«لبخند مسیح» کتابی برای کسانی که در اندیشه به قطعیت نرسیده‌اند/ هدفم از نگارش طرح سوال رد ذهن مخاطب بود/ نمی‌خواستم اسلام را به مخاطب بشناسانم
سارا عرفانی از نویسندگانی است که با نگارش داستان‌هایی، چون «لبخند مسیح» توانسته توجه مخاطبان ایرانی و خارجی را جلب کند. وی در گفتگو با خبرنگار گروه فرهنگی به تشریح نوع نگاهش در این اثر که ۱۲ بار تجدید چاپ شده پرداخته است.
میزان-نگارش این کتاب چطور آغاز شد؟
سارا عرفانی-اولین داستانم را در دوره دبیرستان نوشتم که درباره دفاع مقدس و جبهه بود. برهمین اساس دوستانی که کتابم را خواندند گفتند از آنجا که در آن فضا نبودم درباره تجربیات خود بنویسم، بر همین اساس شروع به مطالعه کردم و با ورود به دانشگاه و تحصیل در رشته فلسفه اسلامی سعی کردم داستانی متناسب با دغدغه‌ام که بیشتر مباحث اندیشه محور و فلسفی بود، بنویسم.
ایده نگارش این داستان کم کم به ذهنم رسید، اما از آنجا که ایده ذهنی‌ام مبهم بود ترجیح دادم تا آن را از شکل رایج به غیرکلیشه‌ای در آورم.
میزان-نگارش کتاب چقدر طول کشید؟
سارا عرفانی-چیزی حدود ۶ ماه زمان صرف شد.
میزان-برای نگارش این کتاب که جزو کتاب‌های اولتان هم بوده، نحقیق هم کردید؟
سارا عرفانی-درباره موضوع، چون با رشته مرتبط بود با کشیش کانادایی صحبت کردم. وی مشغول یکسری تحقیقات درباره اسلام بود، اما هنوز برای روی آوردن به دین اسلام مجاب نشده بود. من سعی کردم به بخشی از سوالاتش پاسخ دهم. یا با زنی ایسلندی آشنا شدم که می‌خواست مسلمان صوفی شود. وی فکر می‌کرد صوفی‌گری دین جدا از اسلام است و من توانستم در حد دختری ۲۰ ساله به وی بفهمانم که اسلامی واقعی در صوفی‌گری نیست.
کتاب سال ۱۳۸۴ منتشر شد و من زمانی که کتاب را نوشتم ۲۲ سالم بود. در این برهه ابعد از رمانی که درباره جبهه نوشته بودم با فضای داستان تا حدی آشنایی پیدا کردم و به واسطه کتاب‌های زیادی که مطالعه می‌کردم و کمک از نویسندگان، توانستم این کتاب را بنویسم.
میزان-توانستید در آن زمان روی کسانی که می‌خواهند درباره اسلام بدانند تاثیرگذار باشید؟
سارا عرفانی-بله، توانستم به زن ایسلندی بگویم که صوفی‌گری نداریم و شعبه درستی از اسلام نیست و بعد از آن هم باز مشغول تحقیق درباره اسلام بود، اما نتوانستم روی کشیش تاثیر بگذارم، چون متوجه شدم وی نیز در حال تلاش برای مسیحی کردن من است.
میزان-در نگارش این کتاب و در پی آشنایی با افرادی که مشغول تحقیق روی دین اسلام بودند آنچه بیشتر مورد تجزیه و تحلیل یا پژوهش قرار می‌گرفت، چه بود؟
سارا عرفانی-خانم ایسلندی تفاوت‌های میان زن و مرد برایش مهم بود، او مدام درباره دیه، چند همسری، حقوق متفاوت زن و مرد برایش مسئله بود، چراکه در مسیحیت قوانینی، چون چند همسری نداریم. وی دوست داشت علت منطقی این موضوع را بداند.
از نظر خودم کسی که به شکل حقیقی به دنبال مقایسه ادیان الهی باشد، پویایی اسلامی برایش جالب خواهد بود و اینکه اسلام و قرآن به جزئی‌تر از سایر ادیان به مسائل پرداخته و ریز به ریز به آن‌ها اشاره کرده است.
میزان-با بازخوردی هم از سوی مخاطبان روبه‌رو شدید؟
سارا عرفانی-در زمانی که کتاب نوشتم فضای مجازی چندان رونقی نداشت بنابراین به واسطه پیوستن به وبلاگ همسرم، با کامنت‌های خوبی مواجه شدم که نشان از تاثیرگذاری این کتاب داشت. آدم‌های مذهبی هم که این کتاب را خوانده‌اند اذعان کردند که نگاهمان نسبت به آدم مذهبی بودنمان تغییر کرد و فهمیدیم باید شناخت و دقت ویژه‌ای نسبت به خودمان، دینمان و کار‌هایی که انجام می‌دهیم، پیدا کردیم.
میزان-هدفتان از نگارش این کتاب چه بود؟
سارا عرفانی-من می‌خواستم نگاه و توجه آدم‌ها را به هستی جلب کنم. من به دنبال این نبودم که اسلام را به مخاطبان کتابم بشناسانم تا اگر مشکلی دارند با این کتاب رفع شود بلکه بیشتر می‌خواستم برای افراد نسبت به اطراف وهستی سوال طرح کنم. می‌خواستم در کتاب «لبخند مسیح» نسبت به هستی برای مخاطب پرسش ایجاد کنم که چه توقعی از زندگی داریم و برای چه به دنیا آمده‌ایم.
میزان-آیا به هدفتان هم رسیدید؟
سارا عرفانی-من می‌خواستم در ذهن مخاطب طرح سوال کنم و تاثیرگذار باشم و همین هم شد. حتی در بخش پایانی کتاب هم به این نکته اشاره نکردم که نیکلاس مسلمان شد یا نه.
معتقدم تحول یک آدم به قدری راحت نیست که من یکباره بخواهم آن را در قالب کتاب یا داستان نشان دهم و از طرفی هم کلیشه‌ای به این موضوع بپردازم.
میزان-این کتاب چند بار تجدید چاپ شد؟
سارا عرفانی-«لبخند مسیح» ۱۲ بار تجدید چاپ شده است و همین نشان می‌دهد که این کتاب با همه ضعف‌هایی که دارد کتابی تاثیرگذار بوده است.
میزان-عنوان کتاب به چه چیزی اشاره دارد؟
سارا عرفانی-در جایی از داستان شخصیت داستان می‌گوید که هر بار کار خوبی انجام می‌دهم گویا لبخند مسیح را می‌بینم. این عنوان از همین جمله گرفته شده است.
میزان-این کتاب برای چه قشری مناسب است و به عبارتی خواندن آن را به چه افرادی پیشنهاد می‌دهید؟
خواندن این کتاب برای تمامی آدم‌هایی که هنوز در اندیشه‌شان به قطعیت نرسیده‌اند، مفید است. «لبخند مسیح» به این افراد کمک می‌کند تا در نگاهشان تغییر ایجاد کنند.
میزان-اتفاق خوب دیگری هم برای این کتاب افتاد؟
سارا عرفانی-«لبخند مسیح» در کرواسی و روسیه ترجمه شده است.
میزان-به نظرتان چه چیزی توجه غیرمسلمان‌ها را جلب کرده است؟
سارا عرفانی-بر اساس صحبت‌های دوستان موضوع این کتاب باعث شده تا غیرمسلمان‌ها هم بتوانند با آن ارتباط برقرار کنند.
به نظرم در این برهه، باید بیشتر به این نکته توجه کنیم که آن چه می‌نویسیم جهانی‌تر باشد. فکر می‌کنم خوب است با طرز فکر یک مسلمان ایرانی، وقتی می‌نویسیم به این نکته توجه کنیم که کتابمان مناسب آدم‌های خارج از ایران هم باشد و با موضوع عمومی یکسری مفاهیم دینی و فرهنگی به مخاطب منتقل شود.