«دعبل و زلفا» قصه شاعری که مورد عنایت امام رضا (ع) قرار گرفت/ میخواستم دفاعی از دعبل خزاعی داشته باشم

مظفر سالاری که نگارش رمان پرمخاطب «دعبل و زلفا» را برعهده داشته در گفتگو با خبرنگار گروه فرهنگی به موفقیت و ویژگی‌های این اثر اشاره کرده است.

میزان_پیشنهاد نگارش کتاب «دعبل و زلفا» چطور مطرح شد؟

پیش از این داستان کوتاهی به نام «آستین» نوشته بودم که مجموعه داستانی درباره حضرت امام رضا (ع) با عنوان «مینوی نگاه تو» کار شد.

پیشنهاد نگارش این رمان رضوی با طلبیده شدن من و خانواده‌ام از سوی حضرت امام رضا (ع) مطرح شد و من بر اساس داستان کوتاه «آستین» طرح «دعبل و زلفا» را به انتشارات به نشر دادم.

میزان_«دعبل و زلفا» چگونه رمانی است؟

در این رمان مقطع خوبی از تاریخ انتخاب شده و مسائل اجتماعی و سیاسی دوره امام رضا (ع) تا حدی که امکان بررسی در رمان داشته، مورد تحلیل قرار گرفته است.

این کتاب رمانی با چاشنی عشق و عاشقانگی است که باعث آشنایی با یکسری مسائل مربوط به آن زمان می‌شود، مسائلی که احساس می‌کنیم هنوز هم وجود دارد و از همین حیث کتاب، اثری سازنده است.

در این رمان سعی کرده‌ام فضاسازی‌ها مخاطب را به تاریخ و زمان گذشته ببرد.

میزان_این کتاب برای چه قشری نوشته شده و از چه زبانی برخوردار است؟

برای جوانان به نگارش در آمده است. زبان کارهایم نرم و بی‌آلایش است و همین عامل هم باعث جذب بیشتر مخاطب باشد.

میزان_دعبل خزاعی چه کسی بوده؟

دعبل یکی از شاعران اهل بیت است. وی فرد بسیار شجاعی بوده، صراحت لهجه داشته و در مزمت بنی عباس و دفاع از اهل بیت شعر می‌سروده است.

همانطور که شهدای مدافع حرم داریم، شهدای مدافع حریم ولایت هم که بخاطر دفاع از اهل بیت چه در زمان خود و چه سال‌ها بعد از شهادت ائمه شهید شده‌اند، داریم. وی علاوه بر شاعری، پژوهش‌هایی داشته و بخاطر سروده‌هایش همواره از سوی بنی عباس در تعقیب بوده و همیشه فردی آواره بوده است. وی که سال‌های اواخر زندگی‌اش در روستایی به نام طیبه ساکن بوده، از سوی بنی عباس، در نماز با اصابت شی تیزی به پاشنه پا که آلوده به زهر بوده، به شهادت می‌رسد و در شوش دانیال به خاک سپرده می‌شود.

میزان_دعبل خزاعی در نزد امام رضا (ع) از چه جایگاهی برخوردار بوده؟

از ویژگی‌های دعبل خزاعی قصیده معروف تائیه است که قصیده بلیغ از حیث ادبی و شاعرانگی به شمار می‌رود. وی این شعر را وقتی به خدمت امام رضا (ع) می‌رسد خوانده است.

وی تنها شاعری است که افتخار پیدا کرده تا یکی از معصومین دو بیتی به شعرش اضافه کند. وقتی مزار اهل بیت را در شعرش می‌شمارد به قبر موسی‌بن جعفر در بغداد اشاره می‌کند و در همین جا امام رضا (ع) دوبیت شعر می‌خواند که در آن محل قبر امام را معرفی کرده است. حضرت در این بیت می‌فرماید که مظلومی هم قبرش در توس وجود دارد که از سوی شیعیان زیارت خواهد شد.

دعبل در بخش پایانی بیتی درباره امام زمان (عجل الله) می‌خواند که امام رضا (ع) می‌فرماید این دو بیت آخر را روح‌القدس (جبرئیل) بر زبان تو جاری کرده است.

میزان_قصیده تائیه چه ویژگی دارد؟

این قصیده بالغ بر ۱۱۰ بیت است و به زندگی، مظلومیت‌ها و ظلم‌هایی که به ائمه اطهار (ع) وارد شده، می‌پردازد.

میزان_چرا تصمیم گرفتید به این شخصیت تاریخی بپردازید؟

دعبل خزاعی از سوی بنی عباس مورد تبلیغات سوء و سیاه‌نمایی زیادی واقع شده است لذا تصمیم گرفتم با نگارش کتابی درباره این فرد، دفاعی هم از دعبل خزاعی داشته باشم.

میزان_در جریان ارادت دعبل به امام رضا (ع) زلفا چطور معرفی شده؟

این کتاب داستان آشنایی و ازدواج دعبل و زلفا و حمایت این زن از همسرش است.

وقتی دعبل قصیده‌اش را برای امام رضا (ع) می‌خواند، از امام می‌خواهد یکی از لباس‌های خود را به وی بدهد و امام هم لباس زمستانی‌ای به دعبل می‌بخشد و می‌گوید با این جامه عبادت‌های زیادی کرده‌ام. دعبل با گرفتن لباس به قم می‌آید و با مطرح کردن آنچه بر او گذشته با هجوم مردم مواجه می‌شود و در نهایت می‌تواند آستینی از این لباس را پس بگیرد. دعبل با این آستین به شوش می‌رود و می‌بیند چشمان زلفا در معرض کوری است بنابراین آستین لباس را روی چشم‌های همسر قرار می‌دهد و فردای آن روی می‌بیند که چشم‌های همسرش بینایی خود را بازیافته است.

میزان_این رمان چند شخصیت محوری دارد؟

«دعبل و زلفا» سه شخصیت اصلی دارد که مثلث تضادی را می‌سازند. از دعبل، زلفا و پزشکی که اعتقادات مذهبی چندانی ندارد و در عشق به زلفا با دعبل رقابت دارد.

میزان_چقدر پژوهش و نگارش کتاب طول کشید؟

۶ ماه پژوهش‌های تاریخی‌ام برای این کتاب طول کشید و و بعد هم طی ۶ ماه کتاب به نگارش در آمد و از سوی انتشارات چاپ شد.

میزان_این کتاب چقدر بر اساس مستندات نوشته شد؟

اصول کار بر اساس حقایق تاریخی نوشته شده است و وقتی درباره امام موسی بن جعفر (ع) و امام رضا (ع) سخن می‌گوییم، نمی‌توانیم چیزی را بدون سند به ایشان نسبت دهیم در بخش‌هایی از رمان که به ایشان اشاره شده، به اسناد تاریخی بسنده کرده‌ام. اما در جا‌های دیگر که حلقه‌های مفقوده وجود داشته، خلا‌ها با تخیل پر شده است.

میزان_چاپ این رمان با چه اتفاقات و بازخورد‌های مثبتی مواجه شد؟

از آنجا که کتاب از نگاه ناشر اثر موفق و خوبی بود مسابقه کتابخوانی برایش برگزار شد و به چاپ چهلم رسید.

میزان_این کتاب چه دستاوردی برای مخاطب دارد؟

این اثر با اشاره به حکومت‌های خود محور و خدا محور، توجه به اهل بیت که به نظر می‌رسد ملاک وحدت جامعه اسلامی می‌تواند باشد را یادآوری می‌کند. توجه به ولایت و اینکه غیر از آن‌ها صاحب مقام و قدرت باشد مثل بنی امیه و بنی عباس در معرض سکوت و خودمحوری هستند، از دیگر نکاتی است که در مطالعه «دعبل و زلفا» به دست می‌آید.

همچنین در این رمان یادآوری می‌شود که جایگاه ادبیات و شعر در هر زمانه می‌تواند رسانه تبلیغی خوبی باشد و اینکه اگر کسی برای اهل بیت قدمی بردارد، ایشان هم آن فرد را از حمایت‌های پیدا و ناپیدا برخوردار می‌کند.