تصویر دلاورمردان نیروی هوایی در آثار سوره مهر
نگاهی به زندگی شهید ستاری در «مرد ابر پوش»
«مرد ابرپوش»، روایت داستانی از زندگی شهید منصور ستاری، فرمانده نامدار
دفاع مقدس است كه حمید نوایی لواسانی عهده‌دار نوشتن آن بوده است. این كتاب
جلد شانزدهم از مجموعه «قصه فرماندهان» تولید دفتر ادبیات و هنر مقاومت
حوزه هنری است كه در 19 بخش زندگی شهید ستاری در دوران های مختلف روایت
كرده است.
نغمه های آسمانی، عطش یادگیری، قرص نان، قدرت اراده، كتاب یا لباس نو،
رویای دست‌یافتنی و... عنوان بخش هایی از كتاب هستند. كتاب از شروع تولد
شهید تا زمان شهادتش به رشته تحریر درآمده است.
نویسنده تلاش دارد در سراسر كتاب بدون افتادن در دام كلیشه و شعار، نبوغ و
نخبگی شهید ستاری را در داستان جاری سازد. ایثار و از خودگذشتگی شهید
ستاری در هشتمین بخش از كتاب به شكل جالبی متبلور شده است.
شهید ستاری طرح‌ها و ابتكارات زیادی در تجهیز سیستم‌های راداری و پدافندی
به اجرا درآورد كه موجب ارتقای كارایی سیستم راداری ایران در طول جنگ گشت.
در سال ۱۳۶۲به‌دلیل كارایی و لیاقتی كه از خود نشان داده بود به‌سمت معاونت
عملیات پدافند نیروی هوایی منصوب شد. سال ۱۳۶۴زمان ارتقای او به‌سمت
معاونت طرح و برنامه نیروی هوایی بود. در بهمن ۱۳۶۵به‌فرماندهی نیروی هوایی
ارتش جمهوری اسلامی ایران منصوب شد و تا پایان عمر خود عهده‌دار این
مسئولیت بود. و سرانجام در حالی كه ۴۶سال داشت، در دی ۱۳۷۳در سانحه سقوط
هواپیما در نزدیكی فرودگاه اصفهان به همراه تعدادی از افسران بلندپایه
نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی به فیض رفیع شهادت نائل آمد.
زندگی شهید بابایی در «پرواز سفید»
«پرواز سفید» اثری داستانی به قلم مرحوم داوود بختیاری دانشور از زندگی
شهید عباس بابایی است.«پرواز سفید»، داستانى از مقاطع مختلف زندگى سرتیپ
خلبان شهیدعباس بابایى، فرمانده پایگاههاى هوایى اصفهان و تهران در ایام
جنگ ایران و عراق كه براى گروه سنى نوجوان نوشته شده است. مرحوم بختیاری
دانشور ابتداى این كتاب را در فصلى با عنوان «طلوع یك ستاره» به
زندگی‌نامه مختصر فرمانده شهید و خاطراتى از دانشكده خلبانى نیروى هوایى
واعزام به آمریكا جهت تكمیل تحصیلات، ایمان و اخلاص وى وشایستگى او در كسب
درجات سرهنگى و سرتیپى پرداختهاست.
10 بخش كتاب داستانهایى از ایام دوران نوجوانى وجوانى این شهید است كه
عناوین آنها عبارت است از: باباى مدرسه، باغبان، آمپولزن كوچك، نامه،
كاپیتان، طناب مرزى، ذرت فروش، فرشته نجات، هواپیماى سى - 130 و پرواز
سفید.این اثر جزو كتاب‌های نقره‌ای سوره مهر محسوب می‌شود. كتاب‌های
نقره‌ای به آثار پرفروش در سوره مهر اطلاق می‌شوند. «پرواز سفید» از مجموعه
داستان‌های قصه فرماندهان است، كه سوره مهر زندگی 25 فرمانده دفاع مقدس را
به صورت داستان منتشر كرده است.
خاطراتی خلبانی كه مهمان صخره‌ها بود
كتاب «مهمان صخره ها» اولین كتاب از مجموعه خاطرات خلبانان است كه درباره
زندگی محمد غلامحسینی، یكی از خلبانان جنگ است. غلامحسینی در عملیات والفجر
2 وظیفه حفاظت از پوشش هوایی كرمانشاه را برعهده داشته است كه در اواسط
این عملیات در آسمان با چند جنگنده عراقی درگیر می شود و طی یك تعقیب و
گریز مجبور می شود به سمت كردستان و مرز آذربایجان غربی برود.خلبان
غلامحسینی كه به شدت مجروح شده مجبور به ایجكت (فرود اضطراری) می شود. او
بعد از اینكه ایجكت می كند ناخواسته وارد حوزه استحفاظی حزب دموكرات
كردستان می شود و توسط این گروه به اسارت در می آید.غلام حسینی از تیرماه
تا آبان ماه در اسارت این گروه بوده و بعد آزاد می شود كه بخش عمده ای از
خاطرات كتاب به روایت این دوران اختصاص دارد.
روایت كتاب به صورت اول شخص آمده در مورد جذابیت های این كتاب بیان داشت
زندگی یك خلبان به اندازه كافی برای مخاطب جذابیت دارد و صحنه های تعقیب و
گریز و زد و خورد در آسمان و فراز و نشیب ها و مشكلاتی كه خلبان جنگی دارد
به جذابیت بیشتر این كتاب كمك كرده است.
این نویسنده در مورد چگونگی توضیح و بیان اصطلاحات خلبانی در این كتاب هم
گفت: در بازنویسی دوم تصمیم گرفتم این اصطلاحات را به زبان فارسی ساده
برگردانم تا نیازی نباشد مخاطب به پاورقی كتاب رجوع كند.
خاطرات خلبانی كه با 3000 ساعت پرواز هیچ گاه ایجكت نكرد
كتاب «پرواز روی خاك»؛ خاطرات خلبان منوچهر شیرآقایی است كه كار مصاحبه و
تدوین آن سید قاسم یاحسینی انجام داده و در آن، راوی به مراحل مختلف زندگی
خود از جمله حدود 3000 ساعت پرواز در طول دوران هشت سال دفاع مقدس اشاره
كرده است. دومین چاپ این اثر به زودی توسط سوره مهر منتشر می‌شود. سید قاسم
حسینی در مقدمه كتاب اشاره كرده است كه ضبط خاطره های خلبان منوچهر
شیرآقایی حدود 45 روز طول كشیده است.او ماحصل این مصاحبه مفصل را در 26 فصل
با عناوین: كودكی، نوجوانی، آغاز جوانی، جوانی و تهران، ورود به
ژاندارمری، عشق، عشق و پرواز و ازدواج، انتقال به نیروی هوایی، دانشكده
خلبانی، آموزش خلبانی، اعزام به آمریكا، آموزش در غربت، بازگشت به وطن،
تكمیل آموزش ها، خیزش انقلابی مردم، انقلاب اسلامی پیروز می شود.
یاحسینی، نویسنده كتاب معتقد است؛ ورود به دنیای تخصصی خلبانان برای او كار
آسانی نبوده است. او برای ایجاد جذابیت در خاطرات منوچهر شیرآقایی از
دوران انقلاب و جنگ، نوشته خود را از دوران كودكی این رزمنده آغاز می‌كند.
سپس از آموزش خلبانی می‌گوید و با پشت سر گذاشتن روزهای پرشور انقلاب به
سرعت به روزهای جنگ نزدیك می‌شود.یا حسینی همچنین خاطره‌های خلبان‌هایی كه
ایجكت نكرده‌اند و یا در طول پرواز، هواپیمای‌شان دچار سانحه نشده است
چندان آسان نیست.
خلبان شیرآقایی در طول دوران هشت سال دفاع مقدس حدود 3000 ساعت پرواز داشته
است كه در این زمان هواپیمایش دچار حادثه خاصی نشده است. به همین دلیل،
خاطره هایی كه از پروازهای متعددش دارد، یكسان است. یك خلبان در آسمان است و
همه چیز را ریز و كوچك می بیند، بر عكس یك رزمنده در زمین كه همه چیز را
از نزدیك و در اندازه واقعی خودش می بیند.شیرآقایی دربارة نام كتاب خود با
ذكر خاطره‌ای اظهار داشت: «در یكی از مأموریت‌های دوران دفاع مقدس قرار شد
از امیدیه با دو فروند هواپیمای جنگی به سمت نیروهای عراقی برویم، بعد از
سوسنگرد در دو طرف جاده‌ای در حال حركت بودیم و آن‌قدر ارتفاع ما كم بود كه
یك تراكتور در حال حركت دیدم؛ خانواده‌ای بودند كه به سمت اهواز می‌رفتند.
پایین بودن ارتفاع هواپیماها موجب شد گرد و خاكی در كنار این تراكتور بلند
شود، بنابراین، من در هنگام نوشتن خاطرات خود تصمیم گرفتم نام كتاب را
«پرواز روی خاك» بگذارم».
واكاوی نقش نیروی هوایی در پیروزی انقلاب اسلامی در یك اثر
«همافر» روایت مهدی نوروزی بازنشسته نیروی هوایی از دیدار و آشنایی با
مقام معظم رهبری و شهید اندرزگو در سال های قبل از پیروزی انقلاب اسلامی و
رخدادهای منجر به پیروزی انقلاب اسلامی است. در بخشی از مقدمه این اثر آمده
است: «خاطراتی كه در این كتاب ذكر شده، فقط بخش كوچكی از فعالیت های
انقلابی اشخاصی است كه در سطوح مختلف ارتش شاهنشاهی اعم از نیروی زمینی،
هوایی و دریایی به جریان افتاد. حوادث مندرج در این نوشتار، مربوط به
اتفاقاتی است كه در ایستگاه رادار جزیره كیش، پایگاه هوایی مشهد، ایستگاه
رادار بابلسر و مكان های مختلفی از تهران رخ داده، اگر نویسندگان و محققان
موفق به بررسی و نگرش حوادث مربوط به انقلاب اسلامی در ارتش شاهنشاهی شوند،
خواهند دید اعتقادات دینی تا چه وسعت و عمقی در میان نیروهای نظامی گسترش و
نفوذ داشته و سبب چه میزان فعالیت های انقلابی شده است. در آن صورت نظرات و
نگاه تازه ای نسبت به ارتش رژیم گذشته پیدا كرده و دلایل اصرار گروهك ها
بر انحلال ارتش در اوایل پیروزی انقلاب اسلامی و تایید و تعریف حضرت
امام(ره) از ارتش را درك خواهند كرد. در بخش دیگری از این مقدمه بیان شده
است: فعالیت های شهید سپهبد صیاد شیرازی و همكارانشان در یگان های مختلف
نیروی زمینی، شهید سرلشگر بابایی و دوستانشان در پایگاه هشتم شكاری اصفهان ،
حاج آقا كرمانی ، امیر حسین مرآتی، شهید سرهنگ شاه حسینی، سرهنگ خداوردی،
سرهنگ پورانی و دوستانشان در پایگاه سوم شكاری همدان و غیره حكایت از
گستردگی مجاهدات و تلاش چهره های مومن و معتقد نظامی در سراسر ارتش
شاهنشاهی بوده است. نویسنده در این كتاب همچنین بر لزوم تحقیق در زمینه
فعالیت های ارتش پیش از پیروزی انقلاب اسلامی تاكید دارد.
بازخوانی بزرگترین عملیات نیروی هوایی در اواسط فرودین 60
پانزدهم فروردین ۱۳۶۰ فانتوم‌های نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران، 3
پایگاه هوایی الولید (پایگاه‌های هوایی اچ۳) را در غربی‌ترین نقطه عراق،
در مرز مشترك عراق و اردن بمباران كردند و آن‌را منهدم ساختند. به همین
مناسبت كتاب «حمله هوایی به الولید» روایت خلبان احمد مهرنیا به دوستداران
كتاب معرفی می‌شود.
امیر خلبان احمد مهرنیا در كتاب «حمله هوایی به الولید» تلاش كرده تا لحظه
به لحظه این عملیات را بر اساس اسناد و یا نقل و قول‌هایی از طراحان و
خلبانان بازمانده از عملیات روایت كند. او در این كتاب علاوه بر شرح این
عملیات 5 ساعته تلاش كرده تا تمامی مراحل پیش و پس از انجام این عملیات
هوایی را به تصویر بكشد و عظمت و بزرگی آن را بار دیگر زنده كند.سال‌ها بود
كه جای این كتاب در قفسه كتاب‌های مربوط به دفاع مقدس خالی بود و در حالی
كه بارها به آن استناد می‌شد، به جز اطلاعاتی جسته و گریخته و ساخته شدن
فیلمی در مورد این حمله گسترده هوایی، اطلاعات كامل و جامعی در خصوص این
عملیات وجود نداشت.
ذكر ادوات و مهمات نظامی به كار رفته در این جنگ، ذكر نام خلبان‌ها و
كمك خلبان‌ها به همراه تصاویری از آنها، فهرستی از میزان خسارات وارد آمده
به هواپیماهای عراقی و بازتاب عملیات در خارج از كشور از دیگر ویژگی‌های
این كتاب است. تمامی این جزییات موجب شده تا تصویر دقیقی از این عملیات در
ذهن خوانندگان ایجاد شود.احمد مهرنیا نویسنده كتاب در تشریح این اثر نظامی
اظهار داشت: از چهار سال پیش نوشتن در مورد فعالیت‌های نیروی هوایی را شروع
كردم و در ابتدا هم به عملیات 140 فروندی پرداختم و مشغول نوشتن در مورد
این عملیات بودم و ضمن جمع آوری اطلاعات مربوط به آن، اطلاعات سایر
عملیات‌های نیروی هوایی را نیز جمع می‌كردم.وی درباره مستندنگاری این كتاب
خاطر نشان كرد: نیروی هوایی ارتش عراق برای اینكه از آسیب‌های ناشی از
عملیات‌های نیروی هوایی در امان باشد بخشی بزرگی از ادوات جنگی و از جمله
هواپیماهای توپولف 22 و میگ‌های 25 خود را به دورترین نقطه در 3 پایگاه به
نام الولید در منطقه اچ 3 در 50 كیلومتری مرز اردن مستقر كرد.مهرنیا در
ادامه افزود: با توجه به هواپیماهای استراتژیكی كه در اختیار نیروی هوایی
بود و اینكه این هواپیماها تنها می‌توانند یك سوم این مسیر را طی كنند عراق
كاملا خیالش از بابت حمله به این پایگاه‌ها راحت بود.
این خلبان نیروی هوایی همچنین در تشریح عملیات گفت: با طراحی خیلی خوبی كه
برای این عملیات در نیروی هوایی صورت گرفت و چهار مرحله سوخت‌گیری در طول
مسیر و استفاده از خاك كشور سوریه این عملیات با موفقت بالا صورت گرفت و
طبق گفته خود عراقی‌ها در این عملیات 48 فروند هواپیماهای عراقی و بنا به
برخی منابع دیگر تا 80 فروند هواپیما در این عملیات منهدم شد و بخش زیادی
از تجهیزات هوایی دشمن در این عملیات از بین رفت.گفتنی است این حمله باعث
شگفتی و تعجب جهانیان خصوصا ارتش بعث عراق شد. در حمله 140 فروندی در
بامداد یكم مهرماه 59 جهان پی به قدرت نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی
ایران برد و نیروی هوایی در حمله به الولید در فرودین ماه سال 60 توانست
این اقتدار را بار دیگر به اثبات رساند.