قفقاز؛ محل انرژی و تلاقی منافع قدرت‌های بزرگ/ حضور ایران نیاز به برنامه‌ریزی دارد
میرقاسم مؤمنی در گفت‌وگو با میزان، با اشاره به حضور ایران در سازوکار منطقه‌ای ۳+۳ در منطقه قفقاز جنوبی، اظهار داشت: در سیاست خارجی جدید ایران که آقای امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه آن را پیگیری و برای آن برنامه‌ریزی کرده است، اگر موضوع ابتکار ۳+۳ اجرایی شود، می‌تواند بسیار برای کشور دارای فایده باشد.
وی اضافه کرد: ما می‌توانیم در ابتکار عمل حوزه قفقاز برای صادرات و وردات از کریدور شمال – جنوب و همچنین صادرات غیرنفتی و توسعه صادرات انرژی به قفقاز استفاده می‌کنیم. بیشتر صادرات انرژی ما به جنوب و حوزه خلیج فارس بوده است؛ ولی حال با توجه به نقش انرژی در کشور‌های حوزه دریای خزر و نقش ترانزیت از منطقه قفقاز، اگر دیپلماسی خوبی داشته باشیم، می‌توانیم با مطالعات دقیق و کارشناسی در مصرف انرژی و صادرات، در قفقاز نقش‌آفرینی کنیم.
این کارشناس مسائل بین‌الملل گفت با استفاده از این موضوع هم می‌تواند افق‌های جدیدی از صادرات انرژی در قفقاز را به ما بدهد، هم موقعیت ایران را در خزر تحکیم کند و هم می‌توانیم استخراج منابع از بستر خزر که بخشی از آن متعلق به ایران است را فعال کنیم.
مؤمنی با بیان اینکه مسئله بعدی، موضوع رقابت است، به ترکیه به عنوان یک قدرت منطقه‌ای اشاره کرده و گفت: این کشور بسیار علاقه‌مند به حضور در قفقاز است و قصد کنترل مدیریت انرژی و اقتصاد قفقاز را دارد. در واقع ترکیه برای توسعه منافع خود، از همه موقعیت‌ها استفاده می‌کند.
این کارشناس نسائل بین‌الملل با اشاره به ابتکار ترکیه در تشکیل ائتلاف کشور‌های ترک‌زبان، گفت: ترکها با تشکیل این ائتلاف قصد دارند که با کشور‌هایی مثل ترکمنستان، ازبکستان، قرقیزستان، قزاقستان و جمهوری آذربایجان ارتباط بگیرند. در واقع ترکیه هم از دیپلماسی عمومی و هم از دیپلماسی سیاسی استفاده می‌کند تا کنترل اقتصاد قفقاز را در دست بگیرد.
وی افزود: بزرگترین هدف ترکیه، استفاده از منابع نفت و گاز ارزان جمهوری آذربایجان است. قرارداد ۲۵ ساله صاردات نفت ایران به ترکیه طی چند سال آینده به اتمام می‌رسد و ترکیه به دنبال جایگزینی آن با نفت و گاز جمهوری آذربایجان است؛ به دلیل اینکه هزینه واردات از جمهوری آذربایجان، کمتر خواهد بود.
این کارشناس مسائل بین‌الملل تصریح کرد: به همین جهت، حضور ایران در قفقاز باید با برنامه‌ریزی باشد. ما همیشه گفته‌ایم که در قفقاز جنوبی حضور داریم، اما متاسفانه حضور ما، تاثیرگذار نبوده است. حضور ما بیشتر تنها به صورت فیزیکی و تبلیغاتی بوده است و تا الان نتیجه‌ای نداشته است و نتوانستیم هیچ نقشی در آن ایفا کنیم. در واقع می‌توان گفت موضوعی است که نیاز دارد ما بیشتر آن را بررسی و روی آن کار کنیم.
مومنی با تاکید بر اینکه به نظر من ۳+۳ ایده خوبی است، اظهار داشت: اما با توجه به نقش و نوع بهره‌برداری ما از این ابتکار، باید برنامه‌ریزی شود و وزارت امور خارجه یک سیاست‌گذاری استراتژیک و کارشناسانه را برای حضور در این منطقه بررسی کند؛ با نامه‌نگاری‌ها، جلسات و نظرات غیرکارشناسانه، امکان فعالیت در منطقه استراتژیک قفقاز وجود ندارد.
وی تاکید کرد: قفقاز محل بحران‌ها است؛ قفقاز محل انرژی و تلاقی منافع قدرت‌های بزرگ است. به همین جهت هم خوب است که در این ابتکار عمل حضور داشته باشیم؛ اما آنچه که مهم است، نتیجه آن است. وزارت امور خارجه که به دنبال فعال کردن دیپلماسی اقتصادی است، باید به صورت هدفمند به آن ورود کند.
مؤمنی خاطرنشان کرد: به نظر من همکاری در همه سازمانهای بین‌المللی و منطقه‌ای خوب است، اما باید توجه کرد که ما تنها محلل و ابزار کار کشور‌های دیگر نشویم و خودمان به منافعمان برسیم. این نکته مهمی است که مسئولین وزارت امور خارجه باید آن را در نظر داشته باشند. با جامعه‌ای طرف هستیم که متخصصین زیادی دارد. ما هم از جامعه کارشناسان و نخبگان کمک بگیریم تا بتوانیم در حوزه سیاست خارجی و دیپلماسی اقتصادی نتیجه بگیریم.