اقیانوس هند؛ صحنه جدید رقابت های تسلیحاتی

- به همین دلیل اختلاف دو کشور هسته‌ای هند و پاکستان در منطقه آنها را به سمت همکاری و همگرایی با قدرت‌های رقیب سوق داده است. دو کشور از زمان استقلال تاکنون مسیرهای متفاوتی را طی کرده‌اند. به طور مثال پاکستان در زمره کشورهایی قرار گرفته است که ثبات بسیار شکننده ای دارد اما هند خود را در زمره کشورهای در حال ظهور نظامی قرار داده است.

بر اساس همین نگرانی ها بود که پایگاه تحلیلی مدرن دیپلماسی که تحولات آسیا را رصد می‌کند، به تازگی با اشاره به بخشی از اظهارات آلفرد تایر ماهان نظریه پرداز و استراتژیست آمریکایی قرن نوزدهم نوشت: تسلط بر اقیانوس هند به معنای تسلط بر کل قاره آسیا است.

این پایگاه تحلیلی در گزارشی به قلم «عاصمه فاطمه» پژوهشگر دانشگاه ملی دفاع پاکستان آورده است: اقیانوس هند سومین اقیانوس بزرگ جهان محسوب می‌شود که به دلیل برخورداری از موقعیت اتصال میان شرق و غرب، به عنوان قطب جهانی‌سازی یاد می‌شود.

دو سوم تجارت جهانی از طریق اقیانوس هند انجام می‌شود، بنابراین دارای موقعیت فوق العاده راهبردی برای قدرت‌های درحال ظهور است. از اقیانوس هند به عنوان معدن سنگ های قیمتی نیز یاد می‌شود.

تنگه مالاکا در اقیانوس هند مهم‌ترین مسیر تجاری و دومین مسیر عبور نفت خلیج فارس به سایر نقاط جهان است. منافع اقتصادی و تهدیدات امنیتی باعث شده تا بازیگران منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای درگیر رقابت‌های تسلیحاتی و نظامی کردن این منطقه شوند.

بازیگران اصلی در اقیانوس هند

پروژه نظامی‌سازی اقیانوس هند توسط بسیاری از کشورهای خارجی و همچنین کشورهایی که با اقیانوس هند هم مرز هستند، انجام می‌شود. برخی از این کشورها دارای منافع و علائق گوناگون هستند.

بر پایه این گزارش، هند قدرت اقتصادی درحال رشدی است که اولویت اصلی آن اقیانوس هند است و از این مسیر تجارت نفت و فعالیت‌های بازرگانی خود را انجام می‌دهد.

آمریکا یکی دیگر از بازیگران اقیانوس هند محسوب می‌شود که با استقرار نظامیان خود در پایگاه موجود در جزیره دیه گو گارسیا (یکی از مهم‌ترین پایگاه‌های فرامرزی ارتش آمریکا)، آماده رویارویی با هر وضعیتی می‌باشد.

واشنگتن دنبال حفظ منافع خود است و حتی به آن می اندیشد که در صورت بسته شدن تنگه هرمز با همراهی برخی کشورهای کوچک و متحد خود قدرت خود را در ای قسمت از جهان به رخ بکشد.

منافع اسلام‌آباد و پکن در اقیانوس هند

چین که از نظر اقتصادی درحال افزایش قدرت خود در جهان است و به عنوان دومین قدرت بزرگ بعد از آمریکا در حوزه اقیانوس هند منافعی دارد، تمرکز خود را بر دفاع دریایی و آزادی حمل و نقل معطوف کرده است.

اقیانوس هند برای پاکستان نیز از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. طرح‌های توسعه مانند راهروی مشترک اقتصادی پاکستان و چین (موسوم به پروژه سی پک) و ابتکار کمربند و جاده باعث تقویت مشارکت اسلام آباد و پکن شده است و این دو می‌توانند حوزه نفوذ یکدیگر در آب و خشکی را افزایش دهند.

پاکستان برای توسعه نفوذ در اقیانوس هند باید اقدامات بیشتری برای تکمیل به موقع طرح‌های اقتصادی سی پک و ایجاد وفاق ملی برای توسعه طرح‌های مشترک با چین انجام دهد. در صورت موفقیت پاکستان در این مسیر، این کشور می‌تواند نفوذ خود را در اقیانوس هند افزایش دهد.

این کشور عمدتاً روی نیروی زمینی و هوایی خود تمرکز کرده است، اما تحولات اقیانوس هند، اسلام‌آباد را مجبور به تقویت یگان دریایی و توسعه نیازهای راهبردی متناسب با اوضاع حاکم بر اقیانوس هند می‌کند.

چالش‌های هسته‌ای و رقابت تسلیحاتی در اقیانوس هند

اسلام‌آباد با تاکید بر آنچه که تلاش برای دور نگه داشتن اقیانوس هند از تسلیحات هسته‌ای می‌خواند، معتقد است که اقیانوس هند وارد مرحله رقابت تسلیحاتی و هسته‌ای شده است. پاکستان تحویل جنگنده‌های فرانسوی رافائل که دارای سیستم دوگانه بود و قادر به حمل سلاح هسته‌ای و سکوی پرتاب آن است را خطرناک می‌داند.

ورود بازیگران جهانی در زمین بازی جدید اقیانوس هند باعث شده است تا پاکستان با اطمینان بیشتر قابلیت «حمله دوم» بر پایه دریا را تقویت کند. حمله دوم اقدامی است که به هرگونه حمله هسته‌ای از سوی دشمن در سریعترین زمان و با دقت بالا پاسخ داده می‌شود.

ناخرسندی پاکستان از آنچه رویکرد دوگانه برخی قدرت‌های جهان در قبال این کشور و هند می‌داند، اعتراض جدی اسلام‌آباد به مناسبات نظامی و دفاعی واشنگتن و دهلی نو را در پی داشته است.

پایگاه تحلیلی مدرن دیپلماسی در ادامه می نویسد: تشدید رقابت تسلیحاتی در اقیانوس هند چشم اسلام‌آباد را باز کرده و اکنون تلاش‌های خود را روی تقویت زیرساخت‌های دفاعی از جمله ساخت زرادخانه‌های خود متمرکز کرده است.

مناسبات دفاعی اسلام‌آباد با پکن نیز به نقطه اوج خود رسیده و چین قرار است تا سال‌های آینده هشت زیردریایی اس-۲۰ و اس.اس.کی را که چهار فروند از آن در داخل پاکستان و چهار فروند دیگر در داخل ساخته خواهد شد را به پاکستان تحویل دهد.

فرمانده ارتش پاکستان هفته گذشته در مراسم پیوستن تانک فوق پیشرفته «الخالد-۱» به یگان زرهی این کشور هشدار داد: هرگونه اقدامات تحریک آمیز علیه پاکستان با پاسخ و عکس العمل کوبنده این کشور مواجه خواهد شد.

/انتهای پیام/

ایرنا