اصرار داوران بر اصالت اجرای موسیقی بومی/ نباید فرهنگ بخشی از بین برود

به گزارش گروه فرهنگی ، در اولین سانس از اجراهای سیزدهمین روز جشنواره ملی موسیقی جوان، نوازندگان و خوانندگان موسیقی شرق و جنوب خراسان از جمله نوه نورمحمد درپور و فرزندان غلامعلی پورعطایی در حضور هیئت داوران این بخش به اجرا پرداختند.

در حاشیه اجراها اسفندیار تخم‌کار، نوازنده و مدرس دوتار تربت جام و داور این بخش گفت: اجراها نسبتاً خوب بودند، برخی مقا‌م‌ها را درست اجرا کردند و کسانی هم بودند که به‌خاطر سن کم‌شان در اجرای مقام‌ها ضعف‌هایی داشتند، اما در همین جشنواره چند استعداد کشف شدند که در آینده بسیار برای موسیقی این منطقه مفید واقع خواهند شد.

وی در مورد موسیقی تربت جام افزود: موسیقی مقامی تربت جام به‌روایتی بین 4 تا 7 هزار سال قدمت دارد و با وجود فراز و نشیب‌های بسیار راه خود را ادامه داده است. امروز ما بیشتر اصرارمان بر اصالت اجراهاست؛ و بخشی که جزو فرهنگ شفاهی موسیقی ماست، که نسل به نسل و سینه‌به‌سینه ادامه پیدا کرده است، این موسیقی همچنان باید حفظ و به آینده منتقل شود. در تربت جام سه سبک مختلف وجود دارد و نوازنده باید با هر سه سبک آشنا شود. تربت جام از پتانسیل هنری بالایی برخوردار است.

تخم‌کار بیان داشت: در موسیقی مقامی تربت جام مقام‌های زیادی هستند که کم اجرا می‌شوند، و امروز در جشنواره هم همین‌طور بود. جشنواره باید مقام‌ها را مشخص کند و برعهده‌ی شرکت‌کننده نگذارد. چرا که یک مقام را انتخاب و همان را تمرین می‌کند و این باعث می‌شود که هم داوری سطح شرکت‌کنندگان سخت شود و هم جلوی پیشرفت‌شان گرفته می‌شود. به نظرم شرکت‌کننده باید یک مقام ساده، اما اصیل را با سبک قدیم اجرا کند.

محمدفاروق دُرپور، فرزند استاد نورمحمد دُرپور و دیگر عضو داوری موسیقی شرق و جنوب خراسان در رابطه با اجراهای جشنواره گفت: شرکت‌کننده‌ها اجراهای خوبی داشتند، کسانی که زحمت بیشتری کشیده بودند امتیاز بهتری گرفتند. در هر رده‌ی سنی کسانی بودند که اجرای خوبی داشتند. به طور کلی امسال نفرات بیشتری نسبت به سال پیش شرکت کرده بودند و اجراها از تنوع بیشتری برخوردار بود.

وی ادامه داد: در منطقه‌ی ما، کمتر خانه‌ای پیدا می‌شود که در آن ساز دوتار نباشد و این باعث افتخار است، به‌خصوص برای هنرمندان و اساتید که با دلگرمی بیشتری به این کار ادامه می‌دهند. به نظر من برگزاری چنین جشنواره‌ای در ایجاد انگیزه و کشف استعدادهای جوان تأثیر بسزایی دارد و جا دارد از تمام برگزارکنندگان این جشنواره صمیمانه تشکر کنم.

*نباید فرهنگِ بخشی از بین برود

بخش دوم اجراهای روز گذشته به موسیقی شمال خراسان اختصاص داشت و شرکت‌کنندگان این بخش نیز در سه رده سنی به روی صحنه رفتند.

کلیم‌الله توحدی، داور بخش موسیقی شمال خراسان با اتمام اجراها در رابطه با اهمیت آموزش و معلمان باصلاحیت گفت: ما اگر می‌خواهیم باغ خوبی به عمل بیاوریم بایستی نهال خوب انتخاب کنیم، آبیاری و مراقبت کنیم تا نتیجه‌ی خوبی حاصل شود. ما به این جوان‌ها چیزی نداده‌ایم که الان از آنها انتظار داریم. این‌ها هر کدام به میل خودشان رفتند نزد کسی و فکر کردند آن شخص استاد است. در صورتی که آن شخص اشتباه خوانده و نواخته و این جوان هم همان اشتباه را تکرار کرده، بنابراین مقصر ما هستیم. به نظر من باید در اداره‌ی ارشاد هر منطقه کلاس موسیقی باشد تا آنها آنجا نزد اساتید مختلفی که صلاحیت دارند بروند و آموزش ببینند.

این نوازنده پیشکسوت موسیقی خراسان بیان داشت: ما در خراسان چند سبک مختلف داریم، باید این سبک‌ها را آموزش داد. هنرجو پراکنده چیزهایی آموزش دیده و موقع اجرا یک مقام بی‌اصالت و بعضاً اشتباه را اجرا می‌کند. اگر می‌خواهیم این نسل را آگاه کنیم و خوب پرورش بدهیم باید از پایه به آن ها اصولی آموزش بدهیم. باید به آنها درس بدهیم بعد امتحان بگیریم، ما می‌خواهیم درس‌نداده از بچه‌ها امتحان بگیریم.

سعید طهرانی‌زاده، دیگر داور بخش موسیقی شمال خراسان، نیز در مورد اجراها گفت: از نظر کمیت، تعداد زیادی از خراسان شرکت کرده بودند و این نشان می‌دهد که اتفاق خوبی در خراسان افتاده است. گروه الف نسبت به سن و سال‌شان خوب ظاهر شدند، اما این اختلاف سنی که در گروه الف است به نظرم درست نبود، اینکه یک 9 ساله با 18 ساله مقایسه شود خیلی منطقی نیست. اطلاع‌رسانی در شهرستان هم باید بهتر از این‌ها انجام شود تا سطح جشنواره و اجراها در این بخش بهتر و بهتر شود.

وی در مورد اهمیت داشتن استاد خوب اظهار داشت: استاد نقش مهمی در شکل‌گیری شخصیت هنری هنرآموز دارد. هر نوازنده‌ی خوبی همیشه معلم خوبی نیست و برعکس. این جوان‌ها باید استاد خوبی را در این راه انتخاب کنند تا مسیر را اشتباه نروند. امروز نوازنده‌هایی که در خانواده‌ی موسیقیدان رشد کرده بودند اجراهای موفق‌تری نسبت به بقیه‌ی شرکت‌کنندگان داشتند.

طهرانی‌زاده همچنین در مورد مکتب‌های مختلف نوازندگی در شمال خراسان گفت: در شمال خراسان  سه مکتب نوازندگی وجود دارد. فرم اجرا و جزییات هر منطقه با منطقه‌ی دیگر متفاوت است. ادغام این سه مکتب در جشنواره کار داوری را با چالش روبه‌رو می‌کند. به‌نظرم برای دوره‌های بعدی باید به این موضوع توجه کرد. 

علیرضا سلیمانی، فرزند حاج قربان سلیمانی و دیگر داور بخش موسیقی شمال خراسان نیز گفت: من امروز از نزدیک شاهد اجرای نوازنده‌ها در همه‌ی رده‌های سنی بودم، اما اینکه حس کنم با اساتید باصلاحیت کار کرده باشند در سازشان حس نمی‌شد. حیف است، این جوان‌ها زحمت می‌کشند، وقت می‌گذارند، اما راه را به خاطر معلمان‌شان اشتباه رفته‌اند. بخشی باید قادر باشد بخواند و داستان‌سرایی کند. اما اینها به همان دوتارنوازی قانع شده‌اند و این درست نیست، نباید این فرهنگ از بین برود.

وی در مورد موسیقی شمال خراسان و ویژگی‌های موسیقایی این منطقه اظهار داشت: در شمال خراسان، کسی که دوتارنوازی می‌کند باید قادر به خواندن باشد، در موسیقی جنوب خراسان کوک بالاست صدا پایین است، سیم را کشیده‌اند اما صدا پایین است، صدای دوتار بر صدای خواننده ارجح است. اما در شمال خراسان هردو باید برابر باشند. در این شیوه نوازنده باید خواننده هم باشد، آن هم با صدایی برابر با ساز. در موسیقی شمال خراسان ما دو کوک داریم، کوک بم و کوک زیر. خواننده باید به هر دو کوک مسلط باشد. باید کمی بیشتر این فرهنگ را جدی بگیریم تا فراموش نشود.

این نوازنده با اشاره به استقبال کم نوازندگان توانای منطقه‌ی شمال خراسان گفت: در منطقه‌ی ما آن‌طور که باید اطلاع‌رسانی نشده است، وگرنه نوازندگان خوبی در این منطقه وجود دارند. همین بچه‌هایی که امروز اجرا داشتند بسیار زحمت کشیده بودند، اما اساتید مطلع ندیده بودند. امیدوارم وزارت ارشاد در این باره قدمی بردارد و کلاس‌هایی با حضور اساتید آگاه و مطلع بگذارد تا جوان‌ها به بی‌راهه نروند.

چهاردهمین روز جشنواره، امروز دوشنبه 22 شهریورماه ویژه‌ی ساز تنبور، در سه رده‌ی سنی با حضور کیخسرو پورناظری، علیرضا فیض بشی‌پور و علی‌اکبر مرادی از ساعت 9 صبح در تالار رودکی در حال برگزاری است.