آنچه در افغانستان می‌گذرد؛ از نگرانی چین و روسیه تا تلاش‌های ایران/ تشدید مشکلات با تمامیت‌خواهی گروه‌های افغانستانی

«نوذر شفیعی» در گفت‌وگو با میزان، درباره پیشروی طالبان در مناطق مختلف افغانستان اظهار داشت: پیشروی نیرو‌های طالبان در افغانستان به چند دلیل است؛ اول اینکه نیرو‌های آمریکایی و ناتو افغانستان را ترک کردند، بنابراین ابتکار عمل طالبان افزایش پیدا کرده است.

 

وی افزود: دوم، نیرو‌های دولتی از آموزش، تدارکات و توانمندی نظامی کافی برخوردار نیستند؛ بنابراین از این جهت نیز آسیب‌پذیر هستند. نکته سوم اینکه دولت طی این مدت نتوانسته است در مناطق مختلف افغانستان کار مهمی انجام دهد؛ پس مردم نسبت به دولت، تقریباً امیدشان را از دست داده‌اند و مقاومت چندانی در مقابل طالبان نمی‌کنند.

کارشناس مسائل شبه‌قاره ادامه داد: چهارم، به هرحال از گذشته‌های دور تا الان، طالبان دارای پایگاه‌های نظامی سنتی به ویژه در مناطق جنوب و جنوب شرقی در بین مردم بودند و الان از آن پایگاه‌ها و حمایت‌ها برخوردار هستند. پنجم این که مناطقی که اغلب به دست طالبان افتاده است یا روستا‌ها یا بخش‌ها یا جایی است که شاید تمرکز نیرو‌های دولتی در آن جا خیلی زیاد نباشد و تصرف آن کار راحتی باشد.

 

عملیات‌های طالبان از نوع عملیات‌های نامتقارن است
وی با بیان اینکه عملیات‌های طالبان معمولاً از نوع عملیات‌های نامتقارن است، اضافه کرد: دفع عملیات نامتقارن کار دشواری است و در نهایت این که استراتژی طالبان این است که قدرت از لوله تفنگ بیرون می‌آید؛ بنابراین سعی کردند که اهداف خود را از طریق شیوه‌های نظامی تعقیب کنند.

شفیعی یادآور شد: البته بر این‌ها یک نکته روانی هم وجود دارد و آن این که در گذشته شیوه عملیات طالبان به گونه‌ای بود که باعث شده بود نیرو‌هایی که در مقابل آن‌ها ایستادگی می‌کردند شکست بخورند (این مربوط به قبل از حادثه ۱۱ سپتامبر است)، ولی آن شیوه هنوز به لحاظ روانی در ذهن فرماندهان، سربازان و مردم افغانستان وجود دارد؛ بنابراین وقتی طالبان حمله می‌کنند، به لحاظ روانی به گونه‌ای القا شده که آن‌ها حتماً در این عملیات پیروز می‌شوند و مقاومت چندانی در مقابل‌شان صورت نمی‌گیرد.

 

نگرانی روسیه و چین از پیشروی‌های طالبان
نماینده مجلس نهم با اشاره به نگرانی روسیه و چین در برابر پیشروی نیرو‌های طالبان، گفت: تنها علت نگرانی می‌تواند این باشد که این پیشروی‌ها یک آینده بی‌ثبات را برای افغانستان رقم بزند. یعنی این که مجدداً جنگ‌های داخلی شروع شود و افغانستانی بی‌ثبات شکل بگیرد و در پرتو آن، بی‌ثباتی به چین و روسیه هم صادر شود و گروه‌های تروریستی این کشور‌ها با طالبان ارتباط بگیرند و مجموعه‌ای از بی‌ثباتی‌ها را در منطقه به وجود آورند. ضمن این که دولت افغانستان یک دولت رسمی است و ساقط شدن آن می‌تواند بر مشکلات بیفزاید.

 

عدم استقبال افغانستان از میزبانی ایران برای گفت‌وگوها یبن‌الافغانی
این کارشناس سیاسی با اشاره به نقش ایران برای کاهش این تنش‌ها در افغانستان ابراز داشت: متاسفانه در افغانستان گروه‌های یک دستی وجود ندارد که یک کشور بتواند روی همه گرو‌ها تاثیرگذار باشد؛ بنابراین ایران شاید بتواند یک یا دو گروه را قانع کند تا به مصالحه و مذاکره تن دهند و بقیه گروه‌ها شاید بر خلاف جهت ایران حرکت کنند. ایران حتی پیشنهاد داده بود که می‌تواند میزبان مذاکرات طالبان و سایر گروه‌ها باشد که خیلی با استقبال مواجه نشد.

 

بی‌ثباتی در افغانستان برای ایران نگران‌کننده و دغدغه‌آور است
وی اضافه کرد: ایران باید این تحولات را به دقت دنبال کند. البته نباید از هر تلاشی مشروط بر این که مورد قبول واقع شود، کوتاهی کند. زیرا ناامنی در افغانستان برای ایران بسیار زبان‌بار است و پیامد‌های زیادی مثل بحث ورود آوارگان، مسئله مواد مخدر، و قاچاق را در پی دارد و بی‌ثباتی در افغانستان به بی‌ثباتی در ایران منجر می‌شود. از این منظر برای ایران نگران‌کننده و دغدغه‌آور است.

 

بحران افغانستان جز مذاکره راه حلی ندارد
شفیعی با تاکید بر اینکه بحران افغانستان جز مذاکره راه حلی ندارد، اضافه کرد: ولی متاسفانه همه گروه‌های افغانستانی تمامیت‌خواه هستند و همه قدرت را فقط برای خودشان می‌خواهند و برای سایرین سهمی قائل نیستند. این درک برای خیلی از گروه‌ها به وجود نیامده است که بعد از ۴۰ سال درگیری، قدرت باید به نوعی تقسیم شود و همه گروه‌ها در قدرت سهیم باشند. این تمامیت خواهی باعث شده است که تمامی راه‌ها به گزینه نظامی ختم شود.

 

گزینه نظامی راه حل موفقی نیست
کارشناس مسائل شبه‌قاره ابراز داشت: همان طور که این ۴۰ سال گذشته نشان داده است، گزینه نظامی راه حل موفقی نیست. گزینه نظامی فقط به کشتار بیشتر مردم افغانستان منجر می‌شود و راه را برای ورود فرماندهان نظامی گروه‌ها به پول شویی، قاچاق مواد مخدر و قاچاق اسلحه باز می‌کند. یعنی عملاً مردم افغانستان به خاطر میل فرماندهان نظامی به انباشت ثروت به طرق نامشروع کشته می‌شوند.

 

بحران افغانستان با بن‌بست مواجه شده است
این کارشناس مسائل سیاسی در پایان خاطرنشان کرد: متاسفانه بحران افغانستان بحرانی است که با بن‌بست مواجه شده و اگر این روند ادامه پیدا کند و دولت افغانستان سکوت کند تقریباً یکی از دوره‌های بسیار سخت جدید در افغانستان شروع خواهد شد که حاصل آن کشته شدن هزاران نفر و آواره شدن میلیون‌ها نفر است.