اهمیت الگوبرداری از زندگی و رفتار سیاسی «امام علی(ع)» در شرایط امروز/گناهانى كه حتى در شب هاى قدر بخشيده نمى شوند

به گزارش خبرنگار گروه فرهنگی ، همزمان با فرارسیدن سالروز ضربت خوردن امام اول شیعیان حضرت علی (ع) مصادف با شب نوزدهم ماه مبارک رمضان ایران اسلامی غرق در عزا و ماتم در رسای از دست دادن مولی متقیان است.

به همین مناسبت خبرنگار گروه فرهنگی با یدالله بهتاش مداح برجسته کشور و پیرغلام حسینی در خصوص وقایع، اعمال و شرایط این شب بزرگ به گفتگو نشسته است.

میزان: با توجه به فرارسیدن شب‌های قدر، فرد مومن و شیعه باید چه شرایطی را برای حضور در این شب‌های عزیز داشته باشد؟

بهتاش: ماه مبارک رمضان آداب خاص خود را دارد و ما وقتی می‌خواهیم به شب‌های قدر برسیم باید آداب اولیه این ماه را رعایت کنیم. شب‌های قدر شب‌های خاصی هستند که خداوند نیز در این شب‌ها جوایز خاصی را به مومنان هدیه می‌کند.

ما هیچ شبی را والاتر و بهتر از شب‌های قدر نداریم. در این شب‌ها هیچکس از خانه خدا دست خالی بر نمی‌گردد. البته به غیر از شب نوزدهم، بیست و یکم و بیست و سوم ماه مبارک رمضان، شب پانزدهم ماه شعبان نیز شب قدر است، امام زمان (ج) در این شب بزرگ به دنیا آمده اند لذا ارج و اهمیت شب پانزدهم ماه شعبان نیز همچون دیگر شب‌های قدر است.

البته پانزدهم ماه شعبان پیش از به دنیا آمدن حضرت صاحب الزمان (عج) شب قدر محسوب می‌شد و امام عزیزمان در همین شب بزرگ به دنیا آمدند پس مردم به هیچ وجه ارزش آن شب قدر را فراموش نکنند.

میزان: شب‌های قدر به واسطه وقایعی که در آنها رخ داده به این عظمت رسیده اند؟

بهتاش: نکته‌ای که نباید فراموش کرد این است که شب‌های قدر به واسطه اتفاقاتی که برای ائمه معصوم (ع) افتاده به این نام نامگذاری نشده اند. این شب‌ها پیش از تولد امام زمان (عج) و یا ضربت خوردن و شهادت امام علی (ع) شب‌های قدر بوده اند که حال با اتفاقات ارزشمندی که در تاریخ دین اسلام افتاده است، اعتبارشان چندین برابر شده است.

شب‌های قدر شب‌های نزول ملائکه است و شب‌هایی است که مقدرات ما در آن‌ها نوشته می‌شود، شب‌های قدر آنقدر فضیلت دارد که در کلام نمی‌گنجد، اما رجوع به حدیثی از پیامبر اکرم (ص) می‌تواند به طور جامع شرح عظمت این شب‌ها باشد.

طی این حدیث مبارکه آمده است: وقتی شب قدر فرا می‌رسد خداوند جبرئیل و بسیاری از ملائکه را روی زمین می‌فرستد، جبرئیل ملائکه را احضار می‌کند و به آن‌ها می‌گوید که به زمین بروید و هرکس دعایی می‌کند به دعای آن‌ها آمین بگویید.

وقتی سحر شب قدر فرا می‌رسد ملائکه به دستور جبرئیل باز می‌گردند، ملائکه به جبرئیل می‌گویند که امشبی که ما پایین آمدیم و برای دعا کنندگان طلب استغفار کردیم، نتیجه چه شد؟. جبرئیل می‌فرماید که نیاز‌های آن‌ها بر آورده شده و خداوند همه آن‌ها را می‌آمرزد به غیر از افرادی که سه گناه خاص را انجام داده اند.

میزان: این گناهان چه گناهانی هستند که چنین عاقبتی را به همراه دارند؟

بهتاش: جبرئیل می‌فرماید هرکس سه گناه عاق والدین، قطع رحم، قهر کردن را انجام دهد حتی اگر شب زنده داری کند و قرآن به سر بگیرد گناهانش بخشیده نمی‌شود، این حدیث و اشاره به این سه گناه هشداری بزرگ و البته تکان دهنده است.

پیشتر هم عرض کردم که همه ما به طور مساوی و برابر وارد ماه مبارک رمضان می‌شویم، اما همه نمی‌توانیم به درستی و عاری از گناه از آن خارج شویم.

میزان: معنای واقعی و دقیق عاق والدین چیست؟

بهتاش: عاق والدین به معنای کسی است که پدر و مادر از دست وی راضی نیست، عاق والدین شده به چه کسی می‌گویند؟ برخی فکر می‌کنند که اگر مادر یا پدر به وی بگوید از تو راضی نیستم این به معنای عاق والدین است که این درست نیست.

حضرت علی (ع) در اواخر نهج البلاغه می‌فرمایند: هرکس پدر و مادر از دستش ناراحت باشد عاق والدین شده و لازم نیست این مسئله توسط پدر یا مادر به وی گفته شود. یعنی فرزندی که با رفتار، کردار و گفتارش موجب ناراحتی والدینش شود عاق شده است.

شاید پدر یا مادر نفرین نکنند، اما همین که پدر و مادر را بیازاریم عاق والدین شده ایم. جوانان باید مراقب باشند که دل پدر و مادرانمان را نشکنیم، زیرا اگر می‌خواهیم در ماه رمضان توشه برداریم یکی از مهمترین شروطش رضایت والدین است.

میزان: دومین گناهی که در شب های قدر بخشیده نمی شود چه گناهی است؟

بهتاش: قاطع رحم به کسی می‌گویند که عزیزان خود را فراموش کرده و به دیدار آن‌ها نمی‌رود. قاطعان رحم کسانی هستند که از قوم و خویش خود بریده اند. شخصی با برادر، خواهر و نزدیکان رفت و آمدش را قطع کرده، اما شب قدر قرآن به سر می‌گیرد، مشخصاً وی از فضیلت چنین شبی کاملاً بی بهره است.

اگر می‌خواهیم با خدا رابطه پیدا کنیم باید روابط خانوادگی را داشته باشیم. روایتی داریم که می‌گوید: کسی را که با خانواده خود قطع رابطه کرده به بهشت راه نمی‌دهند، از نظر من این روایات و احادیث باید با دقت بیشتری مورد نظر قرار گیرند. برخی گناهان در جهان وجود دارد که پاک می‌شوند و در مورد هیچکدام چنین حدیثی نیامده، اما ببینید قطع رحم تا چه حد گناه بزرگی است که چنین روایتی در قبال آن آمده است.

میزان: افطاری دادن در ماه مبارک رمضان چه اهمیتی دارد؟

بهتاش: متاسفانه در دوره و زمانه فعلی روابط کمرنگ شده است، ماه رمضان بهترین زمان برای برقراری و تحکیم روابط خانوادگی است، به عنوان مثال ما می‌خواهیم افطاری دهیم و سوال داریم که افطاری را به چه کسی بدهیم ثوابش بیشتر است؟. در قرآن کریم آمده است: اگر می‌خواهید کار خوبی انجام دهید اول آن را در قبال پدر و مادر و نزدیکان انجام دهید. پس بزرگترین ثواب در افطاری دادن به نزدیکان است.

البته ساده برگزار کردن افطاری اتفاق خیلی مهمی است، افطاری باید فارغ از تجملات و اسراف و در کمال سادگی برگزار شود، زیرا تجملات و فخرفروشی روابط را به شدت کمرنگ می‌کند.

پیامبر اکرم (ص) در همین باره حدیثی دارند که می‌فرماید: اگر قصد به دادن صدقه دارید، اگر فامیل گرفتاری داشته باشید و آن صدقه را به شخص غریبه بدهید آن صدقه قبول نیست، ثواب کمک و لطف به نزدیکان به مراتب بالاتر از صدقه دادن به افرادی است که آن‌ها را نمی‌شناسید.

میزان: قهر کردن به عنوان سومین گناه چه شرایطی دارد؟

بهتاش: سومین گناه بزرگی که بخشیده نمی‌شود کینه ورزی و قهر است. فردی با فردی دیگری قهر کرده و شب قدر قرآن به سر می‌گیرد، طبیعتاً در این مورد هم دعا و استغفار مورد قبول نیست، زیرا چگونه شما گذشت ندارید، اما انتظار گذشت دارید؟. در آیه قرآن آمده است: بگذرید تا خدا از شما بگذرد.

این‌ها نکات بسیار مهمی هستند، ما اگر می‌خواهیم از ماه رمضان و شب‌های قدر بهره ببریم باید به این نکات توجه داشته باشیم، زیرا نمی‌توان با دست خالی از این ماه دست پر بیرون آمد. این‌ها موانعی است که ما هم باید سعی کنیم آن‌ها را برطرف کنیم، حتی اگر کسی در اطرافمان قهر است باید سعی در آشتی آن‌ها کنیم.

امام رضا (ع) نیز در مورد شروط ورود به ماه مبارک رمضان می‌فرمایند: اگر مدیون کسی هستید و امانت کسی در دست شماست، پیش از ماه مبارک رمضان باید حق مردم را ادا کنید. وقتی حق کسی بر گردن من است و من مدیون مردم هستم چگونه می‌توانم به ماه مبارک رمضان وارد شوم؟.

امام هشتم (ع) درباره دومین شرط اساسی ورود به ماه رمضان می‌فرمایند اگر با کسی قهر هستید باید پیش از ورود به ماه مبارک رمضان آشتی کرده و تمام کینه‌ها را کنار بگذارید، زیرا بدون شک به غیر از آن راهی برای ورود به ماه مبارک رمضان پیدا نمی‌کنید.

پیامبر اکرم (ص) طی حدیثی درباره گناه حدیث می‌فرمایند: اگر دو مسلمان با هم قهر باشند و بعد از سه روز با هم آشتی نکنند و بر قهر پافشاری کنند، اگر بمیرند مسلمان از دنیا نمی‌روند.

امام صادق (ع) نیز طی حدیثی درباره اجتناب از قهر می‌فرمایند: ملعون است کسی که طرف مقابل قهر می‌خواهد با وی آشتی کند، اما وی از پذیرش آشتی امتناع می‌کند. این شخص بدون شک ملعون است.

از تمرین‌های اصلی ماه مبارک رمضان این است که ما با هم مهربان باشیم، پیامبر(ص) می‌فرمایند: خدا مهربان است و تمامی مهربانان را دوست دارد، وقتی خداوند مهربانان را دوست دارد یعنی نامهربانان را دوست ندارد.

ای کسانی که می‌خواهید خداوند با شما مهربان باشد، با همسر، پدر و مادر، فرزندان، اقوام و مردم مهربان باشیم، اگر با هم مهربان نباشیم دعا کردن و استغفار فایده‌ای ندارد.

ماه مبارک رمضان در هر شرایطی باعث همبستگی است. همه مردم در برهه‌ای از زمان مورد فشار و سختی قرار می‌گیرند. خداوند همه ما را امتحان می‌کند و هر کس را به تبع خودش مورد امتحان قرار می‌دهد، حال ممکن است این امتحان گاهاً طیف وسیعی از جماعت را در بر می‌گیرد، اما خداوند به دفعات انسان را به صبر و مهربانی دعوت می‌کند و بار‌ها می‌فرماید که پیروزی با صابرین است.

مثلاً در مورد سیل اخیر، این اتفاق و امتحان الهی چند جانبه بود. از سویی برای آسیب دیدگان امتحان صبر و بردباری بود و از سویی برای ما امتحان کمک کردن به هم نوع و سخاوت بود. ما باید سعی کنیم که همواره رحم کنیم تا خداوند به ما رحم کند، همواره بلایای طبیعی همچون سیل از قدیم بوده است، این اتفاق البته برای برخی امتحان و برای برخی عذاب الهی است.

در کل همانطور که خداوند کریم می‌فرمایند بعد از هر سختی گشایشی وجود دارد، به همین سبب ما باید صبور باشیم، زیرا خداوند فرموده است اگر صبور باشیم اجر این صبر را به ما می‌دهد. وقتی در جایی می‌فرمایند که زبان خود را نگه داربد به همین معناست که اگر سختی و مشکلی پدید می‌آید از گفتن هر حرفی پرهیز کنید تا مردم را نسبت به برخی حل شدن مشکلات دلسرد نکنید.

در همین راستا ائمه جماعات، منبری‌ها و مداحان باید از ماه رمضان استفاده کنند تا مردم را به صبر تشویق کرده و در برابر این اتفاقات به حرف هرکسی گوش نکنند. این را بگویم که در این زمانه مجالس مذهبی زیاد است، اما این مجالس خروجی کافی را ندارند، زیرا مثلاً فردی یک مجلس اشک می‌ریزد، اما چند ساعت بعد دوباره به استفاده از الفاظ بد می‌پردازد، به همین دلیل صاحبان مجالس ما باید به جای تحریک پذیری احساسات به معرفت افزایی بپردازند.

در احادیث بسیاری آمده که نماز، روزه و حجی ارزشمندتر است که معرفت داشته باشد. وقتی مردم به معرفت برسند اثرگذاری روزه داری و نماز به شدت بیشتر می‌شود.

میزان: کمی از وقایع شب ضربت خوردن امام علی (ع) توضیح بدهید

بهتاش: مهمترین حادثه‌ای که در شب‌های قدر رخ داده شهادت امام علی (ع) بر اساس توطئه خوارج است. خوارج در شب نوزدهم ماه مبارک رمضان امیرالمومنین (ع) را مورد ضربت قرار دادند. حضرت در آن شب به خانه دختر خود رفته بود، رفتار و کردار ایشان نشان می‌داد که آقا منتظر وقوع حادثه‌ای است.

علاوه بر رفتار امام علی (ع) و آگاهی ایشان از اتفاق، وقت سحر و هنگام خروج مولا از خانه مرغابی‌های داخل حیاط با سر و صدا مانع ایشان شدند، این اتفاقات به شدت باعث نگرانی فرزندان امام گردید.

با این وجود با تمام این هشدار‌ها خود مولا اذان صبح را گفتند و حتی خودشان ابن ملجم که کمین کرده بود را از خواب بیدار کردند و در زمان خواندن نماز نافله ابن ملجم ملعون ضربت را به سر امیرالمومنین (ع) وارد کردند.

بعد از ضربت زدن امام حسین (ع) و امام حسن (ع) به کنار پدر آمدند و حضرت به امام حسن (ع) گفتند که نماز را حتما بخوانید تا مردم پراکنده نشوند، نماز خوانده شد و پس از آن حضرت را به خانه آوردند، ایشان به غیر از جراحت به دلیل سمی بودن شمشیر مسموم هم شده بودند و در شب بیست و یکم امام علی (ع) به شهادت رسیدند.

پس از شهادت آقا، همچون حضرت فاطمه (س) پیکر ایشان هم شب غسل داده شد، زیرا امکان داشت دشمنان به پیکر آقا جسارت کنند، کوفه با نجف فاصله بسیاری دارد و این مسیر شبانه توسط فرزندان مولا طی شد تا پیکر مطهر امیرالمومنین(ع) شبانه در نجف به خاک سپرده شود، تا زمان هارون الرشید آرامگاه حضرت علی (ع) معلوم نبود و پس از آن مقبره ایشان شناسایی شد.

میزان: زندگی و رفتار سیاسی امام علی (ع) همواره مورد تحسین تاریخ بوده است. این رفتار چگونه به یک الگوی درست مبدل شده است؟

بهتاش: آن زمان اسلام بعد از جنگ‌های پیاپی تازه در حال جان گرفتن بود که پیامبر اکرم (ص) رحلت فرمودند، امیرالمومنین (ع) در آن شرایط برای اتحاد اسلام از خیلی شرایط خود گذشتند و بردباری فراوانی کردند و حتی سعی کردند با مشاوره به برخی غاصبان از گسستگی اسلام جلوگیری کنند، در آن زمان حضرت ۲۵ سال خانه نشین بودند و تنها ۵ سال به خلاقت رسیدند و در انتها توسط کسانی که خودشان روزی نماز می‌خوانند و خود را خوب می‌دانستند به شهادت رسیدند.

میزان: مطیع امر رهبری بودن در شرایط فعلی چگونه باعث وحدت جامعه اسلامی می‌شود؟

بهتاش: ما باید همواره مطیع امر رهبر باشیم؛ زحمات‌های بسیاری پای این کشور کشیده شده و شهدای بسیاری داده ایم پس نباید آن‌ها را از دست بدهیم، دشمن هر روز در حال توطئه است و هر روز کار می‌کند، فشار اقتصادی دشمن برای گسستگی بین مردم انجام می‌شود، اما مردم تاکنون با بصیرت خود نشان داده اند که در برهه‌های مهم تاریخ همواره در کنار رهبری و کشور خود ایستاده اند.