حال و هوای شهرها در تاسوعای حسینی/همه جا سیاه‌پوش «سیدالشهدا (ع)» شده است
- برج بارو‌های شهر غرق در سیاهی پارچه‌هایی است که به مناسبت عزاداری «سیدالشهدا (ع)» لباس ماتم بر تن کرده‌اند. تکیه‌هایی که بر هر کوی برزنی قامت راست کرده و سیاه‌پوش و در تکاپو با حفظ پروتکل‌های بهداشتی برای میزبانی از رهگذاران در جای جای شهر بر پا است.
شب گذشته دومین گزارش ناظران وزارت بهداشت، نیروی انتظامی و سازمان تبلیغات منتشر شد طبق این گزارش رعایت پروتکل‌های بهداشتی در هیات‌ها حدود ۸۰ درصد و حدود ۲ برابر متوسط جامعه است.
طبق آمار تا پایان روز هفتم ماه محرم، بیش از ۲۹۴۰ ناظر از ۲۰۹۷۷ هیئت بازدید کردند که در این بازدید‌ها ۱۴هزار و ۱۸۱ هیئت مذهبی وضعیت خوبی داشتند. ۶۲۴۱ هیئت با وجود داشتن وضعیت مطلوب در مواردی تذکر شفاهی و ۵۱۵ هیئت نیز تذکر کتبی گرفتند. ۴۰ هیئت نیز به کمیته انتظامی ارجاع داده شدند.
براساس این گزارش و طبق روند نظارت، ۸۴ درصد از هیئت‌هایی که تذکر شفاهی گرفتند فرآیند اصلاح را آغاز کردند.
گفتنی است، درحالی‌که میانگین رعایت پروتکل‌های بهداشتی در کشور به زیر ۴۰ درصد رسیده، این آمار نشان می‌دهد که هیئت‌های مذهبی حدود ۸۰ درصد دستورالعمل‌ها را رعایت کرده‌اند.
***صدای نوحه‌سرایی‌ها با ریتم‌های مختلف محدوده هر تکیه را پوشش داده کودکان و نوجوانانی که با ماسک و فاصله اجتماعی برای همراهی و همکاری به این تکیه ها پا گذاشته و باذوق و شوقی وصف ناپذیر کار می‌کنند.
بوی اسپندی که دودش خیابان را پرکرده است و نوجوانانی که با تمام توان برای روشن نگاه‌داشتن و گاهی افزایش دود اسفند تلاش می‌کنند چشم هر عزادار حسینی را به خود جلب می‌کند.
جلسات عزاداری و نوحه‌سرایی صدای طبل، نوای زنجیر، کوچه‌ها و خیابان‌های سیاه‌پوش همه و همه این شعر را در ذهن یادآور می‌شود که «این حسین کیست که عالم همه دیوانه اوست، این چه شمعی که جان‌ها همه پروانه اوست».
گویی غم امان شهر را بریده، دسته‌های عزاداری و نماد‌هایی که همراه آن‌ها حمل می‌شود به حدی جذاب است که نگاه هر رهگذر را با خود همراه می‌کند، در این بین فریاد نام حسین به آسمان میرسد در چنین شرایطی ذهن خواهی‌نخواهی به چرایی فلسفه عزاداری برای بهترین خلق عالم کشیده می‌شود، عجب محشری است قیام عاشورا. هر گروه به شیوه‌ای خاص عزاداری دارد و هر کس با زبان دل خود نام حسین را به هجی می‌کند. امروز اشک‌ها نگاه‌های بسیاری را از چشم‌ها می‌رباید.
امسال به دلیل ادامه شیوع بیماری کرونا همچون سال گذشته شاید خیلی از هیئات و کسانی که در سال‌های گذشته به نذری دادن می‌پرداختند امسال به شکل دیگری این دین را به مولای خود ادا کنند، از کوچه‌پس‌کوچه‌ها که می‌گذری شاید کمتر بوی غذای نذری به مشامت برسد اما آنچه با ارزش به نظر میرسد نیت‌های خالصانه و خدایی تهیه‌کنندگان بسته‌های مواد غذایی است که به در خانه ها می‌برند تا هر کس با آن مواد غذایی خود برای خانواده‌اش غذای نذری بپزد.
دسته‌های عزاداری امسال را که میبینی همه با حفظ فاصله اجتماعی و با ماسک حرکت می‌کنند این صحنه شوری وصف‌ناشدنی در کسانی که می‌بینند ایجاد می‌کند که این عاشقان حسینی با وجود زنجیر زنی با ماسک و گرمای هوا باز هم به خیابان آمده تا برای سید و سالار شهیدان عزاداری کنند. اینجا نماد‌ها حرف می‌زنند و گرما هم خود را روی همه این نماد‌ها پهن کرده است و کوتاه هم نمی‌آید. در این روز‌ها نماد‌ها به جای واژه‌ها سخن می‌گویند آداب‌ورسومی که ریشه در باور‌ها و اعتقادات دارد و با زبانی خاص تو را به فضای پیچ‌درپیچ جامعه انسانی می‌کشاند با وجود کرونا هم متوقف نشده و با عشق ادامه دارد.
در این بین تأثیر آیین محرم بر کالبد شهرهای سنّتی و در دوره معاصر بیشتر نمود می‌کند در حال حاضر حتی رد پای سنت‌ها نیز زیبا جلوه می‌کند و دانستن فلسفه و افسانه‌هایی که در دل نماد‌ها جا خوش کرده جذاب‌تر است. اثر عزاداری در محرم به عنوان عناصری جذاب بر روی مخاطب مؤثر بوده و هر بار با تکرار این مراسم در ذهن وی زنده می‌گردد و منظری آیینی را برای شهر به وجود می‌آورد با این همه اعتقادات و باور‌ها هستند که رنگ و روی خیابان‌ها را در ایام محرم متحول کرده و نماد ها را میهمان شهر می‌کنند. هرکدام از این آیین‌ها نماد‌هایی از اعتقادات هر منطقه محسوب می‌شوند. در برخی از شهرها آذین‌بندی حسینیه، نخل برداری، ذبح گوسفند، پخش نذورات مردمی، روضه‌خوانی، دسته سقا و برپایی هیات‌های سینه‌زنی و زنجیرزنی از برنامه‌های مردم در ماه محرم است.
آیین مشعل گردانی نجفی‌های مقیم قم
یکی از این آیین‌های مذهبی و سنتی، مراسم مشعل گردانی است که هر سال در شب‌های هشتم، نهم و دهم محرم الحرام توسط نجفی‌ها و کربلایی‌های مقیم قم برگزار می‌شود.
گرگان
اسدالله معطوفی در گفت‌وگو با میزان پیرامون آداب و رسوم عزاداری در ماه محرم گفت: در هر استان، شهر و منطقه‌ای در ماه محرم آیین‌ها، مراسم و رسوماتی وجود دارد که مختص همان منطقه است، این آیین‌ها ریشه در باور‌ها و اعتقادات مردم دارد که بسیار ارزشمند است.
وی در همین راستا ادامه داد: در استان گلستان «شهر گرگان و یا استرآباد قدیم» همانند بسیاری از نقاط کشور مراسم و آیین‌هایی برگزار می‌شود، البته همگی بسیار قدیمی هستند و برخی نیز درگذشته برگزار می‌شدند و اکنون دیگر این آداب را برگزار نمی‌کنند.
روضه خانگی
***آیین «دست چوبی یا چوب به چوب»
معطوفی به آیین «دست چوبی یا چوب به چوب» به عنوان یکی از آیینی که به تاریخ پیوسته و دیگر انجام نمی‌شود اشاره و اظهار کرد: آیین «دست چوبی یا چوب به چوب» چیزی شبیه به زنجیرزنی است، برگزاری این آیین بدین ترتیب است که هر فردی یک چوب به دست می‌گیرد و هم‌زمان با نوحه چوب را تکان می‌دهد بر سر این چوب یک فلز شش‌ضلعی نصب‌شده است.
وی افزود: در آیین «دست چوبی» عزاداران این چوب را بالا می‌برند و گاهی چوبشان را به چوب نفری که در کنارشان ایستاده می‌کوبیدند.
معطوفی مکان برگزاری آیین «دست چوبی یا چوب به چوب» را در میدانگاه‌ها دانست و ابراز کرد: آیین «دست چوبی» عموماً در میدانگاه‌ها و محلات استرآباد مرسوم بوده است. این آیین تا دهه ۴۰ به‌صورت پراکنده دراستان گلستان شهر گرگان استرآبادی در قدیم برگزار می‌شد.
***آیین مشعل گیر
وی آیین «مشعل گیر» را نمادی از خشم عزاداران «امام حسین(ع)» دانست و بیان کرد: آیین دیگری وجود دارد به نام «مشعل گیر»، مشعل تکه چوبی است که پارچه‌ای بر سر آن پیچیده شده و این پارچه آغشته به نفت و به هنگام آتش گرفتن به آرامی می‌سوزد، در دسته‌های عزاداری این مشعل‌ها روشن می‌شود که عموما نشان از آتش خشم شیفتگان «امام حسین (ع)» نسبت به لشکر یزید است.
طوق بندان
برای مشاهده کامل این مصاحبه اینجا کلیک کنید
مراسم عزاداری در زنجان با حفظ پروتکل‌های بهداشتی
همه ساله در روز تاسوعای حسینی، در زنجان دسته عزاداری حسینیه اعظم زنجان از محل مسجد در خیابان فردوسی تا امام زاده سید ابراهیم این شهر حرکت می‌کند و در میدان انقلاب به اوج خود میرسد و هر سال علاوه بر مردم زنجان از استان‌های مختلف در این دسته حضور می‌یابند.
شاید کمتر کسی باشد که درباره عزاداری محرم زنجان نشنیده باشد. لقب پرشورترین عزاداری واقعا زیبنده زنجانی هاست. مردم زنجان محرم هرسال، در حسینیه اعظم زنجان دور هم جمع می‌شوند و با تشکیل حلقه‌های عظیم دسته‌های عزاداری، شور حسینی را به رخ کل دنیا می‌کشند. مراسم عزاداری محرم در زنجان به قدری محبوب است که تبدیل به یکی از جاذبه‌های توریستی و گردشگری این شهر شده است.
جمعیت زنجان در روز‌های نزدیک به تاسوعا و عاشورا، به ۲۵۰ هزار نفر و گاهی بیشتر میرسد. از شب تاسوعا تا ۱۳ محرم که عزاداری به پایان میرسد، اتاق و سوییت خالی در زنجان پیدا نمی‌شود. اگر می‌خواهید در این مراسم پرشور حسینی در زنجان حاضر باشید باید قبل از محرم اتاق یا سوییت برای خودتان رزور کنید. بعد از مکه که در آیین مناسک حج بیشترین شتر را قربانی می‌کند، زنجان در مراسم محرم رکورددار قربانی کردن است. در روز عاشورا بیشتر از ۱۲ هزار راس گوسفند، گاو و شتر قربانی شده و گوشت آن بین نیازمندان تقسیم می‌شود.
اهواز
