احتیاط مردم، تنها راه جلوگیری از حمله گاندو
خبرگزای میزان- اخیرا گاندو‌های ساکن رودخانه باهوکلات در استان سیستان و بلوچستان به دو کودک، حمله کرده و آسیب‌هایی به آن‌ها وارد کرده‌اند. حالا اغلب رسانه‌ها و فعالان اجتماعی بر این باورند که آمار حملات گاندو بالاست و راه جلوگیری از آن لوله‌کشی آب برای روستا‌های اطراف رودخانه باهوکلات است تا روستاییان برای استفاده از آب نزدیک رودخانه نشده و گرفتار حمله گاندوها نشوند.
اما آیا گاندوها قربانیان زیادی می‌گیرند؟ آیا تنها راه جلوگیری از حملات گاندوها لوله‌کشی آب برای تمامی روستا‌های حاشیه باهوکلات و برکه‌های منطقه است؟
اصغر مبارکی، خزنده‌شناس و کارشناس دفتر حیات وحش و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست به میزان می‌گوید: زیستگاه و پراکنش تمساح‌ها در رودخانه‌های سرباز، باهوکلات و کاجو است؛ رودخانه‌هایی که جوامع انسانی و روستا‌های بسیاری در حاشیه آن شکل گرفته که تنها منبع آب مورد استفاده آن‌ها این رودخانه‌ها است.
وی ادامه می‌دهد: این روستا‌ها بزرگ و منسجم نیستند. تعداد زیادی روستای کوچک و پراکنده هستند که امکان لوله‌کشی به منظور تامین آب مصرفی آن‌ها وجود ندارد. ضمن اینکه معضل کمبود آب همیشه در این منطقه وجود داشته و بخشی از اقلیم آنجاست.
این خزنده‌شناس با بیان اینکه تنها راهکار جلوگیری از حمله گاندوها، احتیاط مردم است می‌گوید: اکثر مردم منطقه با رفتار گاندوها آشنایی دارند و احتیاط لازم را انجام می‌دهند به همین دلیل، آمار حمله گاندوها در کشور بسیار اندک یعنی سالانه یک یا دو مورد است.
مبارکی اضافه می‌کند: متاسفانه برخی از روستاییان خصوصا کودکان احتیاط لازم را انجام نمی‌دهند و به ویژه در فصل تابستان که نوزادان گاندو از تخم بیرون آمده و گاندوها نسبت به ورود انسان به زیستگاهشان حساس هستند شاهد مواردی از حمله گاندو به انسان هستیم. به ویژه کودکانی که برای آبتنی وارد رودخانه شده و با سر و صدا وحتی پا گذاشتن روی تمساح سبب حمله آن‌ها می‌شوند که در چنین شرایطی هر جانوری حتی گربه هم حمله می‌کند.
وی با تاکید بر اینکه تنها کاری که برای جلوگیری از حمله گاندوها می‌توان انجام داد قطع ارتباط مردم با گاندو است می‌گوید: برای جلوگیری از حمله تمساح نه فنس‌کشی امکان دارد نه لوله‌کشی. مردم باید با احداث حوضچه یا کانال کوچک آب و یا پمپ کوچک آب که با صرف هزینه‌ای اندک مقدور است، ارتباط خود را با رودخانه قطع و همچنین از ورود کودکان به رودخانه جلوگیری کنند.
این خزنده‌شناس یادآور می‌شود: همیشه به یاد داشته باشیم که این ما هستیم که وارد زیستگاه گاندو شده‌ایم. گاندوها به زیستگاه ما نیامده‌اند. در موارد دیگر هم وضع به همین شکل است. این ما هستیم که وارد زیستگاه حیات وحش از جمله پلنگ و خرس و گرگ شده‌ایم نه بالعکس. باید از خودمان بپرسیم ما کجا ساکن شده‌ایم؟ محدوده توسعه جمعیت روستایی تا کجاست؟ چرا این حق را به خودمان می‌دهیم که در هر منطقه که می‌خواهیم روستا ایجاد کنیم و باغداری و کشاورزی کنیم؟ وقتی وارد زیستگاه حیات وحش می‌شویم باید ریسک تعارضات بین انسان و حیات وحش را بپذیریم و دستکم احتیاط کنیم.
وی با بیان اینکه طی سه سال گذشته سازمان حفاظت محیط زیست از نیرو‌های خود برای آموزش بومیان ساکن در زیستگاه گاندو استفاده قابل توجهی کرده می‌گوید: نیرو‌های اداره کل حفاظت محیط زیست سیستان و بلوچستان روستا به روستا رفته‌اند و تا حد ممکن مردم را با خطرات نزدیک شدن به رودخانه آشنا کرده‌اند. حتی در روستای هوت گت بالا که هفته گذشته دست یکی از کودکان ساکن در آن توسط گاندو قطع شد هم بار‌ها رفته و آموزش داده بودند.
مبارکی با ابراز تاسف از آسیب‌دیدگی اخیر این کودک توسط گاندو می‌گوید: گاندو، تمساح ترسویی است، پرخاشگر نیست و قدرت حمله زیادی ندارد. موارد حمله تمساح‌های دیگر مانند تمساح آب شور، تمساح نیل و الیگاتور آمریکایی در کشور‌های دیگر بسیار زیاد است. گونه‌هایی که مهاجم و انسان‌خوار هستند. اما آمار حملات گاندو در کشور ما در برابر حملات تمساح‌ها در کشور‌های دیگر نزدیک به صفر است.
کارشناس دفتر حیات وحش و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست در پایان می‌گوید: گاندو تنها گونه معرف راسته کروکودیل‌ها در ایران است که از نظر تنوع زیستی برای ما گونه بسیار شاخصی است و حفاظت از آن اهمیت زیادی دارد بنابراین باید بخش مشارکت جوامع محلی در حفاظت از گاندو را بسیار جدی بگیریم چه در آموزش آن‌ها و چه در به کارگیری آن‌ها در برنامه‌های حفاظتی.
گاندو یا تمساح پوزه‌کوتاه، نوعی کروکودیل بومی شبه‌قاره هند و مناطق اطراف است که در کشور‌های هند، بنگلادش، پاکستان، ایران، سریلانکا و برمه زندگی می‌کند. گاندو تنها کروکودیل بومی پاکستان و ایران و بزرگترین خزنده این دو کشور، و همچنین پرشمارترین کروکودیل در هندوستان است. میانگین اندازهٔ این کروکودیل در نر‌ها ۳ متر و در ماده‌ها ۲٫۴۵ متر است. دم این حیوان که نیمی از طول بدن آن را تشکیل می‌دهد، آن‌قدر قدرتمند است که می‌تواند استخوان بدن پستاندار بزرگ جثه‌ای را با ضربه‌ای قوی خرد کند و آرواره‌های وی آن‌چنان محکم است که می‌تواند بزرگترین استخوان‌ها را به‌راحتی خرد کند. از ویژگی‌های دیگر گاندو اسید معدهٔ بسیار قوی است که این جانور را قادر به هضم اشیاء سخت و سفت می‌کند.