معرفی برگزیدگان «جایزه بزرگ سرو»/انتشار سه جلد جدید «طنزآوران جهان نمایش»

 - پس از شیوع بیماری کرونا و تعطیلی کامل تمامی تماشاخانه‌های تئاتر در کشور، این هنر با سکون غیر قابل منتظره‌ای روبرو شد، هر چند بسیاری از هنردوستان تئاتر با ایجاد رویدادهای مجازی سعی در زنده نگه داشتن این هنر طی پنج ماه اخیر داشتند اما ضرر وارد شده بر تئاتر بسیار بالا بود.

بعد از نزدیک به پنج ماه تعطیلی، روند بازگشایی تماشاخانه‌های تئاتر هم با موفقیت چندانی روبرو نبود و اوج دوباره بیماری کرونا بار دیگر نمایش فیلم تئاتر می‌تواند به بقای این هنر کمک شایانی نماید. 

معرفی برگزیدگان «جایزه بزرگ سرو»

آیین اختتامیه و اهدای جوایز نخستین جایزه بزرگ سرو، عصر سه‌شنبه ۱۴ مردادماه با حضور قادر آشنا مدیرکل هنر‌های نمایشی، حمید نیلی مدیرعامل انجمن تئاتر انقلاب و دفاع مقدس، سیدمجتبی حسینی معاون هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، امیرحسین شفیعی مدیر تماشاخانه سرو، حسین مسافرآستانه و مسئولان بنیاد روایت فتح در تماشاخانه سرو انجمن تئاتر انقلاب و دفاع مقدس بنیاد فرهنگی روایت فتح برگزار شد.

حمید نیلی مدیرعامل انجمن تئاتر انقلاب و دفاع مقدس در ابتدای این مراسم ضمن تبریک ایام ولادت امام هادی و دهه ولایت گفت: بهمن سال ۹۸ بود که با جمعی از دوستان در حال برنامه‌ریزی برای سال ۹۹ بودیم، ایده این رویداد مطرح و پیگیری شد تا امروز که برپا شده و به ایستگاه پایانی رسیده است. شناسایی تولیداتی که درباره موضوع جایزه بزرگ سرو است و ترغیب و تشویق فعالان این عرصه جزو اهداف اصلی این رویداد بود. پس از این تصمیم، نامه‌ای به سازمان‌های تئاتری با رویکرد مورد نظر ارسال کردیم تا آثار تولیدی و یا شناسایی شده خود را برای شرکت در این رویداد به ما معرفی کنند. به این ترتیب بیش از ۲۷۰ اثر به جشنواره معرفی شد که پس از ارزیابی‌های اولیه ۴۵ اثر وارد مرحله نهایی شد که با داوری رایانی، قطب‌الدین صادقی و حسین پاکدل ارزیابی شدند.

وی با تاکید بر اهمیت تئاتر شهرستان‌ها گفت: استان‌ها بسیار مورد توجه ما بودند و برای ما شگفت‌آور بود که این تعداد اثر با دغدغه دفاع مقدس از سوی هنرمندان سراسر کشور تولید و برای شرکت در این رویداد ارائه شد. امیدواریم سال بعد هم دومین دوره جشن جایزه بزرگ سرو را برپا کنیم. رویداد‌های پیش روی انجمن تئاتر انقلاب و دفاع مقدس مدیون حمایت‌های یاشار نادری رییس بنیاد فرهنگی روایت فتح است، از همین جا از ایشان قدردانی می‌کنم.

سیدمجتبی حسینی معاون هنری وزارت فرهنگ و ارشاد نیز با حضور در این مراسم عنوان کرد: ایران سرزمین سبز و زیبایی است و برای ادامه حیات به هوشمندی بسیاری نیاز دارد. سرو که نماد مقاومت و ایستادگی است نام شایسته‌ای برای این رویداد هنری فرهنگی و هنری است. اینکه ۲۷۰ اثر برای این رویداد ارسال شده است برای ما تعجب آور نیست، چرا که در سال ۹۷ بیش از ۷۰۰۰ نمایش روی صحنه رفت که از این میان سومین رتبه به لحاظ تعداد نمایش‌هایی با همین موضوع جایزه بزرگ سرو بود. همچنین در سال ۹۸ هم که با مشکلات ناشی از کرونا رو به رو بودیم بیش از ۶۰۰۰ نمایش روی صحنه رفت که باز هم از این میان سومین رتبه به لحاظ تعداد به آثاری با موضوع مقاومت، ایثار و دفاع مقدس اختصاص داشت. این تعداد نمایش با این موضوع ناشی از تشویق هنرمندان نیست، بلکه ناشی از ارادت هنرمندان، بصیرتشان و اهمیتی که ایثار و سرگذشتگی برای عزت و سربلندی کشورشان دارد، است.

برگزیدگان این جایزه به شرح ذیل هستند:

موسیقی:

لوح تقدیر و هدیه نقدی بخش موسیقی برای نمایش «اعوجاج» از البرز به آرمین واثقی رسید.

تندیس جشنواره، دیپلم افتخار و هدیه نقدی برای نمایش «رگ» از تهران به محمد ملکی اصل رسید.

طراحی صحنه:

لوح تقدیر و هدیه نقدی برای طراحی صحنه نمایش «زیپ» به مونا قنبری رسید.

تندیس سرو، دیپلم افتخار و هدیه نقدی به سعید آقایی برای نمایش «دایک» از خراسان شمالی رسید.

بازیگری زن:

لوح تقدیر و هدیه نقدی بخش بازیگری زن برای نمایش «برگشتن» به شیرین بینا رسید.

تندیس سرو، دیپلم افتخار و هدیه نقدی برای نمایش «رگ» از تهران به الهه شه پرست رسید.

الهه شه پرست بازیگر برگزیده با تشکر از برگزار کنندگان جشنواره و گروه نمایش رگ و عوامل این اجرا گفت: از استاد عزیزم ایوب آقاخانی کارگردان این نمایش نیز تشکر می‌کنم ایوب آقاخانی از کارگردان‌هایی است که هر بازیگری آرزو دارد و لذت می‌برد که با او کار کند.

بازیگری مرد:

لوح تقدیر و هدیه نقدی برای برگزیده بازیگری مرد به محمد رشنو برای بازی در تئاتر «کوچه برزیلی‌ها» از استان البرز رسید.

رشنو پشت تریبون گفت: از کارگردان و دوستان البرزی ام که الان جایشان خالی است، تشکر می‌کنم.

تندیس سرو، دیپلم افتخار و هدیه نقدی برگزیده بازیگری مرد به مجید رحمتی برای نمایش «برگشتن» از تهران تقدیم شد.

نمایشنامه‌نویسی:

لوح تقدیر و هدیه نقدی بخش نمایشنامه نویسی به خیرالله تقیانی پور برای نمایش «برگشتن» رسید.

تندیس سرو، دیپلم افتخار و هدیه نقدی برگزیده نمایشنامه نویسی به محمد نقایی نویسنده نمایش «باغ خونی» از خراسان رضوی رسید.

کارگردانی:

لوح تقدیر و هدیه نقدی به کیانوش ایازی برای کارگردانی «نمایش» زیپ رسید.

تندیس سرو، دیپلم افتخار و هدیه نقدی به حسین مسافرآستانه برگزیده کارگردانی رسید.

حسین مسافر آستانه پشت تریبون قرار گرفت و گفت: دینی بر گردن دارم که درباره نمایش «برگشتن» عرض کنم و آن هم این است که از تک تک اعضای گروه تقدیر و قدردانی می‌کنم این نمایش اگر با همه اعضای کوچک و بزرگ تیم در دور اول و دوم اجرا با عشق و همدلی قرار نمی‌گرفتند، ما هرگز نمی‌توانستیم کار را به این شکل داشته باشیم. هیچ نقش این نمایش فرعی نبود چرا که همه با هم همدل بودند و کوچک‌ترین حضورشان موثر بود بنابراین این جایزه تقدیم همه کسانی است که در این نمایش جلو و پشت صحنه همراه بودند.

وی در ادامه افزود: برگشتن من به «برگشتن» و برگشتن تئاتر مدیون پیگیری‌های جواد نوری و خیرالله تقیانی بود که من از این ۲ نفر نیز سپاسگزارم.

 نمایش برگزیده

لوح تقدیر و هدیه نقدی به نمایش «رگ» به کارگردانی ایوب آقاخانی از تهران رسید.

تندیس سرو، لوح تقدیر و هدیه نقدی به نمایش «برگشتن» به تهیه‌کنندگی جواد نوری از تهران تقدیم شد.

پس از اجرای مراسم، نمایش «دست‌هایم کو مم حسن» به اجرای عموم در تماشاخانه سرو در آمد.

انتشار سه جلد جدید «طنزآوران جهان نمایش»

داریوش مودبیان نویسنده، پژوهشگر و کارگردان تئاتر درباره فعالیت‌های اخیرش در این حوزه گفت: ۷ نمایشنامه کوتاه کمدی اثر اوژن لابیش را ترجمه کرده‌ام که قرار است در یکی از جلدهای «طنزآوران جهان نمایش» آورده شود. قرار بود اسفند ماه سه نمایشنامه از میان این آثار را که شامل داستان‌هایی درباره ازدواج می‌شوند و به یکدیگر نیز ارتباط دارند با هم تلفیق کنم و در خانه موزه انتظامی به صحنه ببرم که به دلیل شرایط بحران کرونا اجرا منتفی شد.

وی ادامه داد: در حال حاضر برنامه‌ای برای اجرای این اثر نمایشی ندارم چون به هر حال شرایط باید مساعد باشد و گروه نیز آمادگی به صحنه بردن یک اجرای نمایشی را داشته باشد. خانه موزه انتظامی نیز همچنان تعطیل است چون این مجموعه جزو موزه‌ها و زیر نظر سازمان فرهنگی هنری شهرداری اداره می‌شود از همین رو تا اطلاع ثانوی تعطیل است و من نیز به دلیل شرایطی که این روزها همه ما با آن درگیر هستیم، ترجیح می‌دهم به دنبال سالن دیگری نروم. معتقدم در زمینه اجرای نمایش در این وضعیت نیازمند یک حرکت جمعی هستیم چون منِ نوعی اگر بخواهم به تنهایی نمایشم را به صحنه ببرم اتفاقی برای روشن شدن چراغ تئاتر نمی‌افتد و حتی ممکن است با توجه به گسترش بیماری کرونا بعد از چند روز اجرا را تعطیل کنند.

این کارگردان تئاتر متذکر شد: از طرف دیگر زمانی که افرادی را برای روی صحنه بردن یک نمایش دور هم جمع می‌کنیم به آنها متعهد می‌شویم پس وقتی که عوامل گروه وقت می‌گذارند و در این شرایط با مترو و دیگر وسایل نقلیه عمومی سر تمرین می‌آیند نمی‌توان سلامتی شان را تضمین کرد به همین دلیل معتقدم فعلاً شرایط اجرای نمایش فراهم نیست.

وی درباره دیگر فعالیت‌هایش در دوران کرونا بیان کرد: در این شرایط مشغول مطالعه و ترجمه کتاب هستم. در این مدت فرصتی فراهم شد تا کتاب‌هایی را که سال‌ها بود گوشه کتابخانه بودند و فرصت خواندنشان پیش نمی‌آمد، تورق کنم.

مودبیان درباره انتشار جلدهای جدید کتاب «طنزآوران جهان نمایش» عنوان کرد: ۴ دفتر جدید «طنزآوران جهان نمایش» حدود یک ماه قبل به بازار آمد و سه دفتر جدید هم شامل جلدهای ۱۳، ۱۴ و ۱۵ در حال آماده شدن برای انتشار هستند که احتمالاً تا شهریور ماه وارد بازار خواهند شد.

این مترجم یادآور شد: من نزدیک به ۷۰ داستان کوتاه از اسلاومیر مروژک را ترجمه کرده‌ام که ۵۸ داستان آن در یک مجموعه کنار هم قرار دادم که «از آزادی تا هرج و مرج» نام دارد و آخر تیرماه وارد بازار شد و مورد استقبال نیز قرار گرفت. پیش از این من بارها با همراهی گروهم اجراها و برنامه‌هایی درباره مروژک داشتم که با عناوینی چون «شبی با مروژک» برگزار شد و کارگاهی نیز با موضوع نمایشی کردن داستان‌های این نویسنده برگزار کردم که مورد استقبال نیز قرار گرفت.

وی در پایان صحبت‌هایش عنوان کرد: در این راستا علیرضا اخوان که یکی از اعضای فعال گروه است علاقه مند شد سه داستان اسلاومیر مروژک را به صورت مونولوگ و در کنار ارجاع دادن به نمایشنامه‌های بزرگ جهان نمایش به شکل نمایشی به صحنه ببرد. این نمایش با عنوان «ابر شلوارپوش» بهمن ماه اجرا شد اما این اجرا نیز ناتمام ماند و چندی قبل ادامه اجراهایش را در سالن کوچک تالار مولوی به انجام رساند.

تازه‌ترین کتاب جواد مجابی آمد

تاب «ایالات نیست در جهان» نوشته جواد مجابی از جدیدترین کتاب‌هایی است که از سوی گروه انتشاراتی ققنوس در نوبت چاپ اول روانه بازار کتاب شده است.

«ایالاتِ نیست در جهان» روایتی است از زندگی در جهانی نامشخص و زیست افرادی در کنار یکدیگر که آنچنان کوچک هستند که در دنیای حسی انسان جای نمی‌گیرند و آنچنان وسیع که گاه هوش و ذهن آدمی نیز از درک آن‌ها به حیرت می‌افتد. مهم‌ترین ویژگی کتاب زبان روایی آن است که وامدار حس شاعرانه و تجربه‌های نگارشی ژورنالیستی مجابی است.

مجابی در بخشی از این اثر که به‌خوبی نشان دهنده این موقعیت است، می‌نویسد: «ما را به دنیای پلانکتون‌ها تبعید کرده بودند. دنیای ریزشده‌ای داشتیم، در واقع ریزریز شده. حیات ما تک‌یاخته‌های حیوانی، که تولیدکننده هم نبودیم، در محدوده تاریک و روشن می‌گذشت که شب و روز می‌نامیدیمش و مجموعش زندگی خوانده می‌شد. هزاران هزار ما به جرعه‌ای غذای دیگران می‌شد. دمی پیش از آن می‌پنداشتیم زنده‌ایم و غذا می‌خوریم و عیش می‌کنیم. در لُجه دریای نیست‌درجهان روان بودیم، در این زیست‌بوم معمایی نه خود را می‌شناختیم نه دیگران را. پلانکتون بودن عیب نیست، اما پلانکتون بودن و این موجودیت اجباری را انکار کردن و خود را نهنگ پنداشتن مصیبت ماست…»

کتاب «ایالات نیست در جهان» نوشته جواد مجابی در نوبت چاپ اول و در ۳۷۶ صفحه با قیمت ۵۲ هزار تومان به تازگی از سوی انتشارات ققنوس به چاپ رسیده و روانه بازار کتاب شده است.

تعطیلی موقت اداره تئاتر و یک ماموریت جدید

اسفند سال ۹۷ بود که مدیرکل پیشین هنر‌های نمایشی (شهرام کرمی) از انتقال موقت «اداره برنامه‌های تئاتر» به ساختمان «مهبد» که پیش‌تر محل اصلی دبیرخانه جشنواره‌های تئاتر فجر و عروسکی بود خبر داد؛ ساختمانی که در دوره مدیرکلی مهدی شفیعی خریداری شد تا شاید برای تبدیل آن به موزه تئاتر بتوان برنامه‌ریزی کرد. 

بعد‌ها کرمی معتقد بود حفظ و نگه‌داری ساختمان قدیمی اداره تئاتر با پرداخت اجاره بهای ماهانه توجیه‌پذیر نیست و با این جابه‌جایی موقت باید به دنبال به سرانجام رساندن ساخت‌وساز آن بود. البته این اتفاق در دوره او چندان پیگیری نشد و به جای آن پلاتو‌های خصوصی از سوی اداره کل هنر‌های نمایشی اجاره می‌شد تا گروه‌هایی که قبلا می‌توانستنداز امکان تمرینی ساختمان اداره تئاتر استفاده کنند به آنجا بروند. در این حین تعمیراتی هم در ساختمان سه طبقه مهبد شروع شد، از جمله ایجاد پلاتو در زیرزمین ساختمان و نیز فضایی شبیه یک سالن همایش که البته کارایی همین فضا هم با توجه به تغییراتش مورد انتقاد کارمندان مجموعه قرار گرفت.

حالا خبر رسیده کارمندان اداره تئاتر از این ساختمان هم منتقل شده و به محل اداره کل هنر‌های نمایشی رفته‌اند و در همین باره زمزمه‌هایی از تعطیلی اداره تئاتر شنیده می‌شود.

در این باره قادر آشنا - مدیرکل هنر‌های نمایشی - توضیح داد: در گذشته اداره تئاتر ساختمانی داشت با یکسری امکانات که کاملا مشخص بود. سال ۹۰ که من در اینجا مدیر بودم قرار بر این شده بود آن ساختمان قدیمی مقاوم سازی شود و تا جایی که یادم هست مبلغی در حدود یک و نیم تا ۲ میلیارد تومان برای این کار در بودجه پیش بینی شده بود، اما عملیاتی شدن آن با جابجایی دولت و مدیران در معاونت هنری و اداره کل هنر‌های نمایشی همزمان شد و دیگر خبر نداشتم چه اتفاقی افتاده تا الان که دوباره به تئاتر برگشتم.

او افزود: اداره تئاتر قبلا فضایی برای تمرین گروه‌ها و نیز سالنی برای اجرا داشت، اما متوجه شدم از زمانی که به فضای کنونی در ساختمان مهبد منتقل شده هیچ فعالیتی تحت عنوان اداره تئاتر در آنجا نداریم، یعنی نه سالنی وجود دارد که به گروه‌ها داده شود و نه محلی برای تمرین هست، فقط نیرو‌های این اداره در آنجا حضور دارند و بلاتکلیف هستند. این درحالی است که به هر حال از نیروی اداری باید کمک گرفته شود و بهره‌برداری صورت گیرد. ضمن اینکه در این جابجایی‌ها با یک جایی هم قرارداد امضا شده بود که به جای پلاتو مورد استفاده قرار بگیرد و تمام این‌ها کار سختی نبود که احتیاج به یک اداره داشته باشد، چون بخشی از یک کاری است که یک نفر در طول روز می‌توانست انجام دهد؛ بنابراین به این جمع‌بندی رسیدیم که در حال حاضر چیزی به عنوان اداره تئاتر با آن مفهوم و کارایی که از قبل می‌شناختیم نداریم و عملا چنین چیزی وجود ندارد.

آشنا گفت: در این راستا ماموریت جدیدی را تعریف کرده و از آقای امیری - مدیر اداره تئاتر - خواستیم که موضوع مهمی را که در اداره کل هنر‌های نمایشی مورد توجه و تاکید است، یعنی کار در فضای مجازی را پیگیری کند چرا که دنیا به سمت استفاده از این فضا رفته و در شرایط فعلی امن‌تر از هر موقعیت دیگری برای هنرمندان است. به این ترتیب فعلا ماموریت ما متمرکز بر همین موضوع است. همچنین با کارشناسان اداره طرح‌های عمرانی وزارت ارشاد هم جلسه داشتم و قرار شده تا یکی دو ماه آینده درباره کلیات ساختمان اداره تئاتر یک ارزیابی صورت گیرد و انشاءالله به سمت همان برنامه قبلی برویم، گرچه نظر من بر این است که ۱۰ سال قبل می‌گفتیم ساختمان اداره تئاتر مقاوم سازی شود و آن زمان این کار معنا پیدا می‌کرد، اما الان باید از نو ساخته شود تا با یک طراحی و ساختار نو و مدرن حتی اگر شرایط فراهم باشد موزه تئاتر هم در دل آنجا تعبیه کرد.

او در پاسخ به اینکه آیا الان تشکیلاتی به نام اداره تئاتر تعطیل شده است؟ گفت: خیر، فقط از آنجا که نیرو‌ها در حال حاضر کارکردی برای اداره تئاتر ندارند تغییر مسیر داده‌ایم و به سمت فعالیت در فضای مجازی روی آورده‌ایم تا آنجا راه اندازی شود، چون در هر حال اداره تئاتر ساختار تعریف شده‌ای در اداره کل هنر‌های نمایشی دارد.

مدیرکل هنر‌های نمایشی در پاسخ به اینکه اصلاً اداره تئاتر چه کارکردی دارد و ماموریتش چیست که با این شرایط تعطیل نمی‌شود؟ بیان کرد: ماموریت اداره تئاتر در آن ساختمان قدیمی مبتنی بر فعالیت‌های آموزشی، اجرایی و تامین محلی برای تمرین گروه‌ها بود، اما ساختمان اداره تئاتر فعلا خراب شده و این تشکیلات مدت‌ها خانه به دوش بود و در شرایط کنونی هم کار کرد سابق را ندارد. ما ساختار را حفظ کردیم، چون نمی‌توانیم آن را حذف کنیم بر همین اساس فعلاً کار حوزه مجازی را بر دوش اداره تئاتر گذاشتیم؛ در واقع این اداره که تقریبا دو سال است ساختار فیزیکی و تشکیلات خاصی ندارد فعلاً تغییر مأموریت داده است.

وی در پاسخ به اینکه آیا قرار است اگر ساختمان اداره تئاتر نوسازی شود، موزه تئاتر هم در انجا ایجاد خواهد شد و آن وقت ماجرای تئاتر نصر چه می‌شود؟ گفت: در حال حاضر اولویت ساخت و ساز برای اداره کل هنر‌های نمایشی ساختمان اداره تئاتر است، یعنی اگر من یک اولویت در بخش عمرانی داشته باشم تا وقت صرف کنم و کاری را در این حوزه به سرانجام برسانم همین یکجاست، حال اینکه اعتبار آن تامین می‌شود یا نه، باید برایش تلاش کنم، چون قطعاً ماموریت و دغدغه معاونت هنری هم در همین است که ملکی بلا استفاده مانده و این اتفاق برای ما خوب نیست. علی‌القاعده وقتی جای جدیدی ساخته می‌شود بر این باور هستم موزه تئاتر هم در قانون آمده و متاسفانه هنوز نتوانستیم آن را راه اندازی کنیم و باید در ساختمان جدید با طراحی تازه لحاظ شود، اما این فقط یک جایگزین احتمالی است، چون قطعا اولویت برای موزه، تئاتر نصر است، ولی فعلا اطلاعات دقیقی درباره وضعیت آنجا ندارم. 

آشنا در پاسخ به اینکه ساختمان «مهبد» قرار است چه کارکردی از این پس داشته باشد؟ گفت: این ساختمان هم دبیرخانه جشنواره‌های اداره کل خواهد بود و هم محل کانون‌های ما، یعنی کانون آنجا تجمیع می‌شوند و دبیرخانه‌ها نیز فعالیت می‌کنند.

وی در پاسخ به اینکه چه تعداد از کانون‌هایی را که در دوره مدیریت قبلی تشکیل شده حفظ خواهد کرد چرا که بعضی از آن‌ها خروجی خاصی نداشته‌اند؟ توضیح داد: قطعاً هر کانون و ساختاری که نتواند هدف‌هایی را که برایش ترسیم شده به سمت اجرایی شدن پیش ببرد، این مفهوم را می‌رساند که بود و نبودش فرقی ندارد؛ بنابراین من با ساختار زائد مخالفم. در این راستا جلسه‌ای برگزار کردیم و هفته آینده هم جلسه دیگری خواهیم داشت تا برنامه‌های کانون‌ها و اختیاراتشان تفکیک شود و کارآمد باشند. در این باره می‌توانم این مثال را مطرح کنم که هر آنچه در حوزه چاپ و نشر و حمایت از آن و نمایشنامه نویسی، خرید کتاب و کار‌های پژوهشی داشتیم به کانون انتشارات محول کردیم تا پراکندگی وجود نداشته باشد.