم گرفته است که موشک های اس-۳۰۰ را به ایران تحویل ندهد و موشک های اس-۳۰۰ بی تردید شامل تحریم است.

وی در پاسخ به این سئوال که آیا قرارداد مربوط به خرید این سیستم دفاع موشکی با ایران لغو خواهد شد یا خیر گفت: "این مسئله به رفتار ایران بستگی دارد".

ولادیمیر پوتین، نخست وزیر روسیه حدود سه ماه پیش از این موضوعات و در دیدار با نیکلا سارکوزی، رئیس جمهوری فرانسه از تعلیق تحویل موشک های اس-۳۰۰ به ایران خبر داده بود.

به دنبال این امر ایران نیز یک درخواست غرامت ۴ میلیارد دلاری را به دیوان بین‌المللی داوری فرستاد و پس از آن محمد نجار وزیر دفاع ایران در سال ۹۱ اعلام کرد که ایران طرح تولید موشک مشابهی به نام باور ۳۷۳ را در دست بررسی دارد. .

روس‌ها در تلاش برای صرفنظر کردن ایران از درخواست غرامت، سیستم تور ام-۱ را به جای آن پیشنهاد دادند که توسط ایران رد شده‌است. آنتی ۲۵۰۰ نیز پیشنهاد دیگری است که به ادعای روس ها می‌تواند برای نیازهای ایران مناسبتر باشد. اس-۳۰۰ پی‌ام‌یو مطابق با نیازهای نیروهای دفاع موشکی توسعه یافته اما آنتی-۲۵۰۰ برای نیروی زمینی ساخته شده‌است و می‌تواند برای نیروی زمینی بزرگ ایران سودمند باشد. البته محمدجواد ظریف وزیر خارجه ایران در سفری که به مسکو داشت گفته بود که تهران تمایلی ندارد به جای سامانه اس ۳۰۰ از روسیه سامانه آنتی-۲۵۰۰ دریافت کند.

با همه این کش و قوس ها چند روز پس از تفاهم هسته‌ای لوزان ، ولادمیر پوتین رییس جمهور روسیه در ۲۴ فروردين ۱۳۹۴ (۱۳ آوریل ۲۰۱۵) طی فرمانی ممنوعیت تحویل سامانه‌های موشکی دفاع هوایی اس – ۳۰۰ به ایران را لغو کرد. فرمان پوتین پس از سفر علی شمخانی دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران به روسیه صادر شد.

دفتر مطبوعاتی کاخ کرملین در یادداشتی در مورد سند لغو ممنوعیت تحویل موشک های اس 300 به ایران اعلام کرد: « فرمان رئیس جمهور روسیه، ممنوعیت انتقال سامانه های موشکی دفاع هوایی اس 300 را از طریق خاک روسیه از جمله به شکل هوایی، انتقال از فدراسیون روسیه به جمهوری اسلامی ایران و نیز انتقال به جمهوری اسلامی ایران خارج از قلمرو فدراسیون روسیه به صورت دریایی و هوایی را لغو می کند.»

هفته آینده قرار داد اس 300 امضاء می‌شود

حال پس از گذشت این مسائل سردار دهقان طی نشستی خبری اعلام کرد که هفته آینده قرار داد اس 300 در روسیه امضاء و پس از آن در فاصله زمانی کوتاهی این سامانه در اختیار جمهوری اسلامی ایران قرار می‌گیرد.

وزیر دفاع پیشتر و در جریان سفر فروردین ماه امسال به مسکو نیز وعده داده بود اس 300 ها امسال تحویل ایران خواهد شد.

سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه، با استقبال از برداشته شدن تحریم ارائه اس ۳۰۰ به ایران، آن را نتیجه پیشرفت در مذاکرات هسته‌ای با تهران پس از بیش از یک سال خواند.

وی در این باره گفت: از منظر اتفاقات امروز در خاورمیانه، ایران به ارتقا توان نظامی هوایی خود نیاز دارد.

لاوروف همچنین افزود: اس ۳۰۰ منحصرا یک سلاح دفاعی است که نمی‌توان از آن در اهداف تهاجمی استفاده کرد و امنیت هیچ کشوری را به خطر نخواهد انداخت.

واکنش های مخالفان همیشگی

در واکنش به این خبرجان کربی سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا اعلام کرد : ما قطعا به این اقدام اعتراض خواهیم کرد.

"جف دیویس" سخنگوی وزارت دفاع آمریکا هم در این باره به فاکس نیوز گفت:" ما پیشتر از این هم نگرانی خود را درباره فروش این سامانه موشکی روسیه به ایران بارها اعلام کرده بودیم."

با این حال یک مقام مسئول در وزارت امور خارجه آمریکا به فاکس نیوز گفته است فروش این سامانه نقض تحریم های تسلیحاتی شورای امنیت و توافق اخیر هسته ای با ایران محسوب نمی شود اما وزارت امور خارجه آمریکا نمی خواهد روسیه این سامانه را در اختیار ایران قرار دهد.

یک مقام مسئول در وزارت دفاع آمریکا هم درباره تاثیرات فروش این سیستم روسی به ایران گفته است:" این سامانه دارای قابلیت های زیادی است و قادر است هواپیماهای آمریکایی و اسراییلی را هدف قرار دهد."

"یوال اشتاینیتز" وزیر اطلاعات اسرائیل نیز درباره تصمیم روسیه برای تحویل سامانه دفاع موشکی اس-۳۰۰ به ایران گفت: در حالی که ایران پاراگراف به پاراگراف توافق هسته‌ای را انکار می‌کند جامعه بین‌المللی کاهش فشارها بر ایران را آغاز کرده است.

وی افزود: این نتیجه مستقیم مشروعیتی است که ایران دریافت کرده و ثابت می‌کند که رشد اقتصادی ایران به توسعه تسلیحات و نه رفاه منجر خواهد شد.

ایران و روسیه بر سر تحویل سامانه دفاعی 1س 300 به توافق رسیدند

یک منبع آگاه وزارت دفاع ایران به خبرگزاری «اسپوتنیک» گفت که انتظار می‌رود مدت کوتاهی بعد از امضای توافق جدید با مسکو، سامانه دفاع موشکی اس-300 را تحویل بگیریم.

این مقام ایرانی افزود: انتقال سامانه دفاع موشکی اس300 به ایران 30-40 روز بعد از امضای توافق انجام خواهد شد.

بر اساس این گزارش، مقام وزارت دفاع ایران امروز سه شنبه به اسپوتنیک گفت که تهران هفته آینده هئیتی را به مسکو پیرامون دریافت سامانه موشکی اس300 اعزام می‌کند.

همچنین یک مقام دیگر وزارت دفاع ایران در گفت‌وگو با اسپوتنیک اظهار داشت که کشورش از طرح دعوی علیه روسیه به مجرد امضا توافق جدید صرف نظر خواهد کرد.

چرایی لغو عدم ارسال اس 300 به ایران

فارغ از اینکه مسکو در صورت عدم تعهد به وعده امضاه شده خود باید 4 میلیارد دلار به ایران پرداخت می کرد، تصمیم «ولادیمیر پوتین» رئیس جمهور روسیه به لغو ممنوعیت ارسال موشک های اس – ۳۰۰ به ایران، آغازگر فصل جدیدی از سیاست خارجی مسکو در قبال منطقه خاورمیانه است.

با این حال همه بزرگان عرصه تجهیزات وفن آوری نظامی به توانمندی های نخبگان ایرانی در ساخت پیشرفته ترین و به روز ترین سلاح ها و تجهیزات نظامی اذعان داشته و روس ها نیز بر این امر باور دارند که مبتکران ایرانی در کمترین زمان همچون گذشته و به راحتی می توانند به سیستم های سلاح های نوین دست پیدا کنند، امری که در ساخت پیشرفته ترین موشک ها، ناوشکن ها، اسلحه ها و به خصوص پهباد ها و نمونه بارز آن مهندسی جدید ارکیو 170 دنیا نظاره گر آن بود.

از سوی دیگر، در فضای سیاسی به وجود آمده در پی بحران اوکراین، بهره اقتصادی تنها امتیازی نیست که روسیه در تحکیم روابط با ایران جستجو می کند. همزمان با فاصله گرفتن مسکو از اتحادیه اروپا و ایالات متحده آمریکا، روسیه در تلاش است تا خود را به عنوان یک کشور غیر غربی نشان دهد که مشتاق یافتن راه های جدید و طبعا یک نظم جهانی جدید است. از این روی، انتظار می رود که با برداشته شدن تحریم های سازمان ملل متحد علیه ایران، مسکو نقش پررنگ تری را به این کشور در سازمان همکاری های شانگهای بدهد.

با همه این تفاسیر، تصمیم پوتین به لغو ممنوعیت ارسال موشک های اس – ۳۰۰ به ایران، لزوم دقت نظر در برنامه مسکو به مدرنیزه کردن ارتش روسیه را نیز می طلبد. منابع مالی مورد نیاز برای تجهیز ارتش روسیه به سلاح های مدرن بیش از هر جای دیگر از محل درآمدهای مالیاتی حاصل از صادرات انرژی تامین می شود. اما کاهش جهانی قیمت نفت در طول یک سال گذشته و رکود اقتصادی که روسیه با آن دست به گریبان است از حجم منابع مالی مورد نیاز برای پیشیرد طرح بهسازی ارتش کاسته است.

به این ترتیب مسکو برای جبران کسری بودجه لازم، روند مدرنیزه کردن ارتش روسیه را کند کرده و به جای سفارش تجهیزات جدید برای مصارف داخلی به صادر کردن آنها روی می آورد.هدف از این تغییر استراتژی، تأمین اندوخته مالی مورد نیاز برای سرمایه گذاری در برنامه استحکام و مدرنیزه کردن ارتش روسیه است.

روابط روسيه و غرب بر سر مسائل اوکراين و منطقه خاورميانه، به تيرگي گراييده و اين کشور مي خواهد به غرب پيام دهد که در صورت ادامه شرايط مذکور، مي تواند شرکاي منطقه اي ديگري براي خود بيابد. روسيه احساس مي کند، هرگاه رابطه ايران و غرب بهبود يافته، تهران از مسکو دور و دورتر شده است. بنابراين روسيه نمي خواهد متحد منطقه اي خود را که نفوذ ، اعتبار و قدرت بالای در منطقه دارد را به سادگي از دست بدهد و با عمل به تعهدات پيشين، قصد حفظ کردن ايران را دارد.

مهدی اللهیاری