رسوایی ابوغریب؛ منشوری برای بررسی جنایت‌های رژیم صهیونیستی علیه غزه

خبرگزاری میزان – یک هیئت منصفه آمریکایی در حال بررسی پرونده شکایت سه نفر از زندانیان سابق زندان ابوغریب در عراق است؛ دادگاهی که با آغاز جدال میان ارتش آمریکا و پیمانکار آمریکایی ابوغریب خود را در بن‌بست می‌بیند.

وقتی که برنامه خبری ۶۰  دقیقه تلویزیون آمریکا تصاویری از مردان عراقی شکنجه شده در ابوغریب را نمایش داد، فقط ۱۳ ماه از اشغال عراق به دست آمریکا گذشته بود و صدام، رئیس‌جمهور سرنگون‌شده عراق چهار ماه پیش از آن به دست نظامیان آمریکایی دستگیر شده و در انتظار محاکمه بود؛ در عین حال، خشونت و هرج‌ومرج عراق را فراگرفته بود.

برای بسیاری از مردم جهان، زندان ابوغریب به سرعت به نماد امپریالیسم و ریاکاری آمریکا تبدیل شد و ادعا‌های مکرر جورج دبلیو بوش، رئیس جمهور وقت آمریکا درباره اینکه آمریکا سنگر حقوق بشر است، درهم شکسته شد؛ اکنون و ۲ دهه پس از انتشار تصاویر یاد شده یک پرونده مدنی از سوی قربانیان ابوغریب علیه یک پیمانکار نظامی آمریکایی در جریان است.

در حال حاضر، بسیاری از مردم جهان به حملات بی‌امان رژیم صهیونیستی به غزه جایی که بیش از ۳۴ هزار فلسطینی طی هفت ماه به شهادت رسیدند، از منشور رسوایی ابوغریب می‌نگرد.

تصاویر ابوغریب چه چیزی را نشان می‌داد؟

عکس‌هایی که در برنامه ۶۰ دقیقه تلویزیون سی‌بی‌اس آمریکا پخش شد، نگهبانان آمریکایی در ابوغریب را نشان می‌داد که زندانیان عراقی را در معرض اشکال مختلف خشونت، تجاوز جنسی و تحقیر قرار می‌دهند؛ بسیاری از زندانیان به دست سربازان آمریکایی به ظن عضویت در گروه‌های مسلح دستگیر شده بودند، اما براساس گزارش صلیب سرخ بین‌المللی، ۷۰ تا ۹۰ درصد از آن‌ها افراد بی‌گناهی بودند که به اشتباه دستگیر شده بودند.

یکی از تصاویر زندانیان برهنه را نشان می‌داد که روی هم به شکل هرم انباشته شده‌اند و سربازان آمریکایی در پشت سرشان ایستاده‌اند و لبخند می‌زنند؛ دیگری یک سرباز آمریکایی را نشان می‌داد که یک زندانی برهنه را با افسار نگه داشته است.

با وجود این، تصویر تعیین‌کننده این رسوایی، تصویر ترسناک مرد عراقی کلاهداری بود که سیم‌های برق را در دست گرفته و روی جعبه‌ای ایستاده است.

مارک کیمیت، ژنرال آمریکایی که معاون عملیات ائتلاف ادعایی در عراق بود، در آوریل ۲۰۰۴ (۱۳ فروردین ۱۳۸۳) گفت: صادقانه بگویم، من فکر می‌کنم همه ما از اقدام‌های سربازان ناامید شده‌ایم؛ صادقانه بگویم، بعضی روز‌ها به سربازانمان افتخار نمی‌کنیم.

افشاگری‌های بعدی سی‌بی‌اس نیوز جزئیات زیادی از حوادث متعددی از آزار جنایت‌کارانه سادیستی، آشکار و عمدی عراقی‌ها از سوی سربازان آمریکایی در ابوغریب ارائه کرد.

آیا شواهد دیگری درباره سوءاستفاده در ابوغریب وجود داشت؟

بلافاصله پس از انتشار عکس‌های سربازان آمریکایی در حال تحقیر و بدرفتاری با مردان عراقی، کمیته بین‌المللی صلیب سرخ گزارش خود را در مورد آزار و اذیت در زندان یاد شده منتشر کرد.

در گزارش ناظران صلیب سرخ جزئیات موارد سوءاستفاده در ابوغریب از مارس تا نوامبر ۲۰۰۳ (اسفند ۱۳۸۱ تا آبان ۱۳۸۲) در حین دستگیری، بازداشت و بازجویی، به ویژه افراد دستگیر شده در ارتباط با جرایم امنیتی مشکوک یا دارای ارزش اطلاعاتی در گزارش یاد شده اعلام شد؛ صلیب سرخ گفت که نمونه‌های متعددی از نقض کنوانسیون ژنو از سوی کارکنان ارتش آمریکا را کشف کرده است.

در این گزارش آمده است که ناظران صلیب سرخ شاهد بدرفتاری سربازان آمریکایی با زندانیان ابوغریب با برهنه نگه داشتن آن‌ها در تاریکی مطلق در سلول‌های خالی بوده‌اند.

صلیب سرخ در خلاصه اجرایی گزارش خود اعلام کرد: بازداشت‌شدگان با ارزش بالا به منظور همکاری اجباری با بازجویانشان در معرض خطر بالایی از انواع رفتار‌های خشن از توهین، تهدید و تحقیر گرفته تا اجبار فیزیکی و روانی که در برخی موارد مساوی با شکنجه بود، قرار داشتند.

آیا سربازان آمریکایی پاسخگو بودند؟

لیندی انگلند، سربازی که در تصویر در حالی که افساری را به یک مرد عراقی برهنه دراز کشیده روی زمین در زندان ابوغریب بسته بود و در چند تصویر دیگر نیز حضور داشت، در سال ۲۰۰۵، در دادگاهی نظامی در شش مورد سوء استفاده مجرم شناخته و به سه سال زندان محکوم شد؛ او در مارس ۲۰۰۷ آزاد شد.

چارلز گرانر، نگهبان زندان ارتش آمریکا در دادگاه نظامی به اتهام هدایت سوءاستفاده از بازداشت‌شدگان در ابوغریب مجرم شناخته و در سال ۲۰۰۵ پس از محکوم شدن به پنج فقره حمله، بدرفتاری و توطئه به ۱۰ سال زندان محکوم شد؛ گرانر در ۲۰۱۱ آزاد شد.

از ۱۱ سربازی که از سوی ارتش آمریکا به دلیل بدرفتاری با اسرای عراقی در ابوغریب در دادگاه نظامی محاکمه شدند، ۹ نفر به زندان محکوم شدند، اما به زودی آشکار شد که سوءاستفاده آمریکایی‌ها از زندانیان عراقی به ابوغریب محدود نمی‌شود.

پس از افشای رسوایی ابوغریب از سوی سی‌بیاس، این شبکه تلویزیونی آزار زندانیان در دیگر بازداشتگاه‌ها در عراق، مانند زندان المحمودیه، یک مرکز نگهداری موقت را نیز آشکار کرد.

آیا قربانیان عراقی شکنجه آمریکا تاکنون غرامتی دریافت کردند؟

دیده‌بان حقوق بشر در ماه سپتامبر ۲۰۲۳ (شهریور ۱۴۰۲) اعلام کرد: ظاهرا دولت آمریکا در ارائه غرامت یا جبران خسارت به عراقی‌هایی که دو دهه پیش توسط نیرو‌های آمریکایی در ابوغریب و دیگر زندان‌های تحت کنترل آمریکا در عراق متحمل شکنجه و دیگر آزار‌ها شده‌اند، کوتاهی کرده است.

وجود قانون فدرال جرایم خسارتی که به دولت آمریکا در برابر هرگونه دعوای حقوقی ناشی از جنگ مصونیت می‌دهد، دریافت غرامت را به شکلی ویژه دشوار می‌کند.

به همین دلیل، قربانیان عراقی تجاوز آمریکا مجبور به تعقیب پیمانکاران نظامی آمریکا شده‌اند.

طرح نخستین شکایت علیه ابوغریب در آمریکا

شکایت سه زندانی سابق ابوغریب، نخستین شکایتی است که یک هیئت منصفه آمریکایی درباره سوءاستفاده در این زندان مورد بررسی قرار می‌دهد؛ زندانی که از ۲۰ سال پیش تاکنون محل رسوایی آمریکا است.

این رسوایی با انتشار تصاویری از سربازان لبخند به لب بالای سر زندانیان و بازداشت‌شدگان شکنجه‌شده عراقی، جهانی شد.

سه زندانی سابق از پیمانکار CACI مستقر در ویرجینیا شکایت و اعلام کردند که این شرکت مسئول بدرفتاری است که در سال ۲۰۰۳ و ۲۰۰۴ پس از حمله آمریکا به عراق در ابوغریب رخ داد.

بازماندگان ابوغریب در دادخواست خود اعلام کردند که بازجو‌های غیرنظامی که شرکت CACI در اختیار ابوغریب قرار داد، با توطئه ارتش این کشور برای نرم کردن بازداشت‌شدگان جهت بازجویی در شکنجه شاکیان مشارکت داشته است.

هر سه شاکی اعلام کردند که در ابوغریب رفتار‌های وحشتناکی مانند ضرب‌وشتم، تجاوز جنسی، تهدید با سگ، اجبار به پوشیدن لباس‌های زیر زنانه رخ می‌داد؛ آن‌ها گفتند که این آزار از سوی سربازان یا غیرنظامیانی انجام می‌شد که نمی‌توان آن‌ها را کارکنان CACI نامید؛ به گفته آن‌ها در بسیاری از موارد بازداشت‌شدگان به دلیل بودن کیسه‌هایی روی سرشان قادر به دیدن این افراد نبودند.

وکلای شاکیان چه می‌گویند؟

یکی از وکلای شاکیان می‌گوید که این پرونده ساده‌تر از آن چیزی است که وکلای CACI تلاش می‌کنند آن را پیچیده کنند.

وی گفت: اگر بازجویان CACI با ارتش آمریکا برای بدرفتاری با بازداشت شده‌ها توطئه و همدستی کردند تا بازداشت‌شدگان را برای بازجویی نرم کنند، هیئت منصفه می‌تواند CACI را مسئول بداند، حتی اگر بازجویان این پیمانکار نظامی هرگز خودشان با هیچ یک از سه شاکی بدرفتاری نکرده باشند.

به گفته این وکیل، در حالی که بسیاری از سربازانی که از بازداشت‌شده‌ها سوءاستفاده کردند، مجرم شناخته شده و به زندان محکوم شدند، CACI هنوز پاسخگو نبوده است؛ این در حالی است که ارتش آمریکا این سوءاستفاده را کتمان نکرد.

وکیل پیمانکار نظامی چه می‌گوید؟

وکیل CACI پیمانکار نظامی زندان ابوغریب در عراق به هیئت منصفه گفت که شاکیان در شکایت خود دچار اشتباه شده‌اند.

او می‌گوید که شاکیان اگر مدعی قربانی سوءاستفاده شدن هستند، باید ادعای خود را علیه دولت آمریکا مطرح کنند؛ چرا آن‌ها از عامل فعال سوءاستفاده از خود شکایتی ندارند؟

پیمانکار نظامی یاد شده تلاش می‌کند ادعا‌های خود را با استناد به نظریه حقوقی borrowed servant doctrine (دکترین خدمتکار قرضی) موجه کند؛ این نظریه حقوقی بیان می‌کند که اگر نهاد دیگری کار کارکنان یک مجموعه را کنترل و هدایت کند، کارفرما نمی‌تواند مسئول رفتار کارکنان خود باشد.

CACI مدعی است که ارتش کارکنان این شرکت را به‌عنوان بازجو هدایت و کنترل می‌کرد.

این ادعا از سوی شاکی‌ها رد شد؛ آن‌ها شواهدی ارائه کردند که نشان می‌داد قرداد CACI با ارتش آمریکا این شرکت را ملزم به نظارت بر کارکنان خود می‌کرد.

در عین حال، هیئت منصفه دادگاه نیز اعلام کرد که براساس کتابچه راهنمای میدانی ارتش درباره پیمانکاران، فقط پیمانکاران می‌توانند بر کارکنان خود نظارت کرده و به آن‌ها دستور دهند.

کارکنان پیمانکار نظامی چه می‌گویند؟

کارکنان CACI در دادگاه از همقطاران خود که تصاویرشان منتشر شد، دفاع کردند.

از آنجا که دولت آمریکا هویت بازجو‌های پیمانکار نظامی یاد شده را جز اطلاعات طبقه‌بندی‌شده اعلام کرد، اعضای هیئت منصفه به جای شنیدن شهادت زنده آن‌ها ناچار به شنیدن آن از طریق ارتباط صوتی شدند.

البته وکلای CACI در موارد متعددی ضمن قطع کردن روند پاسخگویی بازجو‌ها از آن‌ها می‌خواستند که به پرسش‌ها پاسخ ندهند.

محاکمه چطور پیش می‌رود؟

رسیدگی به پرونده شکایت سه بازمانده ابوغریب از پیمانکار نظامی آمریکایی به دلیل کشمکش حقوقی درباره امکان شکایت از این شرکت به تعویق افتاد.

شرکت یاد شده مدعی است که از مصونیت برخوردار است، زیرا دولت آمریکا از مصونیت حاکمیتی در برابر دعوای مدنی برخوردار است و CACI نیز به‌عنوان پیمانکار دولتی از مصونیت مشتق برخوردار می‌شود.

این ادعا با حکم قاضی آمریکایی رد شد؛ لئونی برینکما در حکمی بی‌سابقه استدلال کرد که دولت آمریکا نمی‌تواند در مواردی که شامل نقض اساسی هنجار‌های بین‌المللی است، مانند اتهام‌های شکنجه، ادعای مصونیت کند و در نتیجه CACI نمی‌تواند هیچ نوع مصونیت مشتقی را نیز ادعا کند.

هیئت منصفه هشت نفره دادگاه رسیدگی به شکایت بازماندگان ابوغریب دوشنبه گذشته سه ساعت بحث کردند، اما این بحث‌ها به صدور رای منجر نشد و مذاکرات هیئت منصفه قرار است از روز چهارشنبه از سر گرفته شد.
این محاکمه از ۱۵ آوریل ۲۰۲۴ (۲۷ فروردین ۱۴۰۳) آغاز شد.

هیئت منصفه به بن‌بست رسید

هیئت منصفه این دادگاه می‌گوید که به بن‌بست رسیده است.

هیئت منصفه دادگاه رسیدگی به شکایت زندانیان سابق ابوغریب تاکنون علاوه بر شنیدن اظهارات شاکی ها، شهادت ۲ ژنرال آمریکایی بازنشسته را که درباره رسوایی ابوغریب در سال ۲۰۰۴ تحقیق کردند، شنید؛ هر دوی این افراد به این نتیجه رسیده بودند که بازجو‌های CACI مرتکب تخلف شدند.

چرا جنگ رژیم صهیونیستی علیه غزه با شکنجه آمریکا در ابوغریب مقایسه شده است؟

حملات هوایی مرگ‌بار رژیم صهیونیستی علیه نوار غزه که از هفتم اکتبر ۲۰۲۳ (۱۵ مهر ۱۴۰۲) آغاز شد، به سرعت با گزارش‌هایی درباره ضرب‌وشتم و تحقیر فلسطینی‌ها از سوی نظامیان صهیونیست همراه شد؛ بسیاری از این شکنجه‌ها به‌عنوان الگوبرداری از ابوغریب یاد کردند.

یک گروه حامی فلسطینی اعلام کرد: فیلم سربازان اسرائیلی در حال شکنجه مردان فلسطینی در کرانه باختری وحشتناک است؛ ارتش اسرائیل ده‌ها سال است که به‌طرز وحشیانه‌ای از زندانیان فلسطینی سوءاستفاده کرده است؛ در حالی که ارتش اسرائیل یک نسل‌کشی را در غزه به راه انداخته است، سربازانش دیگر این سوءاستفاده‌ها را از چشمان جهان پنهان نمی‌کنند؛ جای تعجب نیست که همان دولتی که عراقی‌ها را در ابوغریب شکنجه می‌کرد، همان تاکتیک‌ها را علیه فلسطینی‌ها تامین مالی می‌کند.

محقق عراقی دیده‌بان حقوق بشر، نیز در این باره گفت که یک زندانی سابق عراقی برای او روایت کرد که تصاویر فلسطینی‌های برهنه‌شده که به دست نظامیان صهیونیست در غزه جمع‌آوری و مهار می‌شدند، بسیار آسیب‌زا و تحریک‌کننده بود و او را درست به سال‌های ۲۰۰۳ و ۲۰۰۴ برد، زمانی که در ابوغریب از سوی آمریکایی‌ها شکنجه می‌شد.

ابوغریب؛ نقطه‌ عطف نگاه به جنگ ادعایی آمریکا علیه تروریسم

زندان ابوغریب در عراق، نقطه عطفی برای نگاه به ادعا‌های حقوق بشری آمریکا و جنگ ادعایی این کشور با تروریسم شد؛ این زندان همچنین عامل نخستین نگاه اجمالی به سوءاستفاده‌ها و زیاده روی‌های آمریکا در قالب به راه انداختن کارزار‌های ادعایی حقوق بشری بود.

یک استاد حقوق در دانشگاه ییل آمریکا گفت: ابوغریب افسانه‌های ما را درباره اینکه آمریکایی‌ها شکنجه نمی‌کنند، یا اینکه آن‌ها این کار را فقط زمانی انجام می‌دهند که به درستی با یک بمب ساعتی برخورد می‌کنند، از هم پاشید.

انتهای پیام/