دلار کوتاه آمد اما گرانی نه/ راهکار شکست چسبندگی قیمت‌ها چیست؟
- سپیده پوردشت - نوسانات نرخ ارز و تأثیر آن بر قیمت کالا و خدمات یکی از مهمترین رویدادهای تلخ عرصه اقتصادی کشور بوده و این نوسان همواره افزایش قیمت کالا و خدمات را به همراه داشته است.
افزایش قیمت ارز از اواخر سال ۹۸ به واسطه ناتوانی در مدیریت بازار ارز و همچنین شیوع ویروس کرونا شدت گرفت به طوری که از حدود ۱۵ هزار تومان در اسفندماه همان سال به رقم حدود ۳۰ هزار تومان در مهرماه امسال رسید؛ یعنی دو برابر!
در این بین انتخابات رژیم آمریکا و اثرات روانی این موضوع نیز تقاضا در بازار ارز را افزایش داد و گران شدن نرخ ارز نیز مزید بر علت شد و آشفته بازار ارز را ملتهب‌تر کرد.
البته برخی کارشناسان همچون مسعود براتی معتقدند متغیر‌های بازار ارز متغیر‌های صرفاً طبیعی نیستند و در این قضیه اراده‌هایی وجود دارد که سیاست‌های جدید آمریکا را برای مردم ایران ملموس کند و کاری کند که مردم آینده خوبی را با تیم جدید آمریکا احساس کنند.
در این بین دلالان بازار ارز از هر فرصتی حتی به خطر انداختن منافع ملی کشور به سود خود استفاده کردند و به امید به جیب زدن سود بیشتر خرید دلار را پیش گرفتند؛ درحالی که بار‌ها مسئولان به خریدارن ارز هشدارداده بودند، اما دلالان کار خود را ادامه دادند و بازار ارز را شکننده‌تر کردند.
حال با کاهش ریسک‌های بین المللی قیمت دلار رغبتی برای افزایش قیمت ندارد و روند نزولی در پیش گرفته، اما نکته قابل تامل اینجاست که درهنگام افزایش قیمت دلار قیمت کالاها و خدمات به صورت لحظه‌ای افزایش پیدا می‌کرد، اما حال که قیمت دلار میل به کاهش بیشتر دارد و چشم اندازی برای افزایش قیمت دیده نمی‌شود چرا قیمت کالا‌های اساسی که به بهانه رشد قیمت دلار بالا رفته بود خیال پایین آمدن ندارد و هم چنان صعودی است.
در ماه‌های اخیر هرجا صحبت از افزایش قیمت جنس، کالا یا خدماتی به میان می‌آمد مسئولان انگشت اتهام را به سمت نوسانات ارزی می‌بردند و تنها دلیل را نوسان نرخ ارز عنوان می‌کردند. حال که قیمت دلار کوتاه آمده بسیاری از مصرف‌کنندگان این انتظار را دارند که همانند تاثیر افزایش نرخ ارز بر قیمت کالا‌های اساسی، کاهش قیمت ارز نیز تاثیر مستقیمی بر قیمت‌ها داشته باشد، اما فعلا خبری از کاهش قیمت ها نیست.
کاهش چسبندگی قیمت‌ها با ماندگاری کاهش نرخ ارز
در همین راستا وحید شهری شقاقی در گفت‌وگو با میزان در خصوص عدم تاثیر کاهش قیمت ارز بر قیمت کالا و خدمات گفت: عملا نوسانات ارزی به افزایش قیمت دلار به سرعت بر قیمت دارایی‌ها و پس از آن بر قیمت کالاها و خدمات تاثیر گذار است.
وی افزود: این رویه در زمان کاهشی شدن نرخ ارز با مقاومت همراه است به طوری که در زمان افت قیمت دلار ممکن است این روند نزولی بر قیمت کالاها و خدمات اثر گذار نباشد.
کارشناس مسائل اقتصادی گفت: یکی از مباحث مطرح شده در این زمینه این است که تولید کنندگان کالا‌های خود را با قیمت دلار بالا تولید یا مواد اولیه را وارد کرده‌اند و به همین دلیل در مقابل کاهش قیمت کالا و خدمات مقاومت می‌کنند به طور مثال یک سازنده مسکن مواد اولیه وتجهیزات مورد نیاز خود را با دلار ۳۲ هزار تومانی خریداری کرده به همین دلیل با رسیدن قیمت دلار به ۲۲ هزار تومان در مقابل کاهش قیمت‌ها مقاومت خواهد کرد.
کاهش قیمت دلار زمانی می‌تواند بر قیمت کالا و خدمات اثر گذار باشد که با ثبات و ماندگار باشد به عبارتی این علامت به جامعه داده شود که قیمت دلار یک روند کاهنده و پایدار خواهد داشت و احتمال افزایش دوباره قیمت دلار وجود ندارد
شهری شقاقی معتقد است کاهش قیمت دلار زمانی می‌تواند بر قیمت کالا و خدمات اثر گذار باشد که با ثبات و ماندگار باشد به عبارتی این علامت به جامعه داده شود که قیمت دلار یک روند کاهنده و پایدار خواهد داشت و احتمال افزایش دوباره قیمت دلار وجود ندارد.
وی افزود: عملا اگر بازار و فعالان اقتصادی به این نتیجه برسند قیمت دلار در آینده دوباره افزایش می‌یابد این امر موجب می‌شود در مقابل کاهش قیمت کالا و خدمات مقاومت کنند، اما اگر آینده به سمتی پیش رود که انتظارات تورمی کاهنده شود و فعالان اقتصادی و بازار به این جمع بندی برسند که کاهش قیمت دلار واقعی، ماندگار و با ثبات است کاهش چسبندگی قیمت‌ها را به همراه دارد و تولید کنندگان مجبور می‌شوند کالاها و خدمات خود را حتی با قیمت پایین‌تر نیز عرضه کنند.
کارشناس مسائل اقتصادی دو عامل را در زمینه عدم مشاهده کاهش قیمت کالا و خدمات متناسب با قیمت دلار دخیل می‌داند اول اینکه باید چسبندگی قیمت‌ها شکسته شود و دوم قیمت کالا و خدمات به شرط پایداری قیمت دلار کاهش یابد و فعالان اقتصادی و بازار متوجه شوند که کاهش قیمت دلار بدون بازگشت است و اگر این علامت به فعالان بازار داده شود چسبندگی قیمت‌ها و مقاومت‌ها کاسته می‌شود و به تدریج شاهد کاهش قیمت کالاها و خدمات به تناسب تخلیه قیمت دلار خواهیم بود.
شهری شقاقی در توضیح اصطلاح چسبندگی قیمت‌ها گفت: زمانی که قیمت دلار بالا می‌رود قیمت کالا و خدمات به سرعت با قیمت دلار هماهنگ می‌شود، اما زمانی که قیمت دلار سیر نزولی پیدا می‌کند در مقابل کاهش قیمت کالا و خدمات مقاومت صورت می‌گیرد و دلیل این مقاومت نیز تهیه مواد اولیه با قیمت بالا از سوی تولید کننده یا انتظار دریافت سود‌های بالا بوده که با توجه به کاهش قیمت دلار محقق نشده است.
وی افزود: مقاومت قیمت‌ها در هنگام کاهش قیمت ارز زمانی از بین می‌رود که جامعه، فعالان اقتصادی و بازار به این نتیجه برسند که کاهش قیمت دلار ماندگار است و به تدریج شاهد حذف چسبندگی قیمت‌ها خواهیم بود.
این کارشناس مسائل اقتصادی در تشریح راهکار‌های از بین بردن چسبندگی قیمت ها گفت: باید قیمت نزولی دلار پایدار باشد و این علامت از سوی فعالان بازار دریافت شود که افزایش قیمت دلار در آینده رخ نمی‌دهد.
شهری شقاقی در ادامه تاکید کرد: ما در اقتصادی فعال هستیم که ۷۰ درصد هزینه‌های تولیدی بنگاه‌ها وارداتی است و با توجه به ارزبری خارجی تولیدات ما به قیمت ارز وابستگی دارد به همین بالا و پایین شدن نرخ ارز به شدت بر قیمت کالا و خدمات تاثیرگذار است. به همین دلیل چسبندگی قیمت در کشور حاکم است.
وی تصریح کرد: تا زمانی که نتوانیم ارزبری کالا‌های تولیدی به ویژه تولیدات راهبردی را کاهش دهیم همیشه ارتباط بین قیمت ارز، کالای تولیدی و بحث چسبندگی و نوسانات وجود خواهد داشت.
تأمین کننده‌ها به میزان ثبات بازار تردید دارند
محمدرضا بنی طبا نیز در گفت‌وگو با میزان در خصوص تأثیر قیمت نزولی ارز بر قیمت کالا و خدمات گفت: زمانی که قیمت ارز بالا می‌رود این روند در خرید‌ها احساس می‌شود که بلافاصله قیمت‌ها افزایش یافته، اما وقتی که قیمت ارز کاهشی می‌شود کاهش قیمت محصولات را خیلی آرامتر احساس می‌کنید که یکی از دلایل مربوط به شبکه توزیع است که، چون قیمت ارز بالا رفته برای اینکه بتواند کالای خود را تأمین کند و کالا جایگزین شود قیمت را بالا می‌برند.
سخنگوی انجمن صنایع لبنی تاکید کرد: در واقع هر چند کالا با قیمت قبلی ارز تأمین شده بود، اما چون جایگزین آن با ارز جدید که قیمت بیشتری دارد باید تأمین شود این اختلاف قیمت در زمان فروش محاسبه می‌شود.
وی در مورد اینکه چرا زمانی که ارز کاهش می‌یابد قیمت کالا و خدمات نیز به همان سرعت روند نزولی پیدا نمی‌کند، گفت: تأمین کننده‌ها به میزان ثبات بازار تردید دارند و از طرفی در مقابل کاهش قیمت هم مقاومت وجود دارد، ولی اگر ثبات مدت دار در بازار مشاهده شود و چشم انداز بازار در مسیر کاهشی قرار گیرد می‌توان امیدوار بود که بخش مهمی از هزینه‌های تولید کاهش یابد و شاهد کاهش قیمت کالا باشیم.
به هر روی، همانطور که مسئولان ذی‌ربط در هنگامه افزایش قیمت ارزهای خارجی، افزایش قیمت انواع کالاها را به این نوسان ارز حواله می‌دهند، حال که قیمت دلار میل به کاهش کرده است باید قیمت کالاها را فارغ از توجیه عارضه چسبندگی قیمت کاهش دهند تا مردم در این وانفسای مشکلات ریز و درشت اقتصادی حداقل رفاه نسبی به باده رفته در پسابرجام را به دست بیاورند.
