آنچه در ۳ روز نخست نمایشگاه مجازی کتاب تهران گذشت/از قطع و اختلال در سایت تا فروش۲۰ میلیارد ریالی

- چند روز از برگزاری نخستین نمایشگاه کتاب تهران می‌گذرد در این روز‌ها علاقمندان برای خرید کتاب با ورود به سامانه tehranbookfair.ir به بررسی آخرین کتاب‌های منتشر شده و خرید آنلاین پرداخته اند اگرچه در دو روزابتدایی مشکلات عدیده سبب شد علاقمندان نتوانند به راحتی به سفارش کتاب بپردازند و حتی در روز دوم سایت برای ساعاتی از دسترس خارج شد، اما با این حال اتفاقات جدیدی رخ داد.

***فروش ۲۰ میلیارد ریالی با وجود اختلال و قطعی در سایت نمایشگاه 

طبق اعلام مدیر عامل خانه کتاب و ادبیات ایران و رئیس نخستین نمایشگاه مجازی کتاب تهران در پایان روز دوم این نمایشگاه حدود ۲۰ میلیارد ریال کتاب فروخته شد. خارج شدن سایت از دسترس علاقمندان و مراجعه کنندگان که به دنبالش عذرخواهی مسئولان برگزاری نمایشگاه مجازی کتاب تهران اعلام شد، نشان داد که سایت نخستین نمایشگاه مجازی کتاب تهران بسیار نو پا بوده و نیازمند بررسی است از سوی دیگر تلاش برای رفع عیوب و ارتقاء فنی سایت نخستین نمایشگاه مجازی کتاب تهران گمانه زنی‌های فراوانی را به دنبال داشت.

از نظر برخی از ناشران و علاقمندان عرصه ادبیات این امر بیانگر حضور گسترده مردم برای بازدید از نمایشگاه است و نشان می‌دهد برگزاری نمایشگاه مجازی کتاب در شرایط کنونی می‌تواند بستری فراهم کند که ناشران کتاب‌های خود را به جامعه عرضه کنند و فرهنگ کتابخوانی در جامعه پررنگ‌تر شود، از سوی دیگر نمایشگاه کتاب می‌تواند در تقویم فرهنگی مردم زنده مانده و استمرار پیدا کند.

***علاقه جامعه به کتاب زیاد است

برخی از صاحبنظران نیز مطرح می‌کنند نکته قابل توجهی که در روز‌های ابتدایی برگزاری نمایشگاه مجازی کتاب تهران مشخص شد این بود که علاقه جامعه به کتاب زیاد است. بر خلاف آنکه گزارش‌های مطالعاتی فراوانی از نهاد‌های مختلف به جامعه القا شده که سرانه مطالعه در کشور پایین است، اما در حقیقت اینطور نیست و شاخص‌های مطالعه در ایران و جهان متفاوت است. در بسیاری از کشور‌ها نگریستن به یک عکس و تصویر مطالعه محسوب می‌شود. بنابراین، بنده مدعی هستم که سرانه مطالعه در کشور پایین نیست.

البته این نکات نمی‌تواند نقطه ضعف‌های سایت نخستین نمایشگاه مجازی کتاب را پنهان کند برخی نیز بر این نکته تاکید دارند که زیر ساخت‌ها برای ارائه خدمات به مخاطبان و بازدید کنندگان جوابگو نبوده و نیاز به کار علمی بیشتری است.

پیش از این هومان حسن پور رییس اتحادیه ناشران و کتابفروشان هشدار‌هایی را مبنی بر بستر سازی‌های فرهنگی جهت اجرای پروژه‌هایی همانند نمایشگاه مجازی کتاب تهران و زمان‌بر بودن برنامه‌های گسترده فرهنگی را داده بود همچنین حسن بنیانیان مسئول کارگروه پیوست نگاری فرهنگی در دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی نیز بر انجام کارکرد‌های فرهنگی و توجه به آسیب‌های موجود در فضای مجازی و شیوه برگزاری نمایشگاه مجازی کتاب تهران  و نظارت بر آن را مطرح کرده بود.

***رفع عیوب سایت ضروری است

با این همه برخی از فعالان عرصه ادبیات نیز وجود ایراد در سایت نخستین نمایشگاه مجازی کتاب تهران را امری عادی می‌دانند، زیرا معتقدند این نمایشگاه برای اولین بار برگزار شده و مشکلات آن می‌تواند در دور‌‌ه‌های بعد مرتفع شود. این گروه از فعالان فرهنگی نیز تلاش‌های فراوان مسئولان برای برپایی نمایشگاه مجازی را مورد بررسی قرار داده و تاکید دارند بعد از فروکش کردن موج اول بیماری کرونا تلاش شد تا نمایشگاه بین المللی کتاب تهران برگزار شود، اما این بیماری اجازه نداده تا افراد بتوانند شرایط و فضای مناسب را برای برگزاری نمایشگاه بین المللی کتاب تهران فراهم کنند لذا دست‌اندرکاران در صدد بر آمدند تا با برگزاری نمایشگاه مجازی کتاب تا حدودی مشکلات حوزه فرهنگ و کتاب را کاهش دهند البته این مشکل تنها متعلق به کشور ایران نیست بلکه مشکلی جهانی است و تمام نمایشگاه‌ها و فعالیت‌های فرهنگی دنیا را در بر گرفته در این میان تعدادی از نمایشگاه‌ها نیز به صورت مجازی در کشور‌های دیگر برگزار شده، اما به لحاظ اقتصادی و سودآوری هرگز نتوانسته همانند نمایشگاه‌های فیزیکی باشد و تنها به امکان تعامل اهالی قلم و علاقمندان محدود بوده است.

با این حال دست اندرکاران تلاش کرده‌اند تا شرایط را برای برگزاری مناسب یک رویداد فرهنگی بزرگ و نمایشگاه مجازی کتاب فراهم کنند این نمایشگاه مجازی محاسن بسیاری را با خود در بر دارد و می‌تواند جبران خلاء‌های موجود چه به لحاظ اقتصادی و چه به لحاظ فرهنگی تا حدودی برای جامعه و حوزه نشر باشد.

*** نمایشگاه مجازی کتاب یک سفره فرهنگی است

با این حال نایب رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی غلامرضا منتظری معتقد است که برگزاری نمایشگاه مجازی کتاب یک سفره فرهنگی است که نیاز‌های فکری و معنوی ما را تامین می‌کند و ناشران و نویسندگان نیز سالانه منتظر این رویداد هستند تا با مخاطبان خود ارتباط برقرار کنند و نباید در فلفسه ایجاد آن، چون و چرا آورد، زیرا این نمایشگاه مجازی یکی از بهترین فرصت‌های فرهنگی برای بهره‌مندی از کتاب در نمایشگاه‌های کتاب است که هر سال در شرایط عادی برگزار می‌شد و نقطه امیدی برای دوستداران کتاب بود تا با قیمت بهتر و سهولت از تنوع نشر متناسب با نیاز‌های خودشان استفاده کنند.

تعطیل کردن نمایشگاه‌های کتاب در این شرایط هنر نیست بلکه مبحث اصلی، حل مسئله است؛ مسئله‌ای که وقتی حل می‌شود زیبا است. ما اکنون با کرونا روبرو هستیم و باید تدبیر کنیم که متناسب با شرایط فعلی نمایشگاه برگزار شود از سوی دیگر مطالعه، دانش، بینش و پژوهش در هیچ شرایطی نباید تعطیل شود و نمایشگاه مجازی کتاب می‌تواند موجب دسترسی بیشتر و بهتر به کتاب شود و باید استمرار پیدا کند اگرچه شاید در عمل با برخی نواقص مواجه شویم، اما باید راه خود را ادامه دهیم.