روابط روسیه و ایران باید توسعه یابد
- با ترسیم نمودار تحول نگرش روسیۀ پساشوروی به ایران، جابه جاییهایی با شدت نوسان گسترده قابل مشاهده است که در یک سوی آن، ایران به مثابه «متحدی مطمئن و قابل اتکا در منطقه و جهان» و «متحدی در برابر دشمان مشترک» و در سوی دیگر به عنوان «تهدید جنوبی و به منزله ابزاری برای تنظیم روابط با غرب» مورد شناسایی قرار گرفته است.
یکی از جلوههای عملی این نوسان، در ارائه دو رای متفاوت و مهم در شورای امنیت سازمان ملل متحد در قبال ایران مشاهده میشود، مخالفت و وتوی قطعنامه ضد ایرانی شورای امنیت در ۲۶ فوریه ۲۰۱۸ و موافقت و رای به قطعنامه ضد ایرانی ۱۹۲۹ در ۹ ژوئن ۲۰۱۰ است.
«ایران در هندسه سیاست خارجی روسیه» عنوان کتابی به قلم محمد شاد است که وی در این اثر کوشیده است تصویری منطبق با واقعیت، از نحوه سیاستگذاری خارجی روسیه در مقابل ایران و عناصر دخیل در شکلگیری این سیاستها ارائه دهد. در نظر دارد هر روز برشی از این کتاب را با خوانندگان خود به اشتراک بگذارد.
کورتوف، سردبیر مجله بررسی مسائل استراتژیک روسیه وابسته به مرکز ریسی است. او متخصص در روابط کشورهای مستقل مشترک المنافع، ایران، ترکیه، سازمان همکاری شانگهای، آسیای مرکزی و قفقاز، و اوراسیای جدید است. تا کنون ششصد مقاله آکادمیک نگاشته است. پژوهشهایی را در خصوص مسائل ایران در ریسی انجام داده است.
کورتوف تحلیلی را در مورد تحریمهای موشکی ترامپ علیه ایران داده و اعمال تحریم در خصوص برخی از شخصیتها و شرکتهای ایرانی را اندکی پس از لغو تحریمهای هستهای ماهیتاً عملی «سیاسی» و غیرحقوق دانسته است.
پس از ابراز نگرانیهای جدی رژیم صهیونیستی به روسیه در خصوص مخاطرات تقویت ایران بر اثر افزایش همگرایی با روسیه کورتوف به صورت صریح به سخنان بنیامین نتانیاهو پاسخ داده است. نتانیاهو اظهار کرده بود که تقویت محور روسیه-ایران برای رژیم صهیونیستی مخاطراتی را تولید میکند که بارها این مسئله را به رهبران روسیه گفته است؛ اما هر بار این پاسخ را شنیده است که ائتلاف با ایران برای مبارزه با تروریسم است. نتانیاهو میگوید «به پوتین گفتهام که ایران در حال تبدیل شدن به قدرت منطقهای و دارای نفوذ از لبنان، غزه، سوریه و عراق تا تنگه بابالمندب است و این نه تنها خطری کوتاه مدت برای ما، که تهدیدات بلند مدت برای روسیه خواهد بود.»
کورتوف در پاسخ به این اظهارات نتانیاهو عنوان میدارد اینکه یک رهبری سیاسی برای خود این حق را قائل باشد که روسیه را در روابط با ایران متهم سازد؛ اساساً غیرقابل قبول است. او اظهار داشته است این اولین باری نیست که نتانیاهو از نزدیکی روابط روسیه با ایران ابراز نارضایتی میکند؛ اما ایران همسایه روسیه است و در بسیاری از مسائل منافع مشترک میان دو کشور وجود دارد و برخلاف نقدهای رژیم صهیونیستی، روسیه قصد دارد روابطش را با ایران عمیقتر سازد؛ همانگونه که در حال حاضر نیز روابط دو کشور در حال ارتقاست.
از نظر کورتوف، غرب با محوریت ایالات متحده، ناتو و رژیم صهیونیستی مترصد امنیتیسازی ایران با ایجاد ادعای حرکت به سمت تولید سلاح هستهای بوده، در حالی که این مسئله هیچگاه شو اهد عینی کافی و ملموس نداشته است. او میگوید روسیه باید بکوشد موضع ایران را در مذاکراتی که با غرب در این خصوص دارد تقویت کند؛ خواهناخواه ایران قدرت منطقهای مهمی است که منافع ژئوپلتیک خود را در منطقه پیگیری میکند و روسیه باید از همکاری با ایران در مسائل منطقهای منتفع شود.
کورتوف بر این باور است که تهدیدهای نظامیای که از ناحیه آمریکا و رژیم صهیونیستی علیه ایرن مطرح میشود هیچگاه قابلیت اجرایی شدن به صورت زمینی نداشته است و ایران قابل قیاس با عراق و لیبی نیست؛ زیرا مورفولوژی جغرافیایی و قدرت مینی نیروهای مسلح ایران که متشکل از سه نیروی قدرتمند (ارتش، سپاه و بسیج) است، هیچگاه به مهاجمان امکان اشغال نمیدهد. از نظرکورتوف، فقط احتمال حملات هوایی نظامی محدود در بدترین حالت متصور است که در این صورت نیز ایران حق خواهد داشت به صورت قانونی و مشروع به این حملات پاسخ دهد. از نظر کورتوف، ایران خواهد توانست در سایر مناطق از طریق شبکه بسیار پیچیدهای ازمتحدان، برای پاسخ دادن به این حملات از عملیات نامتقارن استفاده کند.
به گفته او، وضعیت تجارت با ایران علیرغم ظرفیتهای موجود، به دلایل گوناگون از جمله مافیا و فساد در بدنه دستگاههای اجرایی روسی رشد مورد انتظار را نداشته است؛ ایران فقط در دریای خود دارای دوازده بندر تجاری مدرن است که میـواند ترمینالی برای صادرات کالاهای روسی و واردات کالاهای ایرانی باشد. کورتوف ضمن آسیبشناسی تأکید میکند که بنادری، چون ماخاچ قلعه و آستاراخان باید در زمینه تجارت با ایران تقویت شوند و مشکلاتشان برطرف شود.
کورتوف به خوبی از مسائل سیاست داخلی ایران آگاهی دارد و بر این نظر است که روابط روسیه با ایران در حا تبدیل شدن به وضعیت نهادینهای در محیط سیاستگذاری ایران است و نگرانی عمدهای در خصوص تحول در این شرایط وجود ندارد.