مرحوم آیت‌الله محمدعلی تسخیری؛ اثرگذار در فضای بین‌المللی

 

با توجه به تأثیر گذاری آیت الله تسخیری در جهان اسلام و خدمات ارزنده آن عالم بزرگوار در مسیر وحدت و تقریب مذاهب اسلامی، خبر درگذشت وی با واکنش‌های داخلی و بین المللی بسیاری مواجه و سیل پیام‌های تسلیت به سوی ایران اسلامی و به خصوص رهبر معظم انقلاب و مجمع تقریب گسیل شد.

 

 «محسن مسچی» در این باره گفت: مرحوم آیت الله تسخیری به دلیل فعالیت‌ها و خدمات بی شماری که در جهان اسلام و در زمینه‌های مختلف داشتند، یکی از شخصیت‌های بسیار بارز و شناخته شده جهان اسلام بودند. 

 

معاون امور ایران و دستیار ویژه دبیرکل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی افزود: ارتباط و آشنایی بنده با مرحوم آیت الله تسخیری از طریق آثار ایشان و برخی از عزیزانی بود که از رفقای آیت الله تسخیری قبل از انقلاب اسلامی و یا همکار و همکلاس ایشان بودند.

 

وی گفت: در زمانی که ما در اوایل دهه ۶۰ در قم بودیم، نام آیت الله تسخیری به عنوان یک شخصیت فرهنگی و بین المللی مورد توجه بود، چون شخصیتی بودند که کار‌های فرهنگی و بین المللی خود را از قبل از انقلاب اسلامی آغاز کرده بودند.

 

معاون امور ایران و دستیار ویژه دبیرکل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی ادامه داد: آیت الله تسخیری از جمله افرادی بودند که همراه با آیت الله العظمی مکارم شیرازی، آیت الله العظمی سبحانی، مرحوم حجت الاسلام و المسلمین خسروشاهی و عزیزان دیگری که قبل از انقلاب فعالیت‌های فرهنگی داشتند، بعد از خروج ازکشورعراق فعالیت‌های خود را در قم شروع کرده بودند.

 

مسچی ادامه داد: بعد از انقلاب هم ایشان در سازمان‌های مختلف فرهنگی و انقلابی همانند سازمان تبلیغات اسلامی، شورا‌های فرهنگی مختلف و به مرور زمان در دفتر مقام معظم رهبری، سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، مجمع جهانی اهل بیت (ع)، مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، دانشگاهها، مؤسسات علمی فرهنگی و پژوهشی، مؤسسات فقهی و اقتصادپژوهی وبین المللی فعالیت داشتند؛ همچنین در خارج از کشور هم در مجامع بین المللی مطرح فعال بودند.

 

معاون امور ایران و دستیار ویژه دبیرکل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی تصریح کرد: شناخت خودم از وی را از ارتباطات بین المللی که داشتم و بعد به صورت نزدیک از زمانی که ایشان به عنوان معاون بین الملل دفتر مقام معظم رهبری بودند، دارم؛ که این ارتباط و آشنایی از آن زمان ایجاد شد به نحوی که همکاری نزدیکی داشتیم، چون بنده در سازمان مدارس و حوزه‌های علمیه خارج از کشور (زیر نظر دفتر مقام معظم رهبری) فعالیت داشتم، با آیت الله تسخیری مرتبط بودیم، چون ایشان عضو هیأت امناء مجموعه ما بودند و برای گزارشات و جلسات و استفاده از رهنمود‌های ایشان در دفتر مقام معظم رهبری خدمتشان می‌رسیدیم.

 

وی افزود: این ارتباطات به همین شکل ادامه داشت تا بعدا که ایشان در سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، مجمع جهانی اهل بیت (ع) و مجمع جهانی تقریب حضور داشتند و تا همین اواخر این ارتباطات ادامه داشت تا جلسات آخری که در شورای عالی مجمع تقریب و یا در جلسات خصوصی خدمت ایشان بودیم.

 

معاون امور ایران و دستیار ویژه دبیرکل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی بیان کرد: آیت الله تسخیری ویژگی‌های نادری داشتند که به اعتقاد بنده، ابر و باد و مه و خورشید و فلک، باید دست به دست هم بدهند، تا یک شخصیت نادری به اسم آیت الله تسخیری به عرصه وجود بیایند.

 

وی گفت: خدماتی که آیت الله تسخیری داشتند، دورانی که طی کردند، اساتیدی که در حضور ایشان تلمذ کردند، مراکزی که در آن فعالیت داشتند، سفر‌هایی که رفتند، ارتباطاتی که داشتند و یا ایجاد کردند، دانش، مطالعه و پیگیری‌های شخصی و کاریزمای شخصیتی و اخلاقیات و روحیات این عالم بزرگ، همه دست به دست هم داده بود تا از ایشان یک شخصیت نادر و عزیز الوجود بسازد و واقعا در دوره ما شخصیت نادری بودند و فکر می‌کنم سال‌های سال زمان خواهد برد تا بتوانیم دوباره شخصیتی مثل آیت الله تسخیری با آن دانش و تجارب و خصوصیات منحصر به فرد داشته باشیم.

 

معاون امور ایران و دستیار ویژه دبیرکل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی  تصریح کرد: اعتقاد شخصی بنده این است که آیت الله تسخیری خودشان یک برند بین المللی و شاخص بودند؛ الان بسیاری از مجامع را بیش از اینکه به نام رسمی و مستقل بشناسند، به نام ایشان می‌شناسیم؛ یعنی مثلا اگر نام ببریم از سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، مجمع جهانی اهل بیت (ع)، مجمع جهانی تقریب، همه این‌ها را به اسم ونام آیت الله تسخیری می‌شناسند.

 

وی افزود: به خاطر اخلاقیات، رفتار، دانش و اطلاعات و ارتباطات وسیع شان در جهان اسلام، تأثیر گذاری فوق العاده‌ای داشتند و در جهان اسلام هرکجا که وارد می‌شدند، خودشان شخصا جایگاه داشتند نه اینکه به عنوان صرفا به عنوان یک کشور و یا نماینده یک مذهب محسوب شوند.

 

مسچی گفت: آیت الله تسخیری شخصیتی است که در جهان اسلام کم نظیر است؛ از محضر ایشان بسیار فیض برده ام و خود را شاگردی از شاگردان وی می‌دانم و همیشه ایشان را به عنوان یک استاد و یک راهنما و شخصیت بی بدیل در جهان اسلام خصوصا از جهت شناخت مسائل بین المللی منحصر به فرد می‌دانستم.

 

وی ادامه داد: بعد از شخصیت‌های عزیز الوجودی که ما در ایران از دست دادیم، مثل مرحوم حضرت امام خمینی (ره) یا شهید حاج قاسم سلیمانی، کمتر شخصیتی را سراغ دارم که تأثیر گذاری او در جهان و به خصوص جهان اسلام به گونه‌ای باشد که خبر درگذشت ایشان این همه بازتاب داشته باشد و با سیل پیام‌های تسلیت و تأسف همراه باشد.

 

معاون امور ایران و دستیار ویژه دبیرکل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی گفت: درگذشت ایشان بسیار ناباورانه بود؛ چون در عین اینکه سال‌های سال شرایط جسمی سختی را داشتند، اما بسیار فعال، منظم و کوشا بودند، در طول این بیست سالی که ایشان از بیماری جسمی رنج می‌بردند، هیچ نقطه‌ای از بی نظمی و خدشه در فعالیت‌های ایشان مشاهده نشد؛ از منظم‌ترین افراد در طول زندگی و در بین اقران خود بودند و از جهت نظم و انضباط از همه افراد شاخصتر بودند.

 

وی افزود: به یاد دارم در زمانی که آیت الله تسخیری در دفتر مقام معظم رهبری بودند، بعد از نماز ظهر و عصر استراحت مختصری در حد یک ربع یا ده دقیقه داشتند و واقعا در همان حد استراحت می‌کردند، اندکی استراحت می‌کردند و مجددا وضو می‌گرفتند و کار خود را آغاز می‌کردند؛ در تمام جلسات از همه افراد چند دقیقه زودتر می‌آمدند و به وقت و به ساعت حضور بسیار اهمیت می‌دادند.

 

مسچی اظهار داشت: افق فکری و علمی بسیاری بلندی داشتند و تأثیر گذاری این عالم گرانقدر به خاطر همان افق فکری بلند است؛ به خاطر اینکه ایشان حصیله دو حوزه کهنسال علمی و فقهی شیعه در نجف و در قم بودند، از محضر بسیاری از بزرگان و آیات عظام استفاده کردند و شاید خلاصه‌ای از افکار آن‌ها بودند؛ از شهید آیت الله صدر و مراجع شیعه عراق و ایران و شخصیت امام راحل بسیار تأثیر پذیرفته بودند.

 

وی تصریح کرد: به واسطه ارتباطات وسیع و مذاکراتی که با شخصیت‌های بزرگ جهان اسلام داشتند؛ بر آن شخصیت‌ها تأثیرمی گذاشتند و این تأثیر گذاری باعث شده بود، از بسیاری از اختلافات وبوجودآمدن مشکلات درجهان اسلام جلوگیری بشود. آیت الله تسخیری در جهت اتحاد اسلامی، احترام به ادیان و فرق و مذاهب، دوری از تنش‌ها و مبارزه با تکفیری‌ها یک شخصیت نمونه و بی بدیل بودند.

 

معاون امور ایران و دستیار ویژه دبیرکل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی گفت: سیل پیام‌های تسلیت، مصاحبه ها، حضور شخصیت‌های داخلی و خارجی در تهران و دردفتر مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی برای امضای دفتر یادبود ایشان، نشان از تأثیر گذاری عمیق ایشان در فضای بین المللی دارد. علاوه بر پیام‌های تسلیت و ابراز احساسات و مصاحبه‌های شخصیت‌های بزرگ علمی و فرهنگی ایرانی و خارجی نسبت به شخصیت ایشان، مراسم‌هایی نیز به صورت حضوری و مجازی برای بزرگداشت این عالم عزیز در داخل و خارج کشور برگزار شد که مراسم‌های بسیار خوب و شایسته‌ای بود.

 

وی افزود: آیت الله تسخیری یکی از بزرگترین شخصیت‌هایی بودند که در جمهوری اسلامی ایران، برایشان پیام‌های تسلیت بسیاری صادر و دفتر یادبود به مناسبت درگذشت ایشان از سوی مقامات داخلی و خارجی امضا شد. پیام رهبر معظم انقلاب اسلامی یکی از بهترین پیام‌های تسلیتی بود که به مناسبت درگذشت آیت الله تسخیری دریافت شد، که از ایشان به عنوان زبان گویای اسلام و تشیع یاد کردند و این پیام بسیار موثر بود.

 

مسچی ادامه داد: بر اساس رصد رسانه‌ای که صورت گرفت، تا کنون نزدیک به ۲۵۰ شخصیت حقیقی ایرانی و ۱۰ شخصیت حقوقی و مؤسسه و نهاد داخل کشور برای مرحوم آیت الله تسخیری پیام تسلیت ارسال کرده اند که متن این پیام‌ها در شبکه‌های خبری موجود است. پیام‌هایی که از سوی رهبری ومراجع معظم تقلید، روسای قوا، مسئولین کشوری و لشکری، شخصیت‌های بزرگ علمی و فرهنگی، ائمه جمعه، نمایندگان مقام معظم رهبری در استان‌های مختلف وهمچنین نمایندگان مجلس خبرگان ومجلس شورای اسلامی و احزاب و گروه‌های علمی و فرهنگی صادر شد، بالغ بر بیش از ۲۵۰ شخصیت حقیقی و حقوقی از داخل کشور بود.

 

وی گفت: آنچه که از آمار خارج از کشور احصاء کردیم، نزدیک به ۱۵۰ شخصیت حقیقی و حقوقی خارجی از حدود ۷۰ کشورجهان برای درگذشت آیت الله تسخیری پیام تسلیت صادر کردند که این پیام‌ها اغلب از سوی رییس جمهور، رییس مجلس، وزرا، نمایندگان احزاب، نمایندگان پارلمان، ائمه جمعه و شخصیت‌های سیاسی، مذهبی، علمی و فرهنگی دیگر کشور‌ها بود. این کشور‌ها عبارتند از:عراق، لبنان، پاکستان، سوریه، افغانستان، ترکیه، فلسطین، بنگلادش، کروواسی، آذربایجان، بلاروس، عربستان سعودی، تایلند، زیمباوه، بحرین، گرجستان، روسیه، برونئی، انگلستان، آلبانی، نروژ، اوگاندا، بوسنی و هرزه گوین، قطر، کویت، مصر، آفریقای جنوبی، چین، یمن، اتیوپی، نیوزیلند، موریتانی، تاجیکستان، عمان، تونس، گینه، ساحلعاج، آلمان، بلغارستان، ایتالیا، آمریکا، صربستان، مونته نگرو، اتریش، یونان، فرانسه، کانادا، سوئد، اسپانیا، ونزوئلا، تاتارستان، ارمنستان، ازبکستان، اندونزی، ترکمنستان، ژاپن، سریلانکا، قزاقستان، قرقیزستان، مالزی، استرالیا، کنیا، امارات متحده عربی، غنا، سودان، نیجریه، سنگال، الجزایر، سیرالئون.

 

وی اظهار داشت: سیل عظیم این پیام‌ها نشان از آن دارد که مرحوم آیت الله تسخیری چه تاثیر به سزایی در جهان داشتند، همچنین باید اشاره کرد که بسیاری از این کشورها، کشور‌های اسلامی نیستند، اما مرحوم آیت الله تسخیری همواره به آن مناطق سفر داشتند وبا بزرگان آن کشور‌ها دوستی وارتباطات عمیقی داشته ودرکنفرانس و جلسات آنان شرکت می‌کردند، بازتاب خبر درگذشت ایشان بسیار کم نظیر بوده است؛ ایشان در طول تاریخ انقلاب ما یک شخصیتی فراملیتی، فراجناحی و کاملا بین المللی است که رحلت ایشان فرهیختگان مسلمان سراسر جهان را تحت تاثیر خودش قرار داده است.

مسچی گفت: مراسم تشییع ایشان علی رغم شرایط کرونا مورد استقبال قرار گرفت و چه بسا اگر کنترل صورت نمی‌گرفت جمعیت زیادی می‌آمدند؛ وبینار‌ها و مراسم‌هایی نیز در تهران، در سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی و در مدرسه فیضیه قم برگزار شد. مراسم‌های دیگری نیز که در پاکستان، افغانستان، هندوستان و برخی از کشور‌های دیگر برگزار شد، نشان دهنده شخصیت ویژه ایشان است همچنین دفاتر یادبودی در خارج از کشور، رایزنی‌های فرهنگی و سفارتخانه‌ها برای این شخصیت بزرگ بازگشایی شد.

 

وی ادامه داد: گمان می‌کنم آماری که داشتیم خارج از آماری است که نمایندگان سیاسی و فرهنگی ما در خارج از کشور از پیام‌ها یا مطالب مندرج دردفتر یادبود دارند که اگر آن‌ها هم به این مجموعه ما اضافه شود؛ یک مجموعه بسیار گسترده خواهد شد درپی آنیم که این پیام‌ها و ابراز احساسات شخصیت‌های بین المللی نسبت به ایشان احصا و در اختیار جامعه علمی و فرهنگی کشور قرار گیرد. آیت الله تسخیری در بیش از ۸۰۰ کنفرانس بین المللی داخلی و خارجی شرکت کردند و همیشه به عنوان شخصیت اول و یا شخصیت برجسته این کنفرانس‌ها به حساب می‌آمدند، یا در هیئت رئیسه حضور داشتند و یا اینکه رئیس کنفرانس بودند. آیت الله تسخیری از جمله افرادی شاخصی هستند که در همه جهان خصوصا جهان اسلام به عنوان یک عنصر اثرگذار از همه جهات شناخته شده است.

 

معاون امور ایران و دستیار ویژه دبیرکل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی گفت: نگاه ایشان، صرفا بحث وحدت امت و تقریب مذاهب نبود؛ بلکه نگاهی که نسبت به تقریب مذاهب و وحدت امت اسلامی داشتند، بر تمام شاخه‌های فکری ایشان اشراف داشت؛ یعنی دیدگاه فقهی، تفسیری، حدیثی و اعتقادی ایشان نشات گرفته از دیدگاه تقریبی بود و در واقع به موضوع تقریب، به عنوان یک بحث اساسی فکری و پایه‌ای و نه یک بحث روبنائی نگاه می‌کردند وتقریبی بودن بر همه افکار ایشان اشراب شده بود.

 

وی افزود: وحدت امت اسلامی برای مرحوم آیت الله تسخیری جزو آمال و آرزو‌ها بود و من فکر می‌کنم که حدود ۵۰ سال از عمر شریف ایشان صرف تقریب مذاهب اسلامی و وحدت امت اسلامی شد، البته لازم است بگویم که ایشان در بحث‌های وحدت بین ادیان و مذاهب هم تاثیر گذاری به سزایی داشتند. آیت الله تسخیری در کنفرانس‌های فقهی و مذهبی بسیاری عضویت داشتند و در آن کنفرانس‌ها بسیار خوش درخشیدند؛ به نحوی که سال‌ها در کنفرانس‌های فقهی به عنوان نماینده مذهب شیعه مسئولیت داشتند؛ همچنین در کنفرانس‌های علمایی جهان اسلام به عنوان فرد اول یا دوم آن کنفرانس‌ها سال‌ها مسئول بودند. وی در سی و سه دوره کنفرانس بین المللی وحدت اسلامی بعد از مقام معظم رهبری، جزو چهره‌ها و شخصیت‌های اول این کنفرانس‌ها شناخته می‌شدند.

 

وی تصریح کرد: همچنین ایشان در کنفرانسی که مربوط به ادیان در تایلند بود، بسیار مورد توجه قرار گرفته بودند؛ به طوری که پادشاه تایلند درخواست ملاقات خصوصی با آیت الله تسخیری را کرده بود و چند ساعتی با ایشان مذاکره علمی داشتند و تحت تاثیر شخصیت این بزرگوار قرار گرفتند. با توجه به اینکه روابط ایران و الجزایر در برهه‌ای از تاریخ رو به سردی رفته بود، اما ارتباط آیت الله تسخیری و عبد العزیز بوتفلیقه رئیس جمهور قبلی الجزایر باعث شد که روابط سیاسی دو کشور از سر گرفته شود یا اینکه ارتباط او با دولت یمن باعث شد، چند تن از مبارزینی که به دلیل فعالیت‌های مذهبی محکوم به اعدام بودند با تلاش‌های ایشان از محکومیت رهائی پیدا کردند.

 

مسچی اظهار داشت: همچنین تاثیر گذاری فکری و تلاش‌های آیت الله تسخیری موجب شد تا در کنفرانس اسلامی که در عربستان برگزار شد، حکم ارتداد سلمان رشدی به امضا تمام کشور‌های اسلامی برسد. به خاطر می‌آورم در سفر‌هایی که در خارج از کشور با آیت الله تسخیری همراه بودم، می‌دیدم که چگونه شخصیت‌های مطرح جهان برای ملاقات با ایشان لحظه شماری می‌کردند و چگونه مشتاق زیارت و دیدار با او بودند و به ایشان به عنوان یک پدر معنوی احترام می‌گذاشتند، پدری که راهنما و مرشد است. باید گفت شخصیت‌های بزرگ دنیا همراهی و مصاحبت با آیت الله تسخیری را به عنوان یک افتخار بزرگ برای خودشان محسوب می‌کردند. پیام‌هایی که روسای ادیان به مناسبت رحلت آیت الله تسخیری ارسال کردند، نشان از تاثیری است که آیت الله تسخیری بر روی آن‌ها داشته است.

 

وی افزود: در طول این ۳۰ سال که با آیت الله تسخیری سپری کردم و ارتباط داشتم، شاهد آن بودم که ایشان اولا دارای فکری عمیق، ثانیا اخلاق بسیار خوش و محمدی (ص) پسند داشتند، مرحوم آیت اله تسخیری همواره در هر شرایطی لبخند و تبسم داشتند و حتی زمانی که از نظر شرایط جسمی در وضعیت مناسب نبودند، همیشه این لبخند در چهره شان نمایان بود. نظم آیت الله تسخیری در کار و پیگیری هایشان در مسائل کاری و دانش عمیقی که نسبت به موضوعات مختلف داشتند، بسیار چشمگیر بود. صبر، تحمل، مدارا، تحمل نگاه مخالف از ویژگی‌های برجسته ایشان بود؛ به خاطر دارم که در جلسه‌ای در مکه مکرمه شخصی به صراحت به ایشان توهین کرد، اما آیت الله تسخیری با اخلاق خوش و خنده با آن فرد هتاک برخورد کرد. درطول همه این سال‌ها هیچ گونه تعرض، تندی، خشونت نسبت به دیگران از مرحوم آیت الله تسخیری به یاد ندارم.

 

وی ادامه داد: آیت الله تسخیری افکار بسیارعمیق و آینده نگری داشتند و یکی از ویژگی‌های ایشان این بود که در عین داشتن تمامی این ظرفیت‌های علمی، دانش و اندیشه بلند؛ خودشان را در همه جا یک سرباز مطیع رهبری می‌دیدند و برای اجرای فرامین رهبری سر از پا نمی‌شناختند و سعی می‌کردند، تمام و کمال فرمایشات ومنویات مقام معظم رهبری را انجام دهند. آیت الله تسخیری شخصیتی بود که سال‌های سال باید صبرکنیم تا جهان فکر و اندیشه دست به دست هم دهند تا چنین شخصیتی دوباره متولد شود که عاش سعیدا و مات سعیدا. درپایان درخواستم از همه عزیزان، همکاران، بیت وی، مؤسساتی که آن مرحوم در شکل گیری آن‌ها نقش ویژه داشته است، مثل سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، مجمع جهانی اهل بیت (ع)، دفتر مقام معظم رهبری و. این است که همه دست به دست هم دهند تا منظومه فکری ایشان؛ اعم از کتب، مقالات، دست نوشته ها، اندیشه و تفکرات، سخنرانی‌ها و مطالب بسیار زیادی که از ایشان به یادگار مانده است و یک دایره المعارف جامعی ازهمه علوم اسلامی است و نگاه تقریب و وحدت بر آن‌ها اشراف دارد، را به بهترین نحو احیاء کند. باید گفت ما کمتر منظومه فکری را از علمای اسلامی سراغ داریم که این نگاه تقریبی در آن اشراب شده باشد؛ امیدواریم که با کمک هم بتوانیم این مجموعه آثار را احیا کنیم تا به بهترین وجه در اختیار جهان اسلام قرار گیرد.