بنیاد شهید مشهد مرا تهدید به بازپس‌گیری جوایز کرد/ چرا دبیر جشنواره سینماحقیقت به مهم‌ترین فیلم کوتاه مستند سال بی‌اعتناست؟/ در مشهد مسافرخانه‌خواب بودم

«دوستش داشتم، خیلی.» همین جمله کوتاه که بیانگر نهایت علاقه و دلتنگی یک مادر شهید است، این روزها تبدیل به پربازدیدترین فیلم کوتاه در فضای مجازی شده است. مادر شهید سید محمدحامد مسکون که از شهدای استان خراسان رضوی است و در جنگ تحمیلی به شهادت رسیده است، در مصاحبه‌ای که از او درباره فرزندش سوال می‌شود، فقط یک جمله می‌گوید: «دوستش داشتم، خیلی.» این جمله به قدری تکان‌دهنده و احساساتی است که بیش از ۱۰میلیون بار توسط مخاطبان در فضای مجازی دیده شده و مردم از هر قشر و عقیده‌ای با ابراز احساس یک مادر نسبت به فرزند شهیدش بغض کرده و اشک ریخته‌اند. فیلم مستند کوتاه «مادر» هر چند به بازدید ۱۰میلیون نفری در شبکه‌های اجتماعی رسیده است، اما کارگردان این اثر که یکی از مستندسازان مشهد است، عملا هیچ سود مالی از این فیلم نبرده و برای تولید فیلم بعدی خود با مشکل مواجه شده است. نعمت‌الله سرگلزایی کارگردان فیلم مستند کوتاه «مادر» چند وقتی است که از طرف مسئولان سینمایی و بنیاد شهید مشهد مورد بی‌مهری قرار گرفته است. خبرگزاری میزان گفت‌وگویی با این کارگردان و درباره حال و احساس این فیلمساز در این روزها و مشکلاتی که برایش پیش آمده داشته که می‌خوانید. 

چرا فیلم مستند کوتاه «مادر» در جشنواره فیلم سینمای مستند ایران (سینما حقیقت) پذیرفته نشد؟ 
 گرچه از قبل آگاهی داشتم که فیلم من با ضوابط بخش اصلی که برای نخستین بار باید در جشنواره حضور داشته باشد، مغایرت دارد، اما با این وجود هنگامی که آثار راه‌یافته به جشنواره سینماحقیقت اعلام شد، متعجب و حیرت‌زده شدم. اینکه در دیگر بخش‌های جشنواره نیز نام و نشانی از فیلم کوتاه «مادر» به عنوان مهم‌ترین و پربازدیدترین اثر مستند کوتاه سال وجود ندارد، به واقع شاید نه تنها باعث سرخوردگی من و عوامل فیلم خواهد شد، بلکه روی دیگر فیلمسازان جوان نیز اثر سوء خواهد داشت. 

فیلم مستند کوتاه «مادر» تا کنون چه افتخارات و عناوینی کسب کرده است؟ 
فیلم «مادر» عناوین و افتخارات متعددی چون بهترین فیلم جشنواره مقاومت در دو بخش، بهترین فیلم جشنواره فیلم‌های صد ثانیه‌ای، بهترین فیلم جشنواره بسیج و در جشنواره فیلم «مادر» نیز صاحب عناوین بسیاری شده است. از همه این موارد مهم‌تر تاثیرگذاری و بازخوردی است که در فضای مجازی برای این فیلم کوتاه وجود داشته است. این در حالیست که شاهدیم که فیلم‌هایی که بودجه‌های میلیاردی از دولت و ارگان‌های ارزشی دریافت می‌کنند، نتوانسته‌اند حتی یک درصد تاثیرگذاری این فیلم را داشته باشند. 

حضور فیلم مستند کوتاه «مادر» در جشنواره چه دستاوردی برایتان داشت؟ 
چنانچه فیلم مستند کوتاه «مادر» در این جشنواره حضور داشت بسیار تاثیرگذار بود. سوال اینجاست که هدف از برگزاری یک جشنواره چیست؟ آیا شما فقط قصد نمایش دادن یک سری فیلم و سپس اعطای جایزه به برخی از این افراد را دارید؟ تصور من این بود که هدف از برگزاری جشنواره این است که افراد مستعد و تاثیرگذار حوزه مستند در سال گذشته را گردهم آیند تا در فضایی تعاملی با یکدیگر به ارتقای سطح سینمای مستند ایران کمک کنند. حال سوال من این است که چرا باید اثر به این مهمی در جشنواره سینماحقیقت که مختص آثار مستند است، نادیده گرفته شده و از فیلمساز این اثر حتی در حد کلام هم تقدیر نشود. 

آیا برای اثری که قبلا در جشنواره‌های مختلف شرکت کرده است، در جشنواره سینما حقیقت فضایی وجود دارد؟ 
قطعا فضایی در جشنواره فیلم مستند وجود دارد که بتواند از فیلم‌هایی مثل فیلم کوتاه «مادر» و دیگر فیلم‌های اثرگذار در حوزه دفاع مقدس و مقاومت تقدیر شود. به طور مثال بخش ویژه شهید آوینی، بخش ویژه سرباز وطن، بخش جایزه شهید حاج قاسم سلیمانی و … در این جشنواره وجود دارد که فیلم کوتاه «مادر» می‌توانست در این بخش‌ها حضور داشته باشد و لااقل یک تقدیر ساده از عوامل این فیلم از طرف سازمان‌ها و ارگان‌های دولتی صورت بگیرد. آیا امکان نداشت که فیلم کوتاه «مادر» در بخش ویژه سرباز وطن به نمایش درآید؟ آیا دبیر جشنواره نمی‌توانست بنا بر اختیارات خود و به دلیل اهمیت و تاثیرگذاری و برای ارزش‌گذاری به مادران شهدا این فیلم را به شکل افتخاری به جشنواره سینماحقیقت دعوت کند؟ 

تهیه‌کنندگان فیلم مستند کوتاه «مادر» چقدر از شما حمایت کردند؟ 
تمام سعی خود را داشتم تا به احترام شهدا درباره بسیاری از مسائل و گله‌گذاری‌ها صحبتی نکنم، اما واقعا از این حجم بی‌توجهی از طرف مسئولان سینمایی به این فیلم متعجب شده و برای اینکه لااقل از حق فیلم خود دفاعی کرده باشم، تصمیم گرفتم در این بازه صحبت کنم. فیلم کوتاه «مادر» از راش‌های بلااستفاده یک فیلم تلویزیونی تولید شده است. ما به سفارش بنیاد شهید استان خراسان رضوی تعدادی گفت‌وگو ضبط می‌کردیم که متعلق به این بنیاد بود و به پیمانکار پروژه از سوی بنیاد بابت هر یک از این گفت‌وگوها مبلغ ۸۰۰هزار تومان پرداخت می‌شد، سهم من از این کار با وجود اینکه چند کار صدابرداری، تصویربرداری و مصاحبه‌ها را انجام می‌دادم، ۱۳۰هزار تومان برای هر مصاحبه بود. بنابراین من از بنیاد شهید تنها ۱۳۰هزار تومان برای فیلم مادر دریافت کرده‌ام. 

آنچه بنیاد شهید خراسان رضوی به شما سفارش داده بود، چقدر منطبق با نسخه نهایی اثر بود؟ 
در اساس برای فیلم مستند کوتاه «مادر سفارشی» در کار نبود. در سلسله گفت‌وگوهایی که با مادران و خانواده‌های شهدا داشتیم، به مادر شهید بزرگوار سید محمدحامد مسکون رسیدیم. ما صحبت‌های مادران شهدا را در یک نسخه ۵ دقیقه برای پخش از صداوسیما آماده می‌کردیم تا روی آنتن برود، اما چون مادر شهید بزرگوار سید محمدحامد مسکون نتوانست ۵ دقیقه صحبت کند، این فیلم از نظر بنیاد و طبق قرارداد، فیلم سوخته محسوب می‌شد. من در واقع از یک سری فیلم خام سوخته و بی‌استفاده فیلم مستند کوتاه «مادر» را ساختم. 

به عنوان کارگردان فیلم دلیل موفیلم مستند کوتاه «مادر» را در چه می‌بینید؟
برخی بر این باورند که موفقیت یک شبه حاصل می‌شود. البته که این باور غلطی است. موفقیت فیلم «مادر» حاصل سال‌ها تلاش و تحمل مرارت‌ها و عنایت شهدا به من فیلمساز بوده است. من به عنوان یک علاقه‌مند به سینما و از سال ۷۷ در انجمن سینمای جوانان استان خراسان در رشته کارگردانی ثبت‌نام کرده و مستندهای بسیاری ساخته‌ام. ساخت فیلم «مادر» تجربه ۲۴ سال فعالیت من در این حوزه و عنایت خود شهید بوده است. حدود یک ماه درگیر تدوین اثر بودم، سپس زیرنویس و تیتراژ و طراحی پوستر فیلم؛ همه اینها زحماتی بود که به تنهایی به دوش کشیدم. در این راه بنیاد شهید مشهد نه تنها کمکی به من نکرد، بلکه در آخر از من به عنوان یک فیلمساز که به تنهایی و فقط با لطف خدا توانسته بود این فیلم را به سرانجام برساند، طلبکار هم شد. 

پس از اتمام مراحل فنی چه اتفاقی برای فیلم مستند «مادر» رخ داد؟ 
فیلم که آماده شد آن را برای دوستانم در حوزه هنری ارسال کردم. آن‌ها اثر را دیدند و تمایل به خرید رایت فیلم کوتاه «مادر» داشتند، اما من فروش رایت فیلم را منوط به اجازه بنیاد شهید استان خراسان رضوی کردم. آن‌ها فروش رایت فیلم کوتاه «مادر» را منوط به بودن نام بنیاد شهید خراسان رضوی در تیتراژ کردند و به صورت شفاهی و نه کتبی، به من اعلام شد که در قبال هر جایزه‌ای که فیلم کوتاه «مادر» کسب کند، مبلغی هم از طرف بنیاد شهید مشهد به من پرداخت می‌شود، اما نه تنها ریالی از طرف بنیاد شهید خراسان رضوی به من پرداخت نشد، بلکه معترض بودند که چرا نام و عنوان حوزه هنری قبل از بنیاد شهید در تیتراژ نوشته شده است. مگر می‌توان برای تعدادی فیلم و پلان خام و سوخته انتظار مالکیت یک فیلم را داشت؟ این بدان معناست که برخی از مدیران تصمیم‌ساز در بنیاد شهید مشهد اساسا درکی از مراحل آفرینش یک اثر هنری ندارند و فقط به دلیل پرداخت مبلغ اندکی پول خود را مالک و صاحب اثر می‌دانند. 

حتی دستاوردهای فیلم هم نتوانست مسئولان را به حمایت از شما مجاب کند؟ 
هرگز این اتفاق شکل نگرفت. درست در روزهایی که  فیلم در شبکه‌های اجتماعی دست به دست می‌چرخید و در فضای مجازی با بازخوردهای خوبی از طرف مخاطبان روبه‌رو شده بود، دوستان از بنیاد شهید خراسان رضوی تماس گرفتند که چون در ابتدای فیلم نام حوزه هنری است، حتی جوایز اعطا شده نیز از من پس گرفته خواهد شد. اگر لازم باشد روزی اسناد و فایل‌های صوتی این پیام‌های تهدیدآمیز را هم رسانه‌ای خواهم کرد. 

به طور مشخص انتقادات شما  از چه ارگان و نهاد و یا شخصی است؟
انتقادات بنده همگی متوجه ریاست بنیاد شهید استان خراسان رضوی است که اطلاع ندارند که نیروهای زیر مجموعه‌شان چگونه با یک هنرمند انقلابی و دلداده شهدا رفتار می‌کنند. نکته مهم‌تر این است که بنیاد شهید هیچ کاری برای من انجام نداده است و فضایی ایجاد کردند که همان گفت‌وگوهایی را هم که سال گذشته با خانواده‌های شهدا داشتم، دیگر نمی‌توانم انجام دهم. 

آیا دلخوری شما به همین صحبت‌ها ختم می‌شود؟ 
این رشته سر دراز دارد. در چندین گفت‌وگوی مطبوعاتی خود عنوان کردم که چون به برکت مادر شهید سید محمدحامد مسکون فیلم «مادر» صاحب عناوینی شده است، من وظیفه خود می‌دانم تا به دست‌بوسی این مادر بزگوار بروم، اما حتی برای حضور در خانه این مادر شهید به عنوان کارگردان حضور نداشتم و این مایه تاسف است که تا این حد مرا نادیده گرفته‌اند. سوال من از مسئولان این است که اگر قصد شما خدمت به این مادر شهید بود چرا تا به حال سراغی از این خانواده شهید نگرفته بودید؟ یا چرا از دیگر خانواده‌های شهدای مشهد و استان خراسان رضوی حالی نمی‌پرسید؟ بی‌شک‌ دیده شدن فیلم مستند کوتاه «مادر» باعث شده که این دوستان امروز همت کرده و قاب عکس شهید را ساخته‌اند و به خانواده او هدیه داده‌اند. چرا برای هزاران شهید دیگر خصوصا شهدای لشگر فاطمیون چنین کارهای رسانه‌ای انجام نمی‌دهند؟ 

عکس و فیلمی از شما در فضای رسانمه‌ای منتشر شد که شما به دیدن مادر شهید محمدحامد مسکون رفته بودید؟ داستان این دیدار چه بود؟
از این موضوع خرسندم که باشگاه فیلم سوره برای تقدیر و دیدار با این مادر شهید از من به عنوان کارگردان اثر دعوت کرد و به دست‌بوسی این مادر بزرگوار رفتیم و در کنار خانواده این شهید از عوامل فیلم مستند کوتاه «مادر» تقدیر کردند. همچنین باشگاه فیلم رویش مشهد در سالن سینما مهر کوه‌سنگی از از فیلمسازان جشنواره صد و فیلم مستند کوتاه «مادر» تقدیر کرد. 

فیلم مستند کوتاه «مادر» چه‌قدر بازدید داشته است؟ 
فیلم کوتاه «مادر» بیش از ۱۰میلیون بار در در توییتر و اینستاگرام و… دیده شده است. اخیرا دیدم که این فیلم کوتاه فقط در یک پیج اینستاگرامی بیش ۲میلیون و ۷۰۰هزار بار دیده شده و بیش از نیم میلیون مخاطب درباره این فیلم کامنت گذاشته و نظر داده بودند. با لطف خود شهید و به دلیل نوع موضوعی که به آن پرداخته شده است، وایرال شدن فیلم مستند کوتاه «مادر» همچنان ادامه دارد و من به عنوان کارگردان بسیار زیاد از این دیده شدن خوشحالم. فیلم مستند کوتاه «مادر» تاکنون بارها و بارها از شبکه‌های مختلف صدا و سیما پخش شده و قطعا در آینده نیز بارها و بارها پخش خواهد شد، اما متاسفانه از این اکران و پخش‌ها هیچ مبلغی به عنوان کارگردان فیلم به من تعلق نخواهد گرفت. من از اینکه فیلمم دیده شده بسیار خوشحالم، اما از اینکه برای تامین خرج خود هم دچار مشکل هستم، به عنوان یک فیلمساز که دل در گروی شهدا دارم گلایه‌مندم.

آیا دیده شدن و موفقیت‌های فیلم مستند کوتاه «مادر» به لحاظ کاری و مالی برای‌تان آورده‌ای داشته است؟ 
متاسفانه باید بگویم که به عنوان یک فیلمساز در حوزه دفاع مقدس و مقاومت اوضاع بسیار بدی از نظر مالی دارم و چند ماه پیش به اجبار در یک مسافرخانه در نزدیکی حرم اما هشتم(ع) اتاقی اجاره کردم و برای امرار معاش روزانه‌ام به کار در تاکسی‌های اینترنتی روی آوردم و اکنون به دلیل مشکلات مالی در خانه مادرم در یک شهرستان سکونت دارم و عملا از فیلمسازی دور افتاده‌ام. ناگفته نماند که مبالغی در حدود ۸۰ میلیون تومان بابت جایزه از جشنواره‌های مختلف دریافت کردمT اما این مبلغ برای تولید فیلم در این روزها بسیار ناچیز است و برای تولید فیلم بعدی خودم با مشکل مواجهم. من فیلمسازم و باید هزینه زندگی‌ام از فیلمسازی تامین شود، اما تاکنون و حتی بعد از دیده شدن فیلم مستند کوتاه مادر این اتفاق نیفتاده است. 

آیا برای ارائه طرح و فیلمنامه دیگری به ارگان یا سازمانی مراجعه کرده اید؟ 
طرح‌های مختلفی با موضوع مدافعان حرم و تیپ فاطمیون نگارش کرده‌ام که با بی‌توجهی مسئولان سینمایی همراه بوده و هنوز جوابی به من نداده‌اند. درباره فرهنگ استان سیستان و بلوچستان فیلم‌نامه و طرح‌هایی دارم که به دلیل‌ عدم حمایت و مشکلات مالی به سرانجام نرسیده است. همچنین درباره چند طرح با شهرداری مشهد صحبت‌هایی داشته‌ام و این طرح‌ها در حال بررسی است. 

 به چه دلیل فیلم مستند کوتاه «مادر» دراکران‌های دوره‌ای انجمن سینمای جوان مشهد نمایش داده نشد؟ 
خیر، متاسفانه گروه‌بندی خاصی در بین فیلمسازان مشهد وجود دارد که باید فقط افرادی خاص آثارشان دیده شود. انجمن سینمای جوانان مشهد که من در آنجا فیلمسازی را آموخته‌ام، حتی یک بار هم در نمایش آثار فیلم‌های کوتاه هفتگی‌شان به این فیلم اعتنا نکردند و حتی نامی از فیلم مستند کوتاه «مادر» به میان نیاورده‌اند. 

انتهای پیام/