آیا توسعه خطوط مترو به قنات ها آسیب می‌زند؟

وحید نوروزی کارشناس مدیریت شهری در خصوص دلایل زوال فضا‌های سبز شهری تهران و نابودی باغ‌ها و درختان این شهر به میزان گفت: رشد جمعیت و شهرنشینی فزاینده در تهران به طور ناخواسته یکی از مضراتی را که به همراه آورده نابودی فضا‌های کشاورزی و باغ‌ها بوده است. بالا رفتن ارزش زمین و نیاز جمعیت رو به گسترش نسبت به داشتن مسکن و دیگر امکانات برای زندگی شهری به طور اتوماتیک باعث شده تا تهران از آن شرایطی که در گذشته داشته به تدریج فاصله بگیرد و باغات به واحد‌های کوچکتر و سپس با تغییر کاربری در قالب طرح تفصیلی به برج باغ و حتی در بعضی مواقع متاسفانه با تخریب کامل درختان به واحد‌های مسکونی تبدیل شده اند.

 

وی ادامه داد: اما خوشبختانه از زمانی که طرح تفصیلی در حدود پانزده سال قبل تصویب شد جلوی این روند گرفته شده است. حقیقت این است که سالیان سال پایتخت کشور ما بدون طرح تفصیلی و بدون شناسنامه پارسل (کوچکترین واحد زمین) اداره می‌شد که خوشبختانه از پانزده سال قبل با آمدن طرح تفصیلی که متعاقب طرح جامع به تصویب رسید تا حدودی جلوی این کار‌ها گرفته شد. ولی با همه این‌ها شهر تهران از نظر فضا‌های سبز آسیب قابل توجهی دیده است. چون درگذشته این شهر طرح تفصیلی نداشت و هر شهرداری برای کسب درآمد هر کجا که مایل بود مجوز می‌داد و ساخت و ساز انجام می‌شد. طرح تفصیلی که به تصویب رسید جلوی این رویه گرفته شد و بخش مهمی از باغات شهر تهران با اجرای طرح تفصیلی حفظ شد.

نوروزی درخصوص پیامد‌های زیست محیطی ناشی از نابودی درختان و باغ‌ها برای تهران گفت: درختان، باغ‌ها و فضای سبز شهری ریه‌های تنفسی شهر تهران هستند. وجود فضای سبز و انبوه درختان باعث می‌شود تا تهران بتواند نفس بکشد. همچنین در بحث جمع آوری آب‌های سطحی درختان نقش بسیار ویژه‌ای ایفا می‌کنند. اگر این فضای سبز و باغات و درختان از بین بروند شهر تبدیل به یک محل بی حفاظ و بیمار می‌شود. چون شهر بدون درختان و فضای سبز یک شهر مرده و بی دفاع خواهد بود.

وی در پاسخ به اینکه چه راه حل موثر و عملی برای مهار آسیب‌ها به فضا‌های سبز، درختان و باغ‌های پایتخت وجود دارد گفت: گسترش فضای سبز عمودی باید مورد تاکید مدیران شهری باشد. در شهری مثل تهران که جزو شهر‌های نیمه خشک محسوب می‌شود و وضعیت بارندگی مناسبی ندارد کاشت کونه‌هایی مثل چمن باید متوقف شود. درواقع شهرداری تهران هرچقدر فضای آزاد در اختیار داشته باشد را باید برای کاشت درخت در نظر بگیرد و در این خصوص دست به اقدام بزند. موضوع کاشت چمن به دلیل پرآبی و آب بر بودن و بی فایده بودن که فقط یک زیبایی بصری ایجاد می‌کند باید کنار گذاشته شود. اگر از فضا‌های موجود برای کاشت درختان بهره گرفته شود بسیار به جا و مثمر ثمر خواهد بود.

 

وی افزود: در زمین‌هایی که برای کشاورزی و احداث باغ کاربری دارند به هیچ عنوان و تحت هیچ شرایطی نباید اجازه ساخت و ساز داده شود. بنا به تصور من شهرداری باید چنین زمین‌هایی را تملک کند و به سرعت برای کاشت درخت حتی درختانی که مزمن هستند یا درختانی که میوه دارند اختصاص بدهد. درحال حاضر قطعات زیادی از باغ‌ها هم هستند که در انتظار مجوز شهرداری برای شناسایی به عنوان برج-باغ مانده اند. من از شهرداری تقاضای اکید دارم که به هیچ عنوان وارد این فضا‌ها نشود حتی برای ساخت و ساز در حد ده درصد از مساحت باغ‌ها هم اجازه داده نشود. شهرداری در آینده برای اینکه بخواهد شهر را از بیماری نجات دهد باید هزینه‌های کلانی را صرف کند؛ بنابراین تا جایی که امکان دارد شهرداری باید باغ‌ها و بوستان‌ها را به تملک خود در بیاورد و در اختیار مردم و محیط زیست قرار بدهد.

این کارشناس مدیریت شهری درباره گمانه زنی‌های موجود برای آسیب دیدن قنات‌های تهران در اثر توسعه خطوط مترو گفت: وجود قنات‌ها در شهر تهران به عنوان یک امتیاز و قدرت زیست محیطی همیشه از قدیم مطرح بوده است. از این بابت گسترش مترو یک چالش برای قنات‌های تهران هست و این را باید بپذیریم. اما باید درنظر گرفت حمل و نقل عمومی و مترو ستون فقرات یک شهر درحال توسعه محسوب می‌شود. درواقع شهر بدون وجود ستون فقرات امکان زیستن ندارد؛ بنابراین کارشناسان باید طوری برای توسعه خطوط مترو برنامه ریزی کنند و راهکار‌هایی ارائه دهند که این مساله کمترین خسارت را برای قنات‌ها داشته باشد. البته اگر قرار بود پنجاه سال پیش درباره توسعه خطوط حمل و نقل تهران سخن بگویم دیدگاه‌های دیگری را مطرح می‌کردم. اما امروز ستون فقرات شهر تهران مترو و حمل نقل عمومی است. پس نباید هیچ عامل یا بهانه‌ای باعث عدم گسترش حمل و نقل عمومی این شهر شود و باید با سرعت حمل و نقل عمومی انبوه بر در شهر تهران گسترش پیدا کند.