رعایت صداقت، دغدغه اول ما در تدوین خاطرات است/تلاش ما تکمیل جورچین انقلاب برای آیندگان است

محمد قبادی نویسنده و تدوینگر کتاب "انقلاب و دیپلماسی در خاطرات سیدمحمد صدر" در گفت و گو با خبرنگار ادبیات خبرگزاری میزان درباره روند شکل‌گیری این خاطرات  گفت: زمستان سال 1390، دفتر تاریخ شفاهی طرح تدوین خاطرات صدر را به من پیشنهاد داد. به جهات مختلف، با "محمد صدر" آشنا بودم. با صحبت‌ها و اظهار نظرهای سیاسی، صبغه‌‌ خانوادگی و جایگاه دیپلماتیک و البته سیاسی‌ وی آشنایی داشتم. می‌دانستم که پدر وی ، آیت‌الله سیدرضا صدر از علمای صاحب‌نام، صاحب تألیف و صاحب نظر در حوزه علوم دینی است، همچنین عموی وی امام موسی صدر که فرد کاملا شناخته شده‌‌ای‌ است.

 این پژوهشگر ادامه می‌دهد: تا به حال خاطرات کمی از شخصیت‌های طراز اول وزارت خارجه جمهوری اسلامی منتشر شده است. در واقع می‌توان گفت که تا پیش از تدوین کتاب  دو اثر از شخصیت‌های وزارت خارجه جمهوری اسلامی منتشر شده بود. نخست روزنوشته‌های دکتر ولایتی است و کتاب دیگر "شیخ‌المعاونین ما کجاست" که خاطرات "محمد عرب" را در بر می‌گیرد؛ البته کتاب دوم اساساً فضایی از وزارت خارجه را به خواننده منتقل نمی‌کرد زیرا صاحب خاطره یک شخصیت اداری است تا یک دیپلمات؛ در واقع " صدر" جزو اولین شخصیت‌های صاحب‌نظر در روابط خارجی است که خاطراتش تدوین می‌شد و همین مرا ترغیب کرد تا تدوین این خاطرات را بر عهده‌ بگیرم. این توضیح لازم است که اکنون با انتشار خاطرات محمد جواد ظریف و یکی دو اثر دیگر شاهد آثاری در این حوزه هستیم.

 قبادی افزود: در اولین دیدارمان  با محمد صدر، وی دغدغه‌هایی در تدوین خاطراتش داشت که برای من هم مهم بود و هم قابل احترام. در دیدارهایی که با وی داشتیم یک نکته را به صراحت گفت و آن اینکه دوست دارد همین طور که صادقانه حرف می‌زند، همین طور صادقانه حرف‌هایش منعکس بشود؛ که البته این دغدغه برای من هم مهم است. وی همواره این تاکید را داشت  که  بعضی از  آثار در حوزه تاریخ شفاهی امانت را رعایت نمی‌کنند.

 نویسنده کتاب "انقلاب و دیپلماسی در خاطرات سیدمحمد صدر"  گفت: طبیعی است که محمد صدر خودش را مجاز نمی‌دانست که هر حرفی را بزند، من هم در مقدمه کتاب به این مطلب اشاره کرده‌ام. شاید بر اساس یکسری مقتضیات کاری و تجربه‌های تخصصی که دارد، صلاح نمی‌دانست که هر حرفی را بزند؛ البته من در جایگاه یک مصاحبه‌گر تلاش می‌کردم اگر سوالی به ذهنم می‌رسد مطرح کنم که گاهی تأکید وی بر این بود، پاسخ این سوالات باید مستند به اسناد در دسترس باشد هرچند که این اسناد هنوز در دسترس قرار نگرفته و پروسه اداری مخصوص به خودش را دارد.

 قبادی همچنین درباره صحت و سقم خاطرات محمد صدر خاطرنشان می‌کند: به عقیده من راست‌ آزمایی در تدوین خاطره نباید در مرحله تدوین باشد بلکه این راست آزمایی باید در زمان مصاحبه انجام گیرد و اگر من در آن مرحله خطایی کردم، با این رویکرد پی‌نوشتهای کتاب را فقط برای تبیین و فهم بهتر متن اثر انجام دادم.

وی در ادامه گفت: خاطرات محمد صدر، اسرار مگو نیست  اما به هرحال هر خاطره ناگفته‌هایی دارد؛ چرا که راوی از دریچه و منظر و دیدگاه خودش به وقایع نگاه می‌کند و علی‌القاعده روایتش معنی ناگفته پیدا می‌کند. روایت محمد صدر هم از این قاعده مستثنی نیست.