لزوم مطالعه آثار جهان و تسلط به فنون نویسندگی

حامد خواجه‌وند منتقد حوزه ادبیات در گفت‌وگو با میزان درباره آسیب‌های ادبیات دفاع مقدس گفت: هشت سال دفاع مقدس ظرفیت‌ها و سوژه‌های نابی را برای نگارش فراهم کرده، اما در این میان پرداخت به سوژه بسیار مهم‌تر است. برای رسیدن به این امر نویسنده باید مطالعات خوبی داشته باشد و حتی آثار ادبی جهان را مطالعه کند تا به رشد رسیده و آثار جذاب را تدوین کند.

وی ادامه داد: کتاب‌های بسیاری خوبی نوشته شده که دیده نشده‌اند، اما زمانی که به فیلم بدل شده‌اند، ابعاد آنها مشخص شده است. سریالی که در مورد شهید عباس بابایی با عنوان «شوق پرواز» ساخته شد، اقتباسی از کتاب «اوج پرواز» ماه منیر عباسی است. کتاب با اشراف بر شیوه نویسندگی توانسته داستانی ارزشمند را خلق کند و زمینه‌ای برای تولید اثری جذاب و دیدنی فراهم کند.

خواجه‌وند مطالعه کتاب‌های خوب خارجی و داخلی را زمینه‌ساز کسب تجربه دانست و اظهار کرد: ادبیات داستانی در ایران ضعف‌هایی دارد که این امر تاثیر خود را بر حوزه ادبیات دفاع مقدس گذاشته است. کتاب‌های فراوانی در حوزه دفاع مقدس نوشته شده است، اما تعداد اندکی از آنها توانسته به چاپ‌های دو رقمی برسد و یا نام آنها معروف و شناخته شده شود. فنون نگارش ادبی در ادبیات دفاع مقدس نقش مهمی در تولید آثار ارزشمند دارد، به عبارت دیگر فوت کوزه‌گری را می‌طلبد.

وی افزود: کتاب «کتیبه‌ای بر آسمان» نوشته میرعمادالدین فیاض و «شلیک به آسمان» نوشته محمد مصطفوی‌فر کتاب‌هایی هستند که به خوبی مختصات افراد و رویداد‌ها را مورد پرداخت قرار داده و مخاطب را با خود به داخل داستان و یا رویداد می‌برد. حتی فیلم جذاب «چ» نیز بر اساس یک کتاب با عنوان «چمران» نوشته شده است.

این منتقد آسیب‌های دیگر حوزه ادبیات دفاع مقدس را مورد بررسی قرار داد و بیان کرد: برخی از خانواد‌های شهدا اجازه نمی‌دهند که نویسنده، شهید مربوطه را همانگونه که بوده است، مطرح کند و عموما نظرات، ایده‌ها و آرزو‌های خود را به زور در کتاب اعمال می‌کنند. این امر ضربه سختی به مخاطب می‌زند، زیرا قرار است شهدا را همانگونه که زندگی کرده‌اند با قلم ترسیم کنیم. این افراد همانند ما زندگی می‌کرده‌اند و حتی در برهه‌هایی از زندگی اشتباه می‌کنند، ولی در بزنگاه اصلی زندگی انتخاب‌هایی درست داشته‌اند. آدرس‌های غلط به مخاطب در مورد شخصیت‌های کتاب‌های دفاع مقدس، فاصله گرفتن مخاطبان از کتاب را در بر دارد.

هدف ما از نوشتن خاطرات رزمندگان، آزادگان و جانبازان یا شهدا انتقال سبک زندگی و رویکرد‌های آنها به نسل‌های بعد خصوصا دهه‌های هشتاد و نود است وگرنه دهه پنجاه و شصت جنگ تحمیلی را دیده و آن را لمس کرده‌اند؛ پس انتقال اطلاعات باید با زبانی خاص باشد. درحوزه خاطره‌نویسی نیز باید کلمات به شیوه‌ای ساده، اما هنرمندانه انتخاب شود تا بتواند مخاطب که امروز از کتاب فراری است، به خود جذب کند.

وی به خاطره‌نگاری در ادبیات دفاع مقدس پرداخت و تصریح کرد: کتاب «فرمانده شهر» که خاطرات محمد جهان‌آرا را بیان کرده، بسیار جذاب است و خاطره‌نگاری خوبی را در عرصه ادبیات دفاع مقدس به نمایش گذاشته است. شیوه نگارش ساده و روان و در عین حال با جملاتی گویا، احساس را در خواننده کتاب بر می‌انگیزد که گویی شهید جهان آرا هم اکنون در کنار شما ایستاده است.

خواجه‌وند در پایان تاکید کرد: به خاطرات اسرا کمتر پرداخته شده است، آنها بخش جدایی‌ناپذیر هشت سال دفاع مقدس هستند و باید خاطرات آنها را نیز ثبت کرد، زیرا زمان به سرعت می‌گذرد و عمر انسان‌ها کوتاه است؛ در عین حال گذر زمان برخی خاطرات را کم رنگ و یا به فراموشی نزدیک می‌کند.

انتهای پیام/