نقش رسانه ها در حفاظت از محیط و زیست و منابع طبیعی چیست؟
علی اصغر محکی در گفت‌وگو با میزان در خصوص نقش رسانه در حفاظت از محیط زیست گفت: اولین وظیفه رسانه‌ها اطلاع رسانی و انتشار اخبار درست است. این وظیفه از کارکرد اطلاعاتی رسانه‌ها ناشی می‌شود و به این معنی است که مردم به کمک رسانه‌ها می‌توانند از رویداد‌های جاری مطلع شوند.
وی ضمن اشاره به اینکه رسانه‌ها نقش بسزایی در شکل گیری افکار و نگرش‌های مخاطبان دارند، ادامه داد: وسایل ارتباط جمعی و سایر رسانه‌ها همچنین تکالیف شهروندی و مسئولیت افراد در قبال جامعه را یادآور می‌شوند.
این استاد دانشگاه با بیان اینکه آموزش کارکرد دوم وسایل ارتباط جمعی و سایر رسانه‌ها است، اظهار کرد: آموزش و اطلاع رسانی دو کارکرد بسیار مهم رسانه هستند و نقش بسزایی در پذیرش مسئولیت اجتماعی توسط افراد جامعه دارند.
وی بیان کرد: رسانه با استفاده از کارکرد آموزشی خود به مخاطبان یاد می‌دهد که نسبت به اتفاقات محیط اطراف خود بی تفاوت نباشد. رسانه همچنین به آن‌ها کمک می‌کند تا نسبت به مهم یا غیر مهم بودن، خوب یا بد بودن و نیز اخلاقی یا غیر اخلاقی بودن رویداد‌های جهان دور و نزدیک، آگاهی و شناخت کسب کنند.
رسانه ایفاگر یک رسالت اجتماعی بزرگ
محکی ضمن تاکید بر کارکرد آموزشی رسانه‌ها، آموزش موازی را تکمیل کننده شناخت مخاطبان دانست و آن را یک رسالت اجتماعی بزرگ برای رسانه برشمرد و افزود: دو کارکرد «اطلاع رسانی» و «آموزش» تا حدی مهم هستند که رکن چهارم بودن رسانه‌ها را محصول این دو قابلیت و کارکرد می‌دانند.
این استاد دانشگاه توضیح داد: دو کارکرد دیگر رسانه‌ها یعنی «تبلیغات» و «سرگرمی» نیز همراه با اطلاع رسانی و آموزش هستند. یعنی رسانه به موازات سرگرم سازی و تبلیغ، علاوه بر اینکه فرصتی برای گذران اوقات فراغت هستند، در حوزه‌های شناختی، نگرشی و رفتاری مخاطبان نیز نفوذ می‌کنند و به طور تلویحی و غیرمستقیم، سطح آگاهی، دانش و نگرش مخاطبان را هم تغییر می‌دهند.
محکی یادآور شد: وسایل ارتباط جمعی با استفاده از ۴ کارکرد اطلاع رسانی، آموزش، تبلیغات و سرگرمی مدام در حال شکل دهی و تغییر حوزه‌های شناختی و نگرشی مخاطبان و همچنین آماده سازی آنان برای انجام رفتار‌های موردنظر برنامه ریزان رسانه و گردانندگان افکار هستند. پس طبیعی است که بخش بزرگی از شناخت مخاطبان، از رهگذر تولیدات فراوان و گسترده رسانه تغذیه شود و رشد یابد.
وی عنوان کرد: در جامعه امروز، و در شرایطی که بیش از همیشه مردم در معرض پیام‌های رسانه‌ای قرار دارند، این انتظار درستی است که رسانه‌ها نسبت به پرورش افکار و نگرش‌های مخاطبان خود نسبت به وظایف، مسئولیت هاو تکالیف اجتماعی شان ایفاگر مسئولیت اجتماعی باشند و اجازه ندهند آحاد جامعه نسبت به اتفاقات اطراف خود بی خبر و بی تفاوت باشند. بلکه در جهت بالا بردن آگاهی‌ها و مهارت‌های مخاطبان اطلاعات و آموزش‌های لازم را ارایه دهند.
این استاد دانشگاه تاکید کرد: نقش رسانه در مطالبه گری مسائل اجتماعی آن قدر پر اهمیت است که در هنگام بحران رسانه به کمک مردم می‌آید و مخاطبان از طریق رسانه متوجه می‌شوند که چه اقداماتی را باید برای نجات خود و یاری همنوعان شان انجام دهند.
محکی افزود: رسانه در موضوعاتی نظیر محیط زیست، نقش دیده بان عمومی را دارند و به مردم یادآور می‌شوند که سرنوشت دیگران، سرنوشت آن‌ها هم هست و افراد نمی‌توانند نسبت به مسائل و رنج‌های محیط خود بی تفاوت باشند و به راحتی از آن عبور کنند؛ به همین دلیل بزرگ‌ترین کمپین‌ها و فراخوان‌های جمعی در این حوزه، از طریق رسانه‌های رسمی و غیر رسمی نظیر شبکه‌های اجتماعی صورت می‌گیرد.
وی ادامه داد: برای سازمان ها، نهاد‌ها و انجمن‌های بشر دوستانه و زیست محیطی، رسانه اولین گزینه‌ای است که می‌تواند نظر حمایتی مردم را برای یاری جلب کند. در واقع رسانه‌ها در این امور نقش میانجی و واسطه را، بین کسانی که کمک می‌خواهند و افرادی که توانایی کمک دارند، ایفا می‌کنند.
رسانه صدای مطالبه مردم است
محکی ضمن تاکید بر نقش مشارکتی رسانه‌ها، گفت: وسایل ارتباط جمعی به مخاطبان یادآور اهمیت مشارکت شان در مسائل اجتماعی و مطالبه گری می‌شوند تا مسئولیت اجتماعی خود را ایفا کنند.
این استاد دانشگاه اضافه کرد: رسانه‌ها می‌توانند حس مشارکت جویی شهروندان را تحریک کنند تا از همگان در برابر کاستی‌ها و پلشتی ها، صدای واحدی بلند شود تا بدین ترتیب تلنگری جدی باشد بر مدیران، مسئولان، کارگزاران و متولیان امور اجتماعی و زیست محیطی، برای انجام درست و بهنگام وظایفشان.
محکی یاد آور شد: ایفای مسئولیت اجتماعی رسانه، تنها به حوزه محیط زیست محدود نمی‌شود و حوزه‌هایی دیگر از جمله: امنیت عمومی، صلح جهانی، حقوق شهروندی، پیکار با جرم و جنایت و ستمگری را نیز در بر می‌گیرد.
محکی افزود: اگر رسانه‌ها کارکرد شفاف سازی، آگاهی بخشی، آموزش، بسیج دهندگی و آماده سازی مردم را در زمینه‌هایی مانند محیط زیست و سایر مسائل اجتماعی درست انجام دهند، می‌توان انتظار داشت که جامعه‌ای آگاه، مسئولیت پذیر، منتقد، و مشارکت جو، فعالانه پیگیر احقاق حقوق و مطالبات خود باشد.