گزارش کمیسیون جامعه شناسی اسلامی

به ، عناوین مقالات ارائه شده در کمیسیون جامه شناسی به شرح زیر است؛

- «جامعه شناسی با رویکرد سه وجهی فرد، جمع و رابطه» با ارائه سید سعید زاهد زاهدانی؛ رییس کمیسیون جامعه شناسی اسلامی و دانشیار دانشگاه شیراز

- «روش های نهادینه سازی رفتار از دیدگاه اسلام» با ارائه حیدر سهرابی؛ استادیار دانشگاه علوم انتظامی

- «مختصات خانواده اسلامی (قرآنی) در الگوی فلسفی رئالیسم» با ارائه رضا نظری؛ کارشناس ارشد جامعه شناسی دانشگاه خوارزمی

- «ارائه مدل جامع تحلیل پدیده های اجتماعی با رویکردی نوین» با ارائه حسین علی رمضانی؛ استادیار دانشگاه امام حسین (ع)

- «جامعه شناسی در اخلاق اسلامی و نسبت آن با جامعه شناسی اخلاق» با ارائه مسعود صادقی؛ دانشجوی دکتری فلسفه اخلاق دانشگاه قم

- «نقدی بر جنبش های اجتماعی نوین در ایران» با ارائه زهرا معاون؛ دانشجوی دکتری تغییرات اجتماعی دانشگاه شیراز

سخنرانان این کمیسیون در ارائه مقالات خود عموما اعلام کردند برای رسیدن به علوم انسانی اسلامی لازم است که ابتدا از علوم انسانی غربی گذر کرد. در تمدن غربی و در عصر مدرن، انسان، محور تمام اتفاقات است و امانیسم شکل می گیرد. تفاوت ما در این نقطه با غرب در این است که ما معتقد هستیم «انسان اشرف مخلوقات» است و از نگاه آن ها «انسان اشرف موجودات» و در این دو نگاه دو نوع جهان بینی به وجود می آید، که ما معتقد هستیم تمام امور در دست خداوند باری تعالی است در حالی که اگر آنان به خداوند معتقد هستند تنها در حد آفرینش باقی می ماند. زیرا معتقد هستند این انسان است که در نهایت با ابزار علم می تواند قوانین حاکم در طبیعت را کشف و به کنترل خود در آورد.

همچنین در کمیسیون جامه شناسی اسلامی به پایگاه های علمی حوزه جامعه شناسی اشاره شد و عنوان شد؛ سه حوزه «ریاضیات»، «فیزیک» و «زیست شناسی» حوزه هایی است که پیش از علوم اجتماعی و جامعه شناسی آغاز شد و این حوزه نیز در رویکردهای خود از این سه علوم بهره گرفته است.

از دیگر بحثهای مطرح شده در کمیسیون جامعه شناسی اسلامی، ورود علوم اجتماعی به ایران بود که این ورود با مخالفان و موافقانی نیز از داخل و خارج همراه بود.

همچنین از بحث های مطرح شده؛ رجوع به دین و ارزش های فرهنگی برای برون رفت از فضای متشنج اجتماع بشر امروزی بود. عنوان شد؛ انسان برای تحلیل محیط فرهنگی نیاز به درک صحیح از سطوح مختلف و تاثیر متقابل لایه های فرهنگ بر یکدیگر دارد و شناخت مفاهیم، پیش فرض ها و مبانی فکری که منجر به یک نحو احکام و تشکیل یک نظام پیچیده ارزشی می شود موجب بروز و ظهور رفتارهایی برآمده از آن ها خواهد شد.

از سویی، ترسیم فرهنگ مطلوب باید از مبادی، اخبار، هست ها و نیست ها با رویکرد فلسفی شروع شده و در لایه ی احکام و ارزش ها، بایدها و نبایدها و انشا به هنجار و انضمام نزدیک شود.

در بخشی دیگر از این نشست، به ظهور جنبش های اجتماعی و شیوه های جدید بیان خواست ها اشاره شد که از نظر اهداف، ماهیت و روش با جنبش های کلاسیک و سنتی تفاوت های اساسی دارد. و در تحقیق این موضوع، از دیدگاه هابرماس به مقایسه ی چگونگی شکل گیری این نوع جنبش های اجتماعی پرداخته شد.

همچنین موضوع جامعه شناسی اخلاق از دیگر موضوعاتی بود که مورد توجه پژوهشگران این حوزه قرار گرفته بود و جامعه شناسی اخلاق از جامعه شناسی معرفت اخلاقی تفکیک شده و به تبیین معنای آن پرداخته شد. و در نهایت سعی شد برای نخستین بار طرحی کلی برای «جامعه شناسی در اخلاق اسلامی» ارائه شود با تاکید بر پیگیری و ریشه یابی این رویکرد در تاریخ مباحث اسلامی.

در بخشی دیگر از نشست های کمیسیون جامعه شناسی اسلامی یکی از محققان به تفاوت نیازهای جوامع با یکدیگر اشاره کرد و گفت: اجتماعی کردن اعضای جامعه و نهادینه کردن ارزش ها و فرهنگ جامعه در افراد، یکی از مباحث مهم جامعه شناسی است که ذهن بسیاری از اندیشمندان این حوزه را به خود مشغول داشته است. زیرا استفاده از روش های غرب که برآمده از جامعه ی غربی است نمی تواند پاسخ گوی نیازهای جامعه ی اسلامی امروز ما باشد. لذا استفاده از نظرات اندیشمندان غربی بدون هیچ گونه دخل و تصرف و بومی سازی در سایر جوامع نتیجه ی مطلوبی نخواهد داشت.

در نهایت با آن چه که در این همایش و در این کمیسیون تاکید شد این بود که؛ پژوهشگران و محققان ما باید با شناخت تفکر و آرای اندیشمندان خود و مقایسه ی رویکردهای جهان اسلام و غرب و آن چرا که توسط اندیشمندان غربی مطرح شده است به نتیجه لازم در این حوزه دست یابد و به نظریه پردازی در حوزه جامعه بپردازند.