مشهد 2017؛ نقش رسانه‌ها و دیپلماسی فرهنگی

به گزارش خبرنگار گروه فرهنگی ، انتخاب شهر مقدس مشهد به عنوان پایتخت فرهنگی جهان اسلام همزمان با آغاز سال 2017 میلادی می تواند به مثابه یک فرصت بزرگ تاریخی برای ایران اسلامی به حساب آید. فرصتی که می توان آن را براساس نظریات مطرح در عرصه علوم سیاسی و روابط بین الملل تبیین و بر اهمیت آن تأکید کرد.

دارون عجم اوغلو (A cemoglu , Daron)  و جیمز ای. رابینسون (Games robinson) در کتاب مهم «چرا کشورها شکست می خورند» (why nations fail) به بررسی میان رشته ای سرچشمه های قدرت، فقر و غنای کشورها می پردازند و در جریان تبیین این دلایل، از مفاهیم مختلفی از جمله «بزنگاه تاریخی» (critical juncture) بهره می گیرند. این دو بر این باورند که مقاطع خاصی در تاریخ جهان وجود دارد که به عبارتی «بزنگاه حیاتی یا مقاطع سرنوشت ساز» برای کشورها به شمار می روند؛ یعنی مقاطع حساس زمانی که کشورها مسیر و جهت حرکت آینده خود را، «انتخاب» می کنند و در این زمینه نیز نمونه هایی ذکر می کنند که چگونه یک کشور در بزنگاه تاریخی با یک انتخاب درست، مسیر رشد و توسعه را پیموده و کشور دیگر با انتخاب نادرست نتوانسته به آمال و اهداف خود دست یابد.

با ذکر چنین پیشینه کوتاهی و از همین منظر می توان به رویداد «مشهد 2017» نگریست، به این معنی که از فرصت تاریخی به وجود آمده به دلیل معرفی مشهد به عنوان پایتخت فرهنگی جهان اسلام، می توان در جهت رشد، تعالی و توسعه این کلانشهر مذهبی و معنوی و به تبع آن معرفی هرچه بیشتر و بهتر کشور عزیزمان به عنوان نقطه ثقل تحولات فرهنگی – اجتماعی در سطوح مختلف منطقه ای و حتی جهانی حداکثر بهره را برد.

بدیهی است ایران اسلامی به عنوان نقطه تجمیع فرهنگ غنی ایرانی – اسلامی می تواند در جهانی که در پی فروپاشی بسیاری از الگوهای مرسوم فکری و ایدئولوژیکی، تشنه حقایق ناب انسانی است؛ کانون توجهات فراگیر جهانی بوده و شهر مقدس مشهد به ویژه پس از این رویداد بیش از پیش در این فرایند تأثیرگذار باشد.

اما دست یافتن به چنین مهمی نیازمند ابزار حرفه ای و اقدامات تخصصی است و در این زمینه می توان با توسل به «سیاست رسانه ای» و «دیپلماسی فرهنگی» گام برداشت.

همانگونه که می دانیم جهان امروز جهان «سیاستِ رسانه ای» شده است و بالتبع سایر حوزه های فرهنگی – اجتماعی و ... نیز از این حوزه متأثر شده و «دولت – ملت ها» نیز با بهره گیری از رسانه ها در بستر دیپلماسی فرهنگی، سعی در صدور پیامهای مورد نظر؛ با هدف جلب و اقناع افکار عمومی جهانی با تأکید بر بسط و گسترش ارزشهای مطلوب خود دارند و همین امر مسئولیت رسانه ها، اصحاب اندیشه و هنر و نیز وظیفه مسئولان فرهنگی را سنگین تر از قبل می کند.

با چنین نگاهی می توان گفت: رویداد مشهد 2017 می تواند همان بزنگاه تاریخی در مسیر رشد، توسعه و ارتقاء فرهنگی – اجتماعی میهن اسلامی مان با تمرکز بر پایتخت معنوی جهان اسلام تلقی شود. پایتختی که هشتمین اختر تابناک آسمان امامت و ولایت امام علی ابن موسی الرضا (ع) را همچون نگینی در دل خود جای داده است و امروز نیازمند یک «تلاش جهادی» و «انتخاب آگاهانه» در این مقطع حساس تاریخی است. 

علی اردکانیان – پژوهشگر و مدرس دانشگاه