توافق گفتمانی لازمه تدوین برنامه قرن به منظور زمینه‌سازی برای تمدن نوین اسلامی است
-طبق اعلام روابط عمومی سازمان تبلیغات اسلامی، که عاملیت اصلی در میدان فرهنگ دینی برعهدة افراد و گروه‌های دینی است که به‌صورت خودجوش، غیردولتی و بر اساس باور و دغدغة دینی خود در جای‌جای کشور، مشغول فعالیت و مجاهدت فرهنگی هستند. پتانسیل قابل‌توجه این مجموعه‌ها، همواره در خدمت اهداف بلند نظام اسلامی بوده و در مواقف مختلف و عرصه‌های گوناگون، توانمندی و حضور به‌موقع و شایستة این جمعیت، راهگشای بسیاری از بحران‌های خطیر بوده است.
در این میان، برخی از تشکل‌های شاخص فرهنگی که سرمایه و منزلت اجتماعی بالایی دارند و با وجود هیئت بنیان بودن، دایره مأموریت‌های خود را فراتر از برگزاری مراسم مذهبی تعریف کرده و در ساحت‌های مختلف فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی نیز وارد شده و توانسته‌اند با ساختاری منضبط و روزآمد؛ فراتر از منطقه و شهر خود عمل کنند و حتی به‌عنوان الگویی موفق برای فعالیت‌های فرهنگی اجتماعی شناخته شوند.
در همین راستا شبکه تشکل‌های شاخص فرهنگی با حمایت «سازمان تشکل‌های دینی» به‌عنوان دستگاه تنظیم‌کننده، شبکه ساز و ارتباط‌دهندة فعالان میدان کنش‌گری دینی، همایشی را تحت عنوان «هوای نو» تدارک و برنامه‌ریزی کرد تا با حضور جمعی از نمایندگان تشکل‌های شاخص در گردهمایی سه‌روزه، در راستای همفکری و هم‌افزایی در خصوص مأموریت‌های مهم فرهنگی و اجتماعی به تبادل آرا و نظرات و انتقال تجربیات و ره‌جویی در خصوص مواجه با چالش‌های پیشرو و طراحی راهکار‌های مناسب برای تحقق منویات رهبر معظم انقلاب که در قالب بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی تبلور یافته است، پرداخته شود.
در همایش ملی هوای نو که در تاریخ ۲۴ و ۲۵ اسفند ۹۹ برگزار شد، ۷۰ تشکل شاخص فرهنگی مردم‌نهاد و هیئت بنیان از ۳۱ استان حضور داشتند.
همچنین سران سه قوه، وزیر ارشاد، رؤسا و مدیران نهاد‌ها و سازمان‌های فرهنگی، رئیس رسانه ملی، فرمانده سپاه پاسداران و ... به این نشست دعوت شده بودند و در نهایت افراد ذیل دعوت دبیرخانه همایش را و در این گردهمایی شرکت کردند:
• رئیس مجلس شورای اسلامی
• دبیر شورای‌عالی انقلاب فرهنگی
• رئیس شورای سیاستگذاری ائمه جمعه
• رئیس سازمان تبلیغات اسلامی
• رئیس حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی
• رئیس سازمان صداوسیما
• رئیس سازمان اوقاف و امور خیریه
• فرمانده قرارگاه فرهنگی اجتماعی بقیة‌الله الاعظم
• مسئول بنیاد فرهنگی خاتم‌الاوصیا (عج)
• مدیرعامل بنیاد علوی
روند برگزاری ایم مراسم به صورت پرسش و پاسخ بوده و تشکل شاخص فرهنگی مردم‌نهاد و هیئت بنیان مطالبات خود را مطرح و مسئولان ارشد نظام به این سؤالات و مطالبات پاسخ میدادند.
شرکت‌کنندگان در این همایش مطالبات خود را در ۱۰ محور زیر مطرح کردند:
۱. ارائه گزارش از اقدامات و برنامه‌های خود در تحقق اسناد بالادستی نظام از جمله تدابیر ۵۶ گانه الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت و هم چنین بیانیه گام دوم
۲. ارائه تلقی و برداشت خود از مفهوم جامعه‌پردازی که در بیانیه گام دوم مطرح شده است به شکل دقیق
۳. طراحی و اجرای «نظام همکاری‌های گسترده فرهنگیِ کارآمد» با استفاده از ظرفیت مجموعه‌های مردمی و در تعامل با آن‌ها
۴. اتخاذ رویکرد مسئله محوری در سیاستگذاری فرهنگی
۵. تدوین اطلس فرهنگی کشور و استفاده از ظرفیت‌ها و توانمندی‌های تشکل‌های شاخص فرهنگی به‌مثابه شبکه عقلانیت در تحلیل و تفسیر وضعیت موجود و تعیین و اولویت‌بندی مسائل
۶. ایفای نقش تنظیم‌کنندگی، شبکه‌سازی و مرتبط کردن فعالان میدان کنش دینی و تنظیم‌کنندة روابط نیرو‌های اجتماعی و تعادل و سلامت ارتباطات و تعاملات مابین نیرو‌ها
۷. تأمین زیرساخت‌های سخت‌افزاری، ساختاری، تقنینی، اقتصادی که فراهم‌آوری آن‌ها از عهده افراد و مجموعه‌های مردمی خارج است؛
۸. حمایت هدفمند و مدبرانه و مبتنی بر یک نقشه راه از فعالیت‌های فرهنگی تبلیغی مردمی به شکلی که:
ماهیت مردمیِ و استقلال تشکل‌های دینی حفظ شود و از دولتی کردن دین و وابسته کردن تشکل‌های دینی در ارائه حمایت‌های مالی پرهیز شود.
پرهیز از شیوه‌های حمایتی که باعث به‌هم‌زدن مناسبات و توازن سرمایه‌های اجتماعی میان تشکل‌های مردمی می‌شود
• فرهنگ‌سازی و اصلاح سازوکار‌های اداری و قانونی فعلی برای کارآمد کردن سنت وقف و به‌کارگیری آن در اهداف فرهنگی
• حمایت‌های قانونی و حقوقی برای صدور مجوز فعالیت‌های چندمنظوره و شناسه ملی به مجموعه‌های مردمی
۹. ایجاد سازوکار مشارکت تشکل‌ها در قانون‌گذاری فرهنگی و اجتماعی و نظارت بر دستگاه‌های فرهنگی از جمله حضور تشکل‌های شاخص فرهنگی در شورا‌های فرهنگ عمومی کشور
۱۰. ضروری شدن تدوین پیوست فرهنگی برای همه پروژه‌ها و طرح‌های ملی
این مطالبات در گفت‌وگویی حدوداً ۳۰ ساعته با مسئولان منجر به توافق‌های زیر شد:
۱. تأسیس کارگروه مشترک تشکل‌های شاخص مردمی با مجلس شورای اسلامی
۲. تأسیس کارگروه مشترک تشکل‌های شاخص مردمی با شورای‌عالی انقلاب فرهنگی
۳. تأسیس کارگروه مشترک تشکل‌های شاخص مردمی با صداوسیما
۴. تأسیس کارگروه مشترک تشکل‌های شاخص مردمی با سازمان تبلیغات اسلامی
۵. تأسیس کارگروه مشترک تشکل‌های شاخص مردمی با شورای سیاستگذاری ائمه جمعه
۶. تأسیس کارگروه مشترک تشکل‌های شاخص مردمی با حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی
۷. طراحی و اجرای جشنواره تولیدات رسانه‌ای تشکل‌های مردمی با همکاری صداوسیما
۸. اختصاص سهمی از آنتن صداوسیما به معرفی تشکل‌های شاخص مردمی
۹.طراحی و تولید برنامه ثابت هفتگی با موضوع تشکل‌های شاخص مردمی
۱۰. استفاده از تشکل‌های شاخص مردمی به‌عنوان هیئت‌های اندیشه‌ورز مراکز استانی صداوسیما
برگزاری این همایش که در نوع خود اولین همایش به این شکل محسوب می‌شد علاوه بر توافق‌های فوق، منتج به دست آورد‌های از جمله موارد ذیل شد:
۱. گفت‌وگوی مستقیم و بی‌پرده تشکل‌های مردمی با مسئولین و طرح مطالبات صریح از ایشان
۲. برداشتن اولین قدم در گفت‌وگوی ملی در مورد مسائل فرهنگی و برنامه‌های پیش رو برای رسیدن به یک وفاق گفتمانی
۳. آشنایی مسئولان با ظرفیت گسترده و عظیم تشکل‌های مردمی
۴. انجام تفاهم و توافق تشکل‌ها با مسئولان برای همکاری‌های مشترک بلندمدت
۵. هم‌افزایی و ایجاد ظرفیت‌های جدید از طریق مرتبط شدن تشکل‌های شاخص سراسر کشور با یکدیگر
۶. آشنایی رسانه‌ها و فعالان فرهنگی با پدیده «تشکل‌های مردم‌نهاد و هیئت بنیان فرهنگی دینی»
گفتنی است در پایان این مراسم بیانیه‌ای توسط دبیرخانه همایش منتشر شده که به شرح ذیل است:
سال ۱۴۰۰، آخرین سال قرن چهاردهم و دروازه ورود به قرن پانزدهم شمسی است. تدوین یک برنامه صدساله برای ملتی که «زمینه‌سازی برای تمدن نوین اسلامی» را در دستور کار دارد به نظر ضروری است؛ و تدوین «برنامه قرن» نیاز به یک همدلی و «توافق گفتمانی» میان ملت ایران دارد. توافقی که فراتر از خط‌کشی‌های سیاسی و اقتصادی و مبتنی بر «معرفت» است. حصول این توافق نیاز به گفت‌وگوی‌های جدی و البته همدلانه میان همه افراد و گروه‌ها دارد. از گفتگو میان نسل‌های مختلف یک خانواده تا گفتگو میان صاحب‌نظران و ...
شبکه تشکل‌های شاخص فرهنگی تبلیغی ضمن دعوت از مسئولان و مردم برای پیوستن به این گفتگو و مشارکت ملی اعلام می‌کند این شبکه می‌تواند به‌مثابه «حوزه عمومیِ کنشگران فرهنگ دینی» برای نقد و بررسی سیاست‌های فرهنگی اتخاذ شده و افزایش انسجام اجتماعی این جامعه از طریق گفتگو و ایجاد تفاهم گسترده بر سر مسائل، اولویت‌ها و راهبرد‌ها و در نهایت وفاق گفتمانی عمل کند.
همچنین این شبکه با تأسیس یک دبیرخانه مجدانه پیگیر تحقق مطالبات مطرح شده در همایش به‌خصوص «تحقق اسناد بالادستی» و همچنین «نظام همکاری‌های گسترده فرهنگی» خواهد بود و گزارش روند این «مطالبه‌گری» را مستمراً به عرض ملت شریف ایران خواهند رساند.
امید است این اقدام تشکل‌های مردمی که در پاسخ به ندای رهبر فرزانه انقلاب اسلامی انجام شد قدمی در راه گام بزرگ دوم انقلاب و وزیدن نسیم آگاهی آفرین و آزادی‌بخش اسلام محمدی از سرزمین شهید خیز و قرآنی و عاشورایی ایران در چهارسوی جهان امروز باشد.
دبیرخانه دائمی همایش ملی هوای نو
۲۷ اسفندماه ۱۳۹۹
«هوای نو» همایشی بی‌سابقه درراستای هم‌افزایی و مشارکت تشکل‌های شاخص کشور با یکدیگر و دیگر نهاد‌های حاکمیتی
بعد از انتشار بیانیه گام دوم انقلاب از سوی رهبر معظم انقلاب اسلامی فعالیت‌های شاخص و ویژه‌ای در تحقق اهداف این بیانیه صورت نگرفت؛ برای حل این مشکل، مثل همیشه اولین قدم توسط مجموعه‌های مردم نهاد برداشته شد، این مجموعه‌ها با سرمایه اخلاص و یقین به آرمان‌های انقلاب اسلامی دوباره در کارزار‌هایی مانند هشت سال دفاع مقدس یا در بحران‌هایی مانند سیل، زلزله و مناسبت‌هایی مانند محرم و رمضان که همگی سرنوشت‌ساز، فرهنگ‌ساز و تمدن‌ساز بوده وارد میدان شدند. باید گفت که اولین پرچمداران عرصه مطالبه‌گری در خصوص بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی همین تشکل‌های فرهنگی تبلیغی و حلقه‌های میانی مردم محور هستند که تا کنون هم منشاء بسیاری از موفقیت‌ها و پیروزی‌های انقلاب بودند. با توجه به ظرفیت مجموعه‌های فرهنگی مردم نهاد برای پیروزی در جنگ نرم و تحقق بیانیه گام دوم، جمعی از این تشکل‌های شاخص با حمایت سازمان تبلیغات اسلامی با طراحی و برگزاری همایش هوای نو برآن شدند تا با فراهم آوردن شرایطی زمینه هم‌افزایی و مشارکت تشکل‌های شاخص کشور با یکدیگر و دیگر نهاد‌ها را فراهم سازد. در همین خصوص با حجت‌الاسلام سید محمد صادقی آرمان دبیر همایش ملی «هوای نو» به گفتگو نشستیم.
طراحی «همایش هوای نو» برچه اساسی شکل گرفت؟
طراحی این همایش با توجه به موضوع مطالبه‌گری تحقق بیانیه گام دوم انقلاب و وظیفه تشکل‌های شاخص و مسئولان کانون‌های فرهنگی تبلیغی در این مسیر، شکل گرفت.
همچنین یکی ازارکان تحقق بیانیه گام دوم، شناخت مسئولان تشکل‌های فرهنگی محسوب می‌شد، اما در این میان نکته حائز اهمیت این بود که تشکل‌های فرهنگی در انقلاب اسلامی سابقه‌ای بیش از بیست سال داشتند و آن طور که باید، به این پدیده پرداخته نشده و مسئولان در معادلات کلی کشور به آن توجه نداشتند و در طراحی‌های خود به آن تکیه نکردند لذا می‌توان گفت که این برخورد با تشکل‌های فرهنگی ازعدم شناخت مسئولان نسبت به این پدیده نشأت گرفته است، بنابراین یکی از اهداف برگزاری همایش هوای نو آشنایی مسئولان با ظرفیت‌های تشکل‌های شاخص فرهنگی و حلقه‌های میانی بود.
همچنین بسیاری از تشکل‌های شاخص فرهنگی که به‌عنوان عناصر تأثیرگذار میدان فرهنگ به شمارمی‌روند و در بسیاری از عرصه‌ها نیز فرماندهی میدان را برعهده دارند با مسئولان ارشد نظام آشنایی نداشتند و راه استفاده از ظرفیت‌ها و هم‌افزایی با دستگاه‌های دولتی وحاکمیتی برای آن‌ها روشن نبود. ضمنا این تشکل‌ها از دستگاه‌ها، مطالباتی داشتند که فرصت همایش می‌توانست اسباب آشنایی با مسئولان ارشد و بهره‌مندی از ظرفیت دستگاه‌ها را برای آن‌ها مهیا کند.
ویژگی تشکل‌های شاخص فرهنگی چیست؟
تفاوت تشکل‌های شاخص با دیگر تشکل‌ها و ساختارها، مردمی و بهروز بودن آنهاست، همچنین باید گفت که این تشکل‌ها به‌واسطه حضوردر میدان، به عموم مردم نزدیک‌ترهستند درنتیجه با طیف‌های مختلف جامعه ارتباط بیشتری دارند از طرفی تشکل‌های شاخص در عرصه‌های مختلف و متنوع حوزه فرهنگ فعالیت مستمرداشته و برای حل و فصل مسائل و مشکلات فرهنگی اقشار مختلف جامعه؛ دائم درحال برنامه‌ریزی هستند لذا این موارد باعث شده که تشکل‌های شاخص به روزتر باشند.
آیا این همایش دستاورد ملموسی هم داشت؟
در خصوص دستاورد‌های این همایش ملی به موارد متعددی می‌توان اشاره کرد که ان شاء الله به مرور تمام نیرو‌های میدان فرهنگ از آن‌ها بهره‌مند خواهند شد، اما نکته حائز اهمیت این است که شکل اجرای این همایش بسیار جدی و علمی بود و به طوریکه تمام مدعوین، این جدیت را در بخش‌های مختلف همایش مشاهده کردند، حتی مسئولان ارشد نظام در قالب زمانبندی بسیار دقیق باید به سئوالات مسئولان کانون‌های فرهنگی تبلیغی و حلقه‌های میانی پاسخ میدادند و هیچکس در این همایش، متکلم وحده نبود؛ لذا تمامی این موارد باعث شد تا همایش هوای نو نسبت به دیگر همایش‌ها متمایز باشد و این همایش طوری طراحی و برگزار شد که در نوع خود منحصربه فرد بود.
نکته دیگر اینکه مباحث چالشی توسط تشکل‌ها با بهترین شکل و روش مطرح شد و قرار گرفتن در این شرایط برای بسیاری از مسئولان تازگی داشت.
تحکیم انسجام در بین تشکل‌های شاخص از دیگر دستاورد‌های این همایش بود همچنین مقرر شد تا دبیرخانه دائمی به شکل منظم و درساختاری مشخص تأسیس شود تا تشکل‌ها با مسئولان عالی رتبه فرهنگی کشور متصل و مرتبط باشند و در کارزار فرهنگی با تقسیم وظایف وهمچنین با حمایت، همراهی و هم‌افزایی یکدیگر، پیشروی کنند.
باید گفت که هم افزایی به‌وجود آمده در این همایش در نوع خود بی‌نظیر و بی‌سابقه بود چراکه «همایش هوای نو» شرایطی فراهم ساخت تا تشکل‌های شاخص کشور از توانایی‌های یکدیگر بهره‌مند شوند و از طرفی از ظرفیت مسئولان ارشد نظام نیز استفاده کنند. مسئولان ارشد نظام نیز در این همایش برای تحقق بیانیه گام دوم انقلاب، نیاز خود به مشارکت تشکل‌ها را اعلام کردند و در برخی از موارد توافق‌هایی جدی صورت گرفت که قطعاً در آینده می‌تواند برای گسترش و تأثیرگذاری فعالیت‌های فرهنگی اجتماعی تشکل‌های شاخص و حلقه‌های میانی، مثمرثمر باشد. به عنوان مثال بنا شد که کارگروهی از تشکل‌های شاخص باعنوان «کمیته یاری» و با هدف استفاده از ظرفیت تشکل‌ها در مأموریت‌های شورای عالی انقلاب فرهنگی تشکیل شود.
همچنین توافقی هم با رئیس صداو سیما صورت گرفت و مقررشد سهم مشخصی از برنامه‌های صداو سیمای جمهوری اسلامی در سطح ملی و استانی به معرفی ظرفیت عظیم تشکل‌های شاخص فرهنگی تبلیغی اختصاص داده شود و ایده راه اندازی شبکه اینترنتی در تلبیون با همکاری صدا وسیما از طرف رئیس این سازمان مطرح شد.
در بخشی از این همایش محمد مهدی دادمان رئیس حوزه هنری انقلاب اسلامی بر تشکیل کمیته مشترک و انعقاد تفاهمنامهای بین حوزه هنری و تشکل‌های شاخص برای مشارکت در فعالیت‌های فرهنگی هنری، تاکید کرد همچنین مقررشد تا چنین تفاهمنامهای نیز میان نهاد‌های مانند سازمان تبلیغات اسلامی، شورای سیاستگذاری نماز جمعه، بنیاد علوی و تشکل‌های شاخص کشور منعقد شود.
نقش سازمان تبلیغات اسلامی در این همایش چگونه بود؟
قبل از صحبت در مورد نقش سازمان تبلیغات اسلامی در «همایش هوای نو» لازم است به این نکته اشاره کنم ما باید بدانیم که نمی‌توان تمام مسائل حوزه فرهنگ را به شکل حاکمیتی حل و فصل کرد و این به دلیل ذات فرهنگ است.
لذا اساسا نهاد‌ها و سازمان‌ها باید در این عرصه نقش تسهیل‌گری و حمایتی داشته باشند که سازمان تبلیغات اسلامی در رویکرد جدید خود نقش تسهیل‌گری و حمایتی از تشکل‌ها را به بهترین نحو ایفا کرده است و باید گفت که شاخصه مهم این سازمان، تعامل و راهبری کلانِ تشکل‌ها است. اما نباید از این نکته هم غافل شد که اساس کار این تشکل‌ها بر مبنای برنامه ریزی و مدیریت خود آنهاست.
البته باید اینجا اشاره کنیم سازمان تشکل‌های دینی وابسته به سازمان تبلیغات اسلامی حلقه وصل و ارتباط میان تشکل‌های شاخص سراسر کشور بایکدیگر و سازمان تبلیغات اسلامی است، اما انجام فعالیت‌های میدانی برعهده خود تشکل‌ها است لذا برای راهبری فعالیت تشکل‌های شاخص؛ دبیرخانه دائمی هوای نو تشکیل شد.
مدعوین این نشست چه کسانی بودند؟
سعی کردیم در این بخش مسئولان ارشد نظام که در عرصه سیاستگذاری و حمایت از فرهنگ نقش دارند را دعوت کنیم. سران سه قوه، وزیر ارشاد، دبیر شورای انقلاب فرهنگی، بنیاد مستضعفان، ستاد فرمان امام، اوقاف، فرمانده محترم سپاه و ...، اما برخی از بزرگواران به‌خاطر مشغله‌های آخر سال نتوانستند در این همایش حضور یابند.
برخی رویکرد این همایش را سیاسی و حتی انتخاباتی تلقی کرده‌اند؟
ببینید همیشه در نزدیکی همه انتخابات‌ها برخی همه چیز را سیاسی می‌بینند البته این نگاه می‌تواند از روی سادگی یا شیطنت باشد. اما رویکرد این همایش کاملا روشن و در راستای تخقق بیانیه گام دوم بود. البته همه دستگاه‌ها با اصرار و پی‌گیری دوماهه دعوت شدند به نوعی از همه سلایق در همایش داشتیم. حتی آیت الله رئیسی هم ابتدا قول مساعد بر حضور در همایش دادند، اما متاسفانه بخاطر تداخل برنامه هایشان در آخر سال در همایش حاضر نشدند، برای حضور در همایش بعدی قول مساعد دادند.
دبیرخانه همایش درادامه چه برنامه‌ای دارد؟
دبیرخانه با تمام توان مطالبات و توافقات جلسه را دنبال خواهد کرد همچنین این دبیرخانه از طریق هم‌افزایی و همفکری با تشکل‌های فرهنگی سراسر کشور در خصوص نقش سیاستگذاری آن‌ها درعرصه فرهنگی و اجتماعی اقدام خواهد کرد، همچنین باید اذعان داشت که هوای نو شبکه‌ای در موازات دیگر شبکه‌ها نیست بلکه محلی برای مطالبه گری تمام شبکه‌ها از مسئولان خواهد بود.
در انتها باید تاکید کنم که به دلیل شرایط کرونا و محدودیت‌های متعدد، امکان حضور برای همه تشکل‌های شاخص در این همایش مهیا نشد و امیدواریم تعداد بیشتری از تشکل‌های شاخص فرهنگی را در همایش‌های بعدی حضور یابند.