عود و جشن مهرگان برای ثبت جهانی رد شدند

- طبق اعلام میراث آریا، محمد حسن طالبیان در حاشیه پانزدهمین اجلاس مجازی کمیته جهانی میراث ناملموس سازمان علمی، آموزشی و فرهنگی ملل متحد (یونسکو - UNESCO) با تبریک ثبت آیین و مراسم زیارت کلیسای تادئوس مقدس به جامعه ارامنه، مسیحیان ایران و جهان، روند رو به افزایش حضور سالانه زوار ارامنه و مسیحی از کشور‌های ایران، ارمنستان، سوریه، لبنان، هلند، فرانسه، اتریش، آلمان، کانادا و دیگر کشور‌های جهان برای برگزاری این مراسم را بیانگر همزیستی مسالمت‌آمیز اقوام و ادیان مختلف در ایران و نگاه صلح طلبانه ایرانیان در طول تاریخ عنوان کرد.

طالبیان با تشکر از مدیر پایگاه‌های میراث جهانی کلیسا‌های ایران و مسئول تهیه بخش ایرانی این پرونده و دفتر ثبت آثار، حفظ و احیای میراث معنوی در خصوص آیین و مراسم زیارتی کلیسای تادئوس مقدس (قره کلیسا) گفت: این آیین مربوط به شهادت یکی از دوازده حواریون حضرت عیسی مسیح (ع) به نام تادئوس است که از سال ۱۹۵۴ تا کنون به مدت ۶۶ سال به صورت خودجوش توسط ارامنه شمال ایران در کلیسای تادئوس (قره کلیسا) طی سه روز متوالی در مردادماه هر سال برگزار می‌شود.»

برگزاری آیین تادئوس مقدس، گواه روشن احترام ایرانیان به پیروان ادیان الهی

مذهبی سایر ادیان الهی با حضور پیروان این ادیان از دیگر کشور‌های جهان در کشوری مسلمان با امنیت کامل و محیطی امن با همکاری تمامی نهاد‌ها و دستگاه‌های دولتی و تلاش برای مرمت و نگهداری بنا‌ها و آثار تاریخی این ادیان، گواه روشن احترام جمهوری اسلامی ایران به پیروان سایر ادیان الهی است.

معاون میراث فرهنگی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی با تاکید بر اینکه در جهان مسیحیت و حتی کشور‌های دیگر آیین‌های مذهبی به ندرت با این شکوه و با این تعداد زائر از کشور‌های مختلف برگزار می‌شود، در زمینه اهمیت ثبت این آیین گفت: برگزاری آیین مذهبی سایر ادیان الهی با حضور پیروان این ادیان از دیگر کشور‌های جهان در کشوری مسلمان با امنیت کامل و محیطی امن با همکاری تمامی نهاد‌ها و دستگاه‌های دولتی و تلاش برای مرمت و نگهداری بنا‌ها و آثار تاریخی این ادیان، گواه روشن احترام جمهوری اسلامی ایران به پیروان سایر ادیان الهی است.

معاون میراث فرهنگی کشور افزود: امیدواریم با ثبت این اثر در فهرست میراث جهانی شاهد حضور بیش از پیش زوار کشور‌های مختلف به‌عنوان سفیران فرهنگی و انتقال‌دهندگان پیام صلح‌دوستی ایرانیان و احترام به همه پیروان ادیان ابراهیمی باشیم.

‌طالبیان با تبریک ثبت جهانی دو پرونده «مینیاتور» و «زیارت کلیسای تادئوس» در فهرست میراث‌فرهنگی ناملموس یونسکو ابراز امیدواری کرد ثبت جهانی دو پرونده «عود» و «مهرگان» نیز در آینده نزدیک محقق شود.

پانزدهمین کمیته جهانی میراث ناملموس سازمان علمی، آموزشی و فرهنگی ملل متحد (یونسکو - UNESCO) که به دلیل شیوع بیماری کرونا به صورت مجازی (آنلاین) برگزار می‌شود کار خود را از روز دوشنبه ۲۴ آذر ۹۹ به میزبانی جامائیکا آغاز کرده و به مدت ۶ روز تا ۲۹ آذر ۹۹ (۱۴ تا ۱۹ دسامبر ۲۰۲۰) هر روز به صورت آنلاین از ساعت ۴ تا ۷ بعدازظهر ادامه دارد.

در جلسه عصر چهارشنبه (۲۶ آذر ماه) پرونده هنر نگارگری (مینیاتور) به صورت مشترک با کشور‌های ترکیه، جمهوری آذربایجان و ازبکستان در کمیته جهانی مطرح شد و خوشبختانه پس از بررسی با رای اکثریت آرا و بدون مخالفت به عنوان پانزدهمین میراث ناملموس ایران در فهرست جهانی یونسکو ثبت شد.

در جلسه عصر امروز (پنجشنبه ۲۷ آذر ۹۹) پرونده آیین و مراسم زیارت کلیسای تادئوس مقدس (قره کلیسا) به صورت مشترک با کشور ارمنستان مطرح شد و داوران کمیته به اتفاق آرا با ثبت این آیین به عنوان میراث جهانی ناملموس بشری موافقت کردند و این آیین به عنوان شانزدهمین میراث ناملموس ایران در فهرست جهانی یونسکو ثبت شد.

طالبیان در جریان سفر به استان گلستان با اشاره به پیشنهاد ریفر (refer) دو پرونده جشن مهرگان و مهارت ساختن و نواختن عود توضیح داد که «منظور از ریفر کردن پرونده، ارجاع پرونده به اجلاس بعدی یونسکو برای ثبت جهانی است. این پرونده­‌ها به دلیل اینکه به‌شکل مشترک با کشور‌های دیگر تنظیم شده، ظاهراً ابهام‌هایی برای کمیته ارزیابی جهانی بر روی نقاط مشترک برگزاری این عناصر فرهنگی در کشور‌های تهیه‌کننده پرونده مطرح شده است، البته ایران به همراه سوریه و تاجیکستان به‌شکل مشترک دفاعیه‌های کارشناسی و فنی خود را ارائه کرده است.»

تأیید گزارش ادواری ۲ پرونده میراث جهانی ناملموس در خطر ایران

عصر روز سه شنبه نیز در دومین روز برگزاری این اجلاس، گزارش ادواری اقدامات پاسدارانه جمهوری اسلامی ایران در خصوص دو پرونده نقالی و مهارت سنتی ساخت لنج ایرانی و دریانوردی با آن در خلیج فارس که در فهرست در خطر و نیازمند پاسداری فوری ثبت شده‌اند، مورد بررسی قرار گرفت و تایید شد.

آثار ناملموس ایران که جهانی شده اند

آیین باستانی و کهن نوروز و ردیف‌های موسیقی سنتی ایران در سال ۲۰۰۹-۱۳۸۸، آئین پهلوانی و زورخانه‌ای، هنر نمایشی آئینی تعزیه، مهارت فرش‌بافی کاشان، مهارت فرش‌بافی فارس و موسیقی بخشی‌های خراسان شمالی در سال ۲۰۱۰- ۱۳۸۹، دانش سنتی لنج‌سازی و دریانوردی در خلیج فارس و نقالی، قصه‌گویی اجرایی ایرانی در سال ۲۰۱۱- ۱۳۹۰، آئین قالی‌شویان مشهد اردهال در سال ۲۰۱۲- ۱۳۹۱ تا پیش از آغاز دولت تدبیر و امید در یونسکو به ثبت رسید.

فرهنگ پخت نان لواش و آئین نوروز (با تکمیل پرونده) برای دومین بار در سال ۲۰۱۶- ۱۳۹۵، هنر ساختن و نواختن کمانچه، چوگان، بازی سوار بر اسب همراه با روایت‌گری و موسیقی در سال ۲۰۱۷-۱۳۹۶ و ساختن و نواختن دو تار ایرانی در سال ۲۰۱۹- ۱۳۹۸ پنچ اثر معنوی ایرانیان است که از آغاز فعالیت دولت تدبیر و امید تاکنون در فهرست میراث ناملموس یونسکو به ثبت رسیده‌اند.

اکنون با ثبت جهانی نگارگری (مینیاتور) به گونه مشترک میان ایران، ترکیه و جمهوری آذربایجان و ازبکستان و زیارت کلیسای تادئوس مقدس (قره کلیسا) به صورت مشترک با ارمنستان، تعداد آثار ملموس ثبت شده ایران در یونسکو به ۱۶ اثر رسید و بررسی پرونده جشن مهرگان و مهارت ساختن و نواختن عود احتمالا به دور بعدی اجلاس موکول می‌شود.

ساز عود (رود) یا بربت (بربط)، سازی متعلق به کشور ایران است که در تقسیم‌بندی سازها، در رده ساز‌های زهی قرار می‌گیرد. این ساز که زهی زخمه‌ای است در خاورمیانه و کشور‌های عربی یکی از محبوب‌ترین ساز‌ها به شمار می‌رود. بربط یا عود ایرانی نقش پررنگی در موسیقی ایرانی دارد. محمد رفیع اشعری یکی از متبحرترین سازندگان عود در ایران است که نقش زیادی در رواج این سازه و صادرات آن به کشور‌های دیگر دارد. از سوی دیگر، ابراهیم قنبری مهر با خلاقیت‌هایی در شکل و شمایل عود عربی مانند کوچک‌تر نمودن کاسه و بلندتر کردن دسته، نسخه‌های جدیدی از عود را تولید و به جهان عرضه کرده است.

مهرگان یا جشن مهر یکی از بزرگترین جشن‌های ایران باستان بوده است که در مهرروز از ماه مهر برگزار میشده است. مهرگان پس از نوروز بزرگترین جشن ایرانیان باستان بوده است.