کتاب اخلاق علم و انجمن‌های علمی در ایران منتشر شد
- کتاب پیش رو در دو بخش و هفت فصل تنظیم شده است. بخش اول کتاب با عنوان اخلاق حرفه‌ای علم در انجمن‌های علمی: تجربه‌هایی از جهان شامل سه فصل است. در فصل نخست با اشاره به اهمیت علم به مثابه یک حرفه بر نقش اجتماعات علمی در توسعه علم تأکید می‌شود. موضوع کانونی این فصل مسئله‌دار بودن اخلاق علم در ایران است و به نقش انجمن‌های علمی به‌عنوان رکن اجتماعات علمی و نمایندگان اصلی یک حرفه علمی می‌پردازد.
در فصل دوم موضوع اخلاق علم، مسئولیت نقش حرفه‌ای و نیز اهمیت اجتماعات علمی به عنوان زمینه‌ای برای ایفای این نقش به بحث گذاشته می‌شود. با بررسی مفهوم اخلاق به مباحث نظری و دیدگاه‌های جامعه‌شناختی درباره اخلاق حرفه‌ای، انواع حرفه‌گرایی، نفش دانشمند و نیز اجتماعات علمی پرداخته می‌شود، سپس نقش حرفه‌ای انجمن‌های علمی را در چارچوب چهارگانه حرفه‌گرایی مایکل بورووی شرح داده می‌شود. این الگوی چهار وجهی حرفه‌گرایی راهنمای این پژوهش تجربی در زمینه ایران نیز خواهد بود که نتایج آن در بخش دوم کتاب می‌آید.
نویسندگان در فصل سوم با استناد به تجربیات جهانی درباره عملکرد انجمن‌های علمی در زمینه اخلاق علم، به توضیح دو دسته از کارکرد‌های انجمن‌های علمی می‌پردازند: نخست تجربیات مربوط به تنظیم و اجرای کدنامه‌های اخلاقی و دیگر فعالیت‌های انجمنی درباره اخلاق علم. سپس آنچه انجمن‌های علمی برای ترویج اخلاق حرفه‌ای می‌تواند انجام دهند خواهد آمد و در ادامه دشواری‌ها و موانع پیش‌روی انجمن‌ها در انجام این نقش توضیح داده خواهد شد.
نویسندگان اشاره خواهند کرد که هر چند در حال حاضر بسیاری از حرفه ای‌ها از مصادیق ناراستی‌های علمی آگاه اند و سازوکار‌هایی برای رسیدگی به تخلفات علمی در نظر گرفته شده است. این سوء رفتار‌ها کاملاً از بین نمی‌رود و به عنوان بخشی از زندگی حرفه‌ای با ما خواهد ماند، بنابراین آنچه اهمیت دارد به حداقل رساندن این سوء رفتار‌ها و مدیریت ماهرانه آنهاست.
بخش دوم کتاب با عنوان اخلاق حرفه‌ای علم در انجمن‌های علمی: تجربه‌هایی از ایران کاملا متمرکز بر مطالعه تجربی حرفه گرایی انجمن‌های علمی در ایران است. فصل چهارم از رویکردی انجمنی به توضیح فضای هنجاری علم در انجمن‌های علمی و عوامل مؤثر بر رواج هنجارگریزی علم در ایران می‌پردازد.
در فصل پنجم درباره ماهیت و کارکرد انجمن‌های علمی در ایران بحث می‌شود. فصل ششم و هفتم حاصل کاربرد دو روش کمی و کیفی و ارائه یافته‌های تجربی در این زمینه است. در این دو فصل درباره برداشت و تعریفی که رؤسای انجمن‌های علمی ایران از یک انجمن علمی دارند و وضعیت کنونی این انجمن‌ها در ایران بحث و همچنین به نقش انجمن‌ها درباره حرفه‌گرایی، اخلاق حرفه‌ای و ارتقای شرافت علمی توجه می‌شود.
در پشت جلد این اثر در معرفی آن آمده است:
اگرچه توسعه ابعاد شناختی علم مورد وفاق کنشگران علم بوده و همواره از سوی آن‌ها پی گرفته شده است، توسعه علم به مثابه یک فعالیت مدنی، بدون توجه به بن مایه‌های اخلاق علم، یا ممکن نیست یا آثار و نتایج مخربی برجای خواهد گذاشت. در ایران، از دو دهه گذشته به این سو، به پژوهش‌هایی برمی خوریم که برمسئله‌دار بودن اخلاق حرفه‌ای علم تأکید کرده اند.
نویسندگان این کتاب بر این باورند که فرایند صوری و بالا به پایین توسعه علم در ایران به طور ماهوی حامل چنین آسیبی است و نظام علمی کشور برای صیانت از اخلاق حرفه‌ای علم نیازمند بهره مندی بیشتر از ظرفیت اجتماعات علمی، از جمله انجمن‌های علمی، است.
یکی از مهمترین دستاورد‌های این پژوهش ساخت ابزاری برای بررسی ابعاد چهارگانه حرفه گرایی علم و سپس ساخت ابزار متناظر با ابزار پیشین برای سنجش ابعاد چهارگانه اخلاق علم است. آنچه در طرح ایده اخلاق حرفه‌ای علم در این پژوهش مدنظر است بر پایه ترکیبی از وظایف آکادمیک و فراآکادمیک است که برای یک حرفه‌ای فعال در علم متصور است.
انتهای پیام/