یونسکو با معجزه «هنر» به جنگ هیولای «کرونا» آمد/ افتتاحیه‌ای برای یک «گفتگو»
- طبق اعلام روابط‌عمومی کمیسیون ملی یونسکو در ایران، مراسم اختتامیه نمایشگاه خوشنویسی «رقص قلم» عصر ۹ بهمن ماه با اجرای عبدالمهدی مستکین در کتابخانه ایران‌مال برگزار شد.
در ابتدای این برنامه مهندس مجید شایسته مدیرعامل شرکت تجارت ایران مال گفت: شب جمعه است و باید یادی کنیم از همه درگذشتگان، یادی کنیم از رهبر کبیر انقلاب، از شهدای جنگ و از درگذشتگان این جمع. به رسم مهمان نوازی در خدمت شما هستم. اینجا اساتید فن هستند و حضور شما را در این سازه تمدنی خوشآمد می‌گویم خدا را شاکرم ک ایران‌مال میزبان اصحاب فرهنگ و هنر است. مطمئنم کشورمان لیاقت بیش از این‌ها را دارد و اتفاقات بهتری می‌افتد. جا دارد تشکر کنیم از کسانی که ایده چنین مجموعه‌ای را داشتند که باعث فخر ما ایرانیان است از همه کسانی که تلاش کردند تا این سازه تمدنی به ثمر برسد و از همه شما عزیزان تشکر می‌کنم که قدم به اینجا گذاشتید، از دکتر ایوبی هم تشکر می‌کنم که چنین اتفاقی را در اینجا رقم زدند. به همه علاقمندانی که دوست دارند به کتاب‌ها و اسناد یونسکو دسترسی پیدا کنند، می‌گویم که ما اینجا میزبانشان خواهیم بود.
تجربه یک هفته زیبا، پنجه در پنجه کرونا
در ادامه حجت‌الله ایوبی دبیر کل کمیسیون ملی یونسکو- ایران روی صحنه رفت و بیان کرد: یک سال و نیم است که همکارانم با تلاش زیاد سعی کردند یک هفته زیبا را در این شرایط سخت ایجاد کنند، ما پنجه در پنجه کرونا انداختیم و آرام و قرار نداشتیم.
وی خطاب به سفرا و وزاری حاضر در این رویداد گفت: کمیسیون ملی یونسکو با قدرت و معجزه هنر و فرهنگ از اسفند ماه سال گذشته به جنگ این هیولا آمد و برنامه‌های متعدد داشتیم. ما بیش از پانصد هنرمند را به صورت مجازی میزبانی کردیم. کرونا ما را وادار کرد که فکر کنیم، راه‌های تازه‌ای برای نشان دادن هنر پیدا کنیم. جمع‌آوری آثار بیش از سیصد هنر کار ساده‌ای نیست، ولی خوشحالیم که این اتفاق افتاد. سال گذشته وقتی در پاریس با قدرت سخن می‌گفتم پشتیبان من شهردار مشهد و همکارانش بودند که به من قول دادند این نمایشگاه با میزبانی می‌کنند، جناب وزیر علوم و معاون اداری و مالی او پشتوانه من بودند و به ما اطمینان دادند که این اتفاق باید رخ دهد. استقبال هنرمندان هم لحظاتی شیرین را برای ما رقم زد. آثار زیبای آن‌ها را دیدید، وقتی این آثار را می‌بینیم متوجه می‌شویم هنرمندان از نقاط و فرهنگ‌های مختلف کار‌هایی دارند که همه انگار یک سخن می‌گویند، نوعی وحدت و یگانگی را در آثار آن‌ها می‌بینید، چون آن‌ها مانند چراغ‌هایی هستند که یک نور دارند. این هنرمندان برای اینکه از عالم تکثر عبور کردند دستی در معنا پیدا کردند و آثار آن‌ها بوی وحدت و یگانگی می‌دهد، برای رسیدن به وحدت باید از این چندگونگی عبور کنیم و به جهان معنا برسیم؛ این پیام این نمایشگاه خوشنویسی است.
ایوبی گفت: خوشحالم که در راه ابریشم هنر و فرهنگ برجسته شد آن هم هنری مانند خوشنویسی. در این رویداد چند اتفاق زیبا هم رخ داد علاوه بر برگزاری نمایشگاه فیزیکی، آمیزه نور را تجربه کردیم. هنرمندان چیره دست در شهر‌های مختلف آمیزه‌ای از هنر نور و خوشنویسی، سنت و مدرنیته را به رخ کشیدند و شهر‌ها را زیبا کردند و نشان دادند که می‌شود بر کرونا چیره شد این صحنه‌های زیبا را بر فراز برج آزادی دیدیم که غرورانگیز بود. از همه کسانی که به ما کمک کردند، تشکر می‌کنم.
وی افزود: کتاب‌های ارزشمند زیادی بود که در حال خراب شدن بود در اینجا جایی برای نگهداری آن‌ها پیدا نکردیم و به رغم تلاش‌ها نتوانستیم از شهرداری مکانی برای آن‌ها بگیریم، ولی این آثار در ایران‌مال نگهداری می‌شود.
رسالت هنر پرورش روح است
در ادامه سرور بختی رییس موسسه فرهنگی اکو گفت: ما در این چند روز شاهد پدیده کم‌نظیر، برگزاری جشنواره بین‌المللی خوشنویسی کشور‌های جادة ابریشم تحت عنوان «رقص قلم» بودیم. سعادت داشتم که همراه با هنرمندان ارجمند و دیپلمات‌های کشور‌ها با هواپیمای میرعماد حسنی، اسطورة خوشنویسی پیام جشنواره را از فراز دماوند به مشهد مقدّس بردیم و در آیین گشایش جشنواره حضور داشتیم. نامگذاری یکی از هواپیما‌های شرکت «ایران ایر تور» که به میمنت این جشنوارة باشکوه و ابتکار بی‌سابقة کمیسّیون ملّی یونسکو در ایران نام میرعماد را گرفت، پیک فرّخ و از محسنات این رویداد مهم بود، که ادامه خواهد یافت. واقعاً این اقدام نکو را به همة فرهنگیان فرّخباد می‌گویم، این جشنواره در نوع خود بی‌نظیر بود و جا دارد دست تک تک دست‌اندرکاران این برنامه را بفشارم، ما در چند برنامة مشترک که با کمیسّیون ملّی یونسکو داشتیم، این معنی را دریافتیم که تنها دید ژرف و عمیق، آینده‌نگری و عشق به فرهنگ و هنر موجب شکوفایی و بالندگی کار فرهنگی می‌شود، در غیر این صورت آب به هاون کوبیدن است.
بختی گفت: بنده که خود مسئولیت ریاست مؤسسة فرهنگی اکو را بر دوش دارم، می‌دانم برای این برنامه چه بیدارخوابی‌ها و زحمت و محنت‌ها کشیده شده است. هدف مؤسسة ما نیز بهم آیی، تعمیق پیوند‌های گسسته و معرفی داشته‌ها و ظرفیّت‌های موجود، دستاورد‌ها و ارزش‌های معنوی است. به پندار اینجانب در روزگار کنونی تنها وسیله‌ای که ما را در عرصة جهانی معرفی خواهد کرد، همانا فرهنگ است که در این زمینه ما برای عالمیان‌ای بسا حرف‌هایی برای گفتن داریم و تنها فرهنگ است که ما را از جمله گزند‌ها و آسیب‌ها مصون می‌دارد و تنها از طریق حفظ، صیانت و دلسوزی میراث نیاکان نکونام ما بقا خواهد یافت و به آیندگان به ارث خواهد رسید.
رییس موسسه اکو بیان کرد: هنر خوشنویسی با زیبایی و مانایی توأم است و هر کس قلم به دست می‌گیرد، در فکر ماندگاری و خلق اثر بی‌بدیل است. در حقیقت این هنر که از جوهر ذاتی منشأ می‌گیرد، گذشته از ارائة زیبایی و نفاست خواننده و بیننده را به عالم پاک و بی‌آلایش عاطفی رهنمون می‌شود. جایی، که گذرگاه دل‌های صاف، منزّه از کینه و آز و بدسگالی است. به وسیلة هنر خوشنویسی و یا همان خطّاطی است که ما به عمق شعر و سخن والا پی می‌بریم، عاشق زیبایی می‌شویم و به دنیای عاری از خشونت ورود پیدا می‌کنیم. این است، که پیشطاق مسجد و عبادتگاه‌ها، عمارات و آرامگاه‌های ما با کتیبه‌های خوشنویسان تزیین یافته است و ما به محض ورود به این اماکن اوّلین چیزی را، که می‌بینیم، همین خطّ زیبا، مقبول و پربار و وزین است. از تماشای آن‌ها آیینة دیده و دل جلا و روح ما صیقل می‌یابد. رسالت هنر نیز همین است؛ پرورش روح و دل و تکمیل عقل و خرد. به راستی این هنرمندانند، که صفحه‌های پوچ و خالی روزگاران را در هر دور و زمان پربار و پرمعنی می‌کنند و امید را در بنی بشر پدید می‌آرند.
وی ادامه داد: خوشحالم که در شمار نزدیک به ۱۰۰۰ اثری، که به دبیرخانة جشنواره رسید، از اکثر کشور‌های عضو خانوادة اکو نیز آثاری از هنرمندان پیشکسوت پیشنهاد شد و ما شاهد استقبال اهالی هنر از آن‌ها شدیم. مؤسسة فرهنگی اکو به عنوان بالاترین نهاد فرهنگی در منطقة تصمیم دارد در امر پاسداشت و نکوداشت هنر‌های فاخر منطقه در آینده نیز همکاری‌ها را با کمیسّیون ملّی یونسکو مثل قبل ادامه و تقویت بخشد و در سال جاری میلادی تصمیم داریم چند برنامة دیگر مشترک با این نهاد خوش‌نام و کوشا داشته باشیم.
ابزار به اندازه هدف اهمیت دارد
سپس محمدرضا کلایی شهردار مشهد گفت: ما می‌دانیم یکی از ویژگی‌های خوشنویسی این است که فریاد می‌زند ابزار به اندازه هدف اهمیت دارد.
اگر می‌خواهیم پیام ما دچار بازنگری شود می‌توانیم ابزار و هدف را مورد بازنگری قرار بدهیم، می‌توانیم به این رویداد استناد بکنیم و بگوییم اگر به دنبال جهانی شدن هستیم تعالی در فرم و ابزار مهم است و این موضوع اهمیت دارد که باید فرم بی نیاز از ترجمه، بی واسطه و بی نیاز از بومی سازی باشد. به نظر می‌رسد تعالی در فرم و قالب ما را از هر مسیری بیشتر به جهانی شدن نزدیک است پیامی که از نظر فرم و قالب پخته است می‌تواند قاره پیمای فرهنگی باشد و برای تحقق این هدف نیازمند تمرکز روی ابزار هستیم. هنر خوشنویسی به بهترین نحو این موضوع را برای ما ایجاد کرده است. اگر پیامی به اندازه کافی تکثیر نشود باید در ابزار و فرم ارایه آن پیام تجدید نظر کرد و در دنیای صریح امروز اگر پیامی نیاز به ترجمه دارد همگانی نخواهد شد. کسانی که برای این اتفاق تلاش کردند تشکر می‌کنم.
هنرمندان ایرانی پرچمدار سرزمین «هنر» هستند
سپس دکتر نظرپور معاون مالی و اداری وزارت علوم عنوان کرد: شایسته است که در آغاز سخن و با توجه به اینکه در آستانه دهه فجر قرار داریم یاد و خاطر فجر آفرینان را گرامی بداریم. حضور در میان هنرمندان ایرانی که پرچمدارن سرزمین هنر هستند برای هر کسی که دل در گرو این خاک دارد دل‌انگیز است.
وی افزود: امروز در جمع هنرمندانی هستیم که بیش از هر چیزی دیگری با شعر و ادبیات در خاطره ما ایرانیان ماندگار شدند. خوشنویسان ما با دست‌های توانمند و اندیشه پاک و ژرف شعله فرهنگ و ادب فارسی را در طول سالیان متمادی فعالیت‌های خود فروزان نگه داشتند و در هر یک با خلق اثری چشم‌نواز نه تنها در فارسی زبانان را ربوده اند بلکه شمار زیادی از غیر فارسی زبانان را به چشیدن قند فارسی دعوت کرده‌اند. امروزه کمتر خانه‌ای است که به تابلویی از هنرمند خوشنویس مزین نشده باشد. جشنواره راه ابریشم که لفظ «رقص قلم» را خود گرفته است مهر تاییدی براین مدعاست.
افتتاحیه‌ای برای یک گفتگو
در ادامه دکتر علیرضا دلخوش معاون دیپلماسی عمومی وزارت امور خارجه پشت تریبون قرار گرفت و گفت: این اختتامیه، افتتاحیه‌ای برای یک گفتگو است تا نشان بدهیم اگر غم لشکر انگیزد ما رو به روی او می‌ایستیم. این جشنواره نشان داد که هنر خوشنویسی و این مراسم از دو منظر قابل توجه است؛ همه هنرمندان از همه سرزمین‌ها نشان دادند که زبان هنر در همه جا واحد است و همه می‌توانند با زبان هنر صحبت‌های واحدی را به بقیه ارایه دهند.
وی افزود: این برنامه نشان داد که هنر حتی در زمان‌های خانه نشینی می‌تواند این گفتمان و نزدیکی‌ها را برای همه به ارمغان بیاورد. ما در وزارت خارجه بر این عقیده هستیم که فرهنگ می‌تواند به عنوان یک عامل هم افزا در نشان دادن قدرت کشور‌ها عمل کند. امیدوارم بتوانیم از سایر پتانسیل کشور‌های فارسی گو استفاده کنیم و برای سایر هنردوستان عظمت و صلابت کشورمان و کشور‌های فارسی زبان را نشان بدهیم.
در بخشی از این برنامه به قید قرعه از میان کسانی که آثاری ارسال کرده بودند مقرر شد بخزود از ازبکستان، آنیفاجونو از ازبکستان، محمدرضا موذنی از ایران، علی‌اکبر اسماعیلی از ایران، عبدالفتاح طا‌ها یونس از مصر، محمد بحیری از الجزایر، علی محمد الجزاوی از اردن، موفق خورشید احمد البیاتی از عراق، بدر علی اجمی از عمان، تمیر از مغولستان، جاوئنگ از کره جنوبی، محمد اشرف از پاکستان، محمد ارزگانی از افغانستان، نجیب الله انواری از افغانستان، اصلان از هند، یونیان از چین، صداقت جباری از ایران، میر زهرا از آذربایجان، شمس‌الدین مرادی از ایران، مهدی اسماعیلی مودی از ایران به مدت یک هفته در شهر مشهد مهمان باشند.
در ادامه ضمن امضای تفاهم‌نامه همکاری فرهنگی میان کمیسیون ملی یونسکو و ایران‌مال، مرکز اسناد کتابخانه کمیسیون ملی یونسکو در ایران افتتاح شد.
در بخشی از این برنامه به قید قرعه از میان کسانی که آثاری ارسال کرده بودند مقرر شد بخزود از ازبکستان، آنیفاجونو از ازبکستان، محمدرضا موذنی از ایران، علی‌اکبر اسماعیلی از ایران، عبدالفتاح طا‌ها یونس از مصر، محمد بحیری از الجزایر، علی محمد الجزاوی از اردن، موفق خورشید احمد البیاتی از عراق، بدر علی اجمی از عمان، تمیر از مغولستان، جاوئنگ از کره جنوبی، محمد اشرف از پاکستان، محمد ارزگانی از افغانستان، نجیب الله انواری از افغانستان، اصلان از هند، یونیان از چین، صداقت جباری از ایران، میر زهرا از آذربایجان، شمس‌الدین مرادی از ایران، مهدی اسماعیلی مودی از ایران به مدت یک هفته در شهر مشهد مهمان باشند.
در ادامه ضمن امضای تفاهم‌نامه همکاری فرهنگی میان کمیسیون ملی یونسکو و ایران‌مال، مرکز اسناد کتابخانه کمیسیون ملی یونسکو در ایران افتتاح شد.