رابطه بین دانشگاه و صنعت، وصله پینه است/لزوم تربیت مدیران استراتژیک برای کشور

به گزارش گروه سیاسی ، علی لاریجانی پیش از ظهر امروز (7 مردادماه) در دیدار جمعی از مدیران جهاد دانشگاهی ضمن تقدیر و تشکر از فعالیت های علمی و پژوهشی این مرکز با بیان علاقه‌مندی و دلبستگی خاص به جهاد دانشگاهی گفت: جهاد دانشگاهی نهادی است که براساس فهم دقیق نسبت به مسائل انقلاب و حساسیت‌های کشور از نیروهای متدین دانشگاهی شکل گرفت و تاکنون کارهای علمی با کیفیتی انجام داده است.

رئیس مجلس شورای اسلامی گفت: جهاد دانشگاهی از نظر ساختاری همانند یک نهال، آرام رشد کرد ولی در ادامه خوب درخشید و تاکنون اقدامات خوبی انجام داده است که قابل تمجید می‌باشد. اگر اقبال درستی به جهاد دانشگاهی می‌شد قطعا جایگاه و ظرفیت‌های بهتری امروز داشت. ما در برخی دوره‌ها نیازهای فنی‌ای داشتیم که به جهاد دانشگاهی مراجعه نمودیم و از ظرفیت‌های آن بهره گرفتیم و من بارها در جایگاه های مختلف این موضوع را بیان کردم.

وی در ادامه گفت: امیدوارم در آینده نسبت به جهاد دانشگاهی توجهی تام صورت گیرد و کمک‌های بیشتری انجام شود تا طرح‌های جهاد دانشگاهی گسترش یافته و بخش‌های مختلف کشور پیشرفت کند. ما امروز در برهه‌ای هستیم که ایران اسلامی وارد مسیر جدیدی شده است. اگر این موجودات موذی در صحنه بین الملل اجازه بدهند، امیدواریم مسیر اقتصاد کشور گشوده شده و شرایط کشور در وضعیت متفاوتی قرار گیرد.

لاریجانی گفت: فهم شرایط جدید و فهم اقتضای زمان فعلی بسیار مهم است و بنده این موضوع را در چند محفل رسمی اعلام نموده‌ام که در خیلی از برهه‌های زمانی در طول 35 سال گذشته و پس از انقلاب فرصت های خوبی برای جمهوری اسلامی شکل گرفت ولی متاسفانه بهره برداری متناسب صورت نگرفت. گاهی منابع مالی خوبی در اختیار کشور بود ولی این سرمایه برای هدف‌های زودگذر استفاده شد که خسارات دراز مدتی به کشور وارد کرد؛ لذا تبیین اینکه چه چالش‌هایی در کشور خواهیم داشت، اولویت‌بندی و استفاده بهینه از منابع بسیار مهم می‌باشد.

وی در ادامه گفت: قانون برنامه ششم توسعه می‌تواند بستر بهره‌گیری از شرایط جدید را فراهم کند اما مهم‌تر از قانون، دستورالعمل و بخشنامه، فهم مشترک و اراده ملی است که باید برای این مهم وجود داشته باشد. ما امروز بیش از قانون نیازمند دقت نظر مدیران ارشد و تغییر نگاه آنها در زمینه تولید داخلی و اقتصاد مقاومتی هستیم که در این زمینه دارای نیروی انسانی خوبی می‌باشیم. اگر مدیران ارشد کشور واقعا به ظرفیت‌های داخلی جمهوری اسلامی اطمینان داشته باشند و این اراده را داشته باشند و تا جایی که امکان داشته باشد از نیروی متخصص داخلی بهره بگیرند نیروی زیادی جذب خواهد شد و تکنولوژی وارد چرخه تولید کشور می‌شود. اگر مدیران کشور به توانایی‌های داخل اعتماد نداشته باشند، هزاران بهانه تراشیده می‌شود که از این ظرفیت با عناوین مختلف بهره گرفته نشود. سیستم‌های کارشناسی اینقدر زرنگ هستند که اگر مدیر اراده لازم را نداشته باشد لابه لای کارهای کارشناسی ظاهری غرق می‌شود و در نتیجه تصمیمی که گرفته می‌شود، سهل‌ترین تصمیم است.

رئیس مجلس گفت: اتکاء به تکنولوژی داخلی و نیروی داخلی همچنین بهر‌ه‌گیری از تولیدات داخلی در ابتدا سختی‌هایی دارد ولی مدیران این سختی‌ها را باید به عنوان مجاهدت برای خودشان در نظر بگیرند تا کشور از این مرحله گذر کرده و صاحب توانمندی شود. این نکته را باید بیان کنم که جهاد دانشگاهی در میان مدیران کشور باید فرهنگ سازی نماید و این موضوع را توسعه دهد. احتیاج به کار دقیق با مبانی گسترده و تحلیلی در دولت و جمع مدیران باید مطرح شود.

وی افزود: یکی از نگرانی‌هایی که وجود دارد غفلت از ظرفیت‌های موجود در داخل است و اینکه اشتباهات گذشته بار دیگر تکرار شود؛ این شرایط توانمندی بلند مدت برای کشور ایجاد نمی‌کند. تکیه به توانایی داخلی باید در میان نسلی از مدیران ترویج پیدا کند البته در برخی موارد نیاز به اقناع احساس می‌شود زیرا برخی افراد متاسفانه از موضوع شناسایی ندارند.

لاریجانی گفت: مقام معظم رهبری در زمینه تکیه به منابع داخلی حساسیت های ویژه‌ای دارند و تذکراتی را نیز بیان نموده‌اند که می‌توان به عنوان پشتیبانی معظم له در زمینه تکیه به ظرفیت های داخلی استفاده کرده و موضوع را تبیین نمود. این اقدام یک حرکت ملی است که برای آینده ایران اسلامی مفید است.

فقدان رابطه سیستماتیک بین دانشگاه، صنعت و تولید

وی در ادامه با بیان اینکه نقایصی در کشور وجود دارد، گفت: جهاد دانشگاهی با کار علمی و پژوهشی روی نقاط ضعف کشور می‌تواند راهکارهای گره‌گشایی ارائه دهد. یکی از مسائل مهم امروز کشور این است که هنوز یک رابطه دقیق سیستماتیک بین دانشگاه، صنعت و تولید ایجاد نشده است. ما باید بپذیریم روابطی که در گذشته وجود داشته درست نبوده است و باید راهی برای آن پیدا شود. اقداماتی قبلا صورت گرفته بود که خلاف روش توسعه طبیعی کشور بود که به نتیجه نرسیده، این اقدامات همانند وصله پینه بوده است.

لاریجانی گفت: زمانی گفتند که بودجه تحقیقات باید افزایش پیدا کند و این اقدام صورت گرفت اما ارتباط صنعت و دانشگاه‌ها رخ نداد. تحقیقاتی هم اگرچه صورت گرفت ولی دردی از وضعیت صنایع ایران دوا نکرد. رنکینگ دانشگاه‌های ایران اگرچه بالا رفت ولی مشکلات تولید داخلی همچنان باقی مانده است.

وی گفت: شرایط اقتصادی در وضعیت فعلی و مشکل فقدان رابطه سیستماتیک بین دانشگاه، صنعت و تولید خیلی مهم است؛ وقتی رقابت بین صنایع در کشور وجود نداشته باشد عدم هماهنگی ادامه پیدا می‌کند. ریشه تمام این مسائل را می‌توان در نفتی بودن کشور جستجو کرد. مدیران ایرانی، مدیران هزینه‌ای شده اند و نیازی به درآمد زایی احساس نکرده و تحقیقی در این زمینه صورت نمی‌گیرد. از طرفی دیگر به دانشگاه‌ها برای کارهای علمی و پژوهشی بودجه و اعتبار پرداخت می‌شود، دانشگاه‌ها هم احساس می‌کنند که نیازی به درآمدزایی و خودکفایی هزینه‌ها ندارند. این دو موضوع همانند درهایی است که به نمی‌خورند.

لاریجانی گفت: در دیدار با هیأت امنای دانشگاه صنعتی شریف اعلام کردند که تحقیقاتی در رابطه با میزان بودجه و تأمین آن در دانشگاه های معتبر جهان انجام گیرد و بررسی شود که چه مقدار دولت های دیگر به دانشگاه ها در تأمین اعتبار کمک می کنند. اگرچه تصویر بودجه اولین اقدام و آسان ترین رویکرد می باشد و ما مشکلی برای تأمین آن نداریم ولی خواهان آن هستیم که موتور دانشگاه ها همراه با صنعت شروع به حرکت کند.

وی در ادامه گفت: دانشگاه و مدیران صنایع باید احساس نیاز کنند که به سمت یکدیگر حرکت نمایند البته صنایع باید از طرق مختلف برای جذب مراکز علمی باید مورد تشویق قرار گیرند، البته ممکن است نیاز به تصویب قوانینی احساس شود به این صورت که از صنعت در مسائل علمی در اقداماتی مانند معافیت مالیاتی حمایت صورت گیرد از طرفی دیگر در مراکز علمی قوانینی وجود دارد که اگر کسی خواهان PHDاست باید حداقل 2 مقاله ISIاستخراج شود. در این زمینه ترجیح داده می شود که بحث های نظری و تحلیلی دنبال شود. پژوهشگران زحمت ورود به صنایع را به خود نمی دهند. اگرچه کارهای علمی و پژوهشی صورت گرفته ولی ارتباطی با صنعت وجود ندارد.

رئیس مجلس گفت: کارگاه ها و آزمایشگاه ها دارای نقص هستند به نحوی که جایگاه دروس کارگاهی و آزمایشگاهی در سطح واحدهای علمی زیاد نیست مهندسینی که تربیت می کنیم توانایی ورود به صنایع را ندارند. متأسفانه مجموعه ای از این مشکلات وجود دارد ارتباط بخش های علمی با صنعت زیاد نیست؛ پیشنهاد می شود که کار تصحیح این مسئله مشخص شود که کدام قسمت از تصمیمات بر عهده دولت و کدام قسمت بر عهده مجلس است تا این رابطه اشتباه تصحیح شود. اگر این اقدام صورت گیرد ظرف چند سال نتایج مفیدی در کشور حاصل می شود، البته متأسفانه کار جدی صورت نگرفته است. در جلساتی که با مدیران دانشگاهی کشور داشتند تنها چند مورد قانونی مطرح شد اما این مسائل در توسعه کشور و ایجاد رابطه بین دانشگاه ها و صنایع تأثیرگذار نیست جهاد دانشگاهی به دلیل اشراف بر این موضوع می تواند مسئله را در دستور کار قرار دهد و ما نیز در مجلس شورای اسلامی موضوع را پیگیری خواهیم کرد.

لزوم حل مشکل آمایش سرزمینی در ایران

لاریجانی با بیان اینکه ایران در مسئله آمایش سرزمینی با مشکل مواجه است گفت: در قالب برنامه های پنج ساله توسعه کشور آنچنان که باید به موضوع آمایش سرزمینی توجه نشده است. از برنامه توسعه سوم کشور اگرچه درباره آمایش سرزمین تذکر داده شده است ولی اقدامی تا کنون صورت نگرفته است. اخیرا ستادی برای آمایش سرزمین تشکیل شده که موضوع را پیگیری کند ولی بنده معتقدم که معجزه ای در این زمینه رخ نخواهد داد.

وی در ادامه گفت: اینکه ما مزیت های مناطق مختلف را در امور مختلف در نظر بگیریم و براساس آن نسخه آبادانی را شکل بدهیم در صنایع مختلف می تواند تأثیرگذار باشد. ما متأسفانه اشتباهاتی در این زمینه داشته ایم که نباید تکرار شود. برخی صنایع آب بر هستند که در مناطق خشک احداث شده اند حالا مردم در این مناطق با بحران آب مواجه هستند و صنایع نیز توانایی عملکرد حداکثری را ندارند. چگونه این تصمیمات اتخاذ شده است. متأسفانه همین امروز هم این اتفاقات رخ می دهد. گفته می شود می خواهند اشتغال زایی کنند و واحد فولاد در یک منطقه کویری احداث می شود، این کارخانه نیازمند آب است ولی این صنایع باید در مناطق پرآب و نزدیک دریا صورت گیرد.

رئیس مجلس گفت: بحث آمایش سرزمینی، کاری است که جهاد دانشگاهی در آن می تواند به بهترین شکل ایفای نقش نماید و دستگاه های اجرایی هم می توانند همراهی کنند. جهاد دانشگاهی به دلیل ارتباط با مراکز علمی و اجرایی کشور توانایی انجام امور گسترده ای را دارد. ظرف 2 یا 3 سال می توان طرح آمایش سرزمینی را به نحو احسن در کشور انجام داد. مجلس توانایی حمایت از این موضوع را دارد و این اقدام در دستور کار خواهد گرفت.

سوء مدیریت منابع آبی برای کشور مخاطره آمیز است

لاریجانی با بیان اینکه بحران آب در کشور وجود دارد گفت: متأسفانه مشکلات کلانی در زمینه منابع آبی سطحی و زیرزمینی در کشور وجود دارد که ممکن است منجر به بحث مهاجرت شود. برای تأمین منابع آبی باید تمام راهکارها اندیشیده شده و عملیاتی شود. اگرچه تا کنون کارهایی برای صرفه جویی در زمینه آب کشاورزی صورت گرفته ولی برای شهری مثل تهران و دیگر کلان شهرهای ایران مدام با کمبود آب مواجه هستیم؛ باید افقی بلند مدت ترسیم شود و از همه تکنولوژی های نوین بهره گیری شود تا این بحران کنترل شود.

وی با بیان اینکه مسئله آب مهمتر از موضوع نفت و گاز است گفت: بحران آب تغییرات زیادی در ایران ایجاد خواهد کرد، در زمینه مدیریت منابع آبی با وصله و پینه کار را انجام داده ایم و اقدامات خود را پیش می بریم. برخی روستاهای کشور آب ندارند و با تانکر آبرسانی می کنیم یا اقدام به لوله کشی از مناطق دوردست می نماییم. تا کی قرار است این اقدامات صورت گیرد.

لاریجانی گفت: منابع مالی هنگفتی در کشور صرف انتقال آب به مناطق مختلف روستایی می شود. سال گذشته مبلغ 500 میلیون دلار برای آبرسانی به روستاها اختصاص یافت. این رویکرد نادرست تا کی باید ادامه پیدا کند. باید فکری اساسی در مدیریت منابع آبی صورت گیرد در آینده سطح درگیری در موضوع بحران آب و در زمینه های صنعت، کشاورزی و آب شرب آشامیدنی زیاد خواهد بود و این موضوع زندگی مردم را تحت الشعاع قرار می دهد.

لزوم تربیت مدیران استراتژیک برای جمهوری اسلامی

لاریجانی با انتقاد از مدیریت سلیقه ای در کشور گفت: از موضوعات مهمی که جهاد دانشگاهی می تواند در آن ورود پیدا کند، تربیت مدیران استراتژیک برای جمهوری اسلامی است. مدیران کشور نیازمند این هستند که اطلاعات استراتژیک داشته باشند و آموزش مدیریت استراتژیک دیده باشند.

وی در ادامه گفت: گاهی دیده می شود برخی مدیران در جایگاه استراتژیک و مهم تصمیمات تکنیکی می گیرند که این موضوع سطح بالایی از اشکال و ایراد است. کار زیاد انجام دادن فی نفسه حسن نیت نیست؛ کار درست انجام دادن حسن است. ممکن است مدیری بگوید از 6 صبح تا 12 شب کار می کند ولی این یک رویکرد غلط و اشتباه است.

وی در ادامه گفت: مدیران کشور باید برنامه‌ریزی درستی داشته باشند. اینکه مدیری همه وقت خود را به انجام امور اجرایی و تصمیمات تاکتیکی اختصاص دهد موجب آن می‌شود که از تصمیم‌گیری‌های استراتژیک غفلت کند. در جریان دیدار با یکی از مدیران ارشد کشور مشاهده نمودم که وی به انبوهی از پرونده‌ها رسیدگی می‌کند و روزانه حدود 4 ساعت از وقت خویش را به تصمیم‌گیری‌های تاکتیکی اختصاص می‌دهد. این مدیر ارشد را تشویق به کاهش رسیدگی به این گونه پرونده‌ها و ارجاع آن به سطوح پایین‌تر نمودم. این مدیر پس از مدتی ضمن تمجید از این رویکرد مدیریتی گفت که توانسته بیشتر وقت خود را به تصمیمات استراتژیک اختصاص دهد.

لاریجانی افزود: به دلیل ضعف تصمیمات استراتژیک مدیران ارشد، مناقشاتی در کشور وجود دارد که عادی نیست. قسمت عمده‌ای از این مسئله به دلیل عدم آگاهی و اطلاع، همچنین درگیری با تصمیمات تاکتیکی است. مدیران ارشد به جای توجه به مسائل اصلی درگیر مسئله فرعی شده و حول موضوعاتی که اختلاف‌نظر داریم، وارد منازعه و دعوا می‌شوند. حل این موضوع نیازمند آموزش است.

رئیس نهاد قانونگذاری کشورمان تصریح کرد: در کشورهای توسعه‌یافته دانشگاه‌هایی وجود دارد که مدیران استراتژیک تربیت می‌کنند. دانش‌آموختگان این مراکز آموزش دیده‌اند زمانی که با موضوعی مواجه می‌شوند آن را چگونه از نگاه کلان و استراتژیک مدیریت کرده و با آن برخورد کنند.

وی گفت: متاسفانه مدیریت در کشور به شکلی فطری تبدیل شده است و هر کسی براساس مزاج و ذوقیات خود تصمیم می‌گیرد. متاسفانه آموزش مدیریت در کشور وجود ندارد و احساس نیاز به این مسئله به شدت احساس می‌شود. جمهوری اسلامی سه دهه پس از پیروزی انقلاب نیازمند این است که جایگاهی قابل اعتماد و مورد اطمینان برای تربیت مدیران استراتژیک تشکیل شود. این یک دغدغه است و بنده پیشنهاد می‌کنم که جهاد دانشگاهی هر چه سریع‌تر مرکزی برای تربیت مدیران استراتژیک و رده بالای کشور ایجاد کند. به این ترتیب که هم دغدغه‌های دینی و علمی باشد و هم دغدغه‌های تاکتیکی و حرفه‌ای مدیران حل شود.

لاریجانی در تشریح دستاوردهای تربیت مدیران استراتژیک برای کشور گفت: اگرچه ممکن است نتیجه تاسیس مرکز تربیت مدیران استراتژیک در بلندمدت ملموس باشد، ولی می‌توان با ایجاد دوره‌هایی برای مدیران ارشد کشور در قوای سه‌گانه آنها را با مسائل مختلف و نحوه مدیریت استراتژیک آشنا نمود. حکومت کردن اگر براساس ضوابط و اصول مهندسی شده باشد، مدیران از آن بهره می‌برند و مردم هم از تصمیمات غلط خلاص می‌شوند.

وی ضمن تاکید مجدد بر لزوم تشکیل مرکزی برای تربیت مدیران استراتژیک در کشور گفت: باید رجل سیاسی در رأس تشکیل چنین مرکزی حضور داشته باشد تا اقبال به آن ایجاد شود. جهاد دانشگاهی جایی است که هم وجاهت علمی و هم وجاهت قانونی و حرفه‌ای برای تشکیل اینچنین مرکزی را دارد. اگر این اقدام انجام گیرد، کشور شاهد جهش تصمیم‌گیری در امور اجرایی خواهد بود. من به‌عنوان رئیس مجلس تا جایی که توانایی داشته باشم و مقدور باشد تلاش خواهم کرد که جهاد دانشگاهی توسعه پیدا کند و به مدیران نیز توصیه می‌کنم که حتما در زمینه‌های مختلف با جهاد دانشگاهی همکاری داشته باشند.

رئیس مجلس شورای اسلامی گفت: شاهد این هستیم که شرکت‌های خارجی خواهان حضور در عرصه‌های مختلف از جمله نفت و انرژی ایران هستند. این موضوع نباید تنها منتهی به دریافت محصول نهایی شود. باید انتقال تکنولوژی به کشور صورت گیرد.

لاریجانی در انتها گفت: جهاد دانشگاهی باید سازوکار و الگویی در جهت همکاری بهینه‌تر با مجلس شورای اسلامی تهیه و تدوین کند تا با نمایندگان ملت تعامل بهتری داشته باشد. اگرچه مجلس در سال پایانی فعالیت خود قرار دارد و باید کارهای بر زمین مانده را به سرانجام برساند اما مجلس دهم توانایی همکاری صمیمانه با جهاد دانشگاهی را خواهد داشت که در آینده در دستور کار قرار می‌گیرد.

طیبی:80 درصد منابع مالی مورد نیازجهاد دانشگاهی از طریق خودکفایی تامین می شود

گفتنی است پیش از سخنان رئیس مجلس شورای اسلامی حمیدرضا طیبی رئیس جهاد دانشگاهی گزارشی از اقدامات و فعالیت‌های سازمان تحت نظارت خود ارائه نمود.

وی گفت: توسعه فرهنگی و توسعه فناورانه از ارکان پیشرفت ایران اسلامی است. جهاد دانشگاهی بر این اساس تاکنون سه هدف عمده را دنبال کرده است. طی برنامه پنجم توسعه جهاد دانشگاهی در سطح آموزش عالی فعالیت‌هایی به سمت تخصصی‌شدن دانش داشته است. در حوزه فرهنگ و حوزه پژوهش و فناوری،‌ جهاد دانشگاهی تلاش کرده است که براساس مزیت‌های ملی حرکت نموده و در استان‌های مختلف با توجه به اقتضای محیطی فعالیت‌های این مرکز صورت گرفته است.

رئیس جهاد دانشگاهی افزود:‌ تامین منابع مالی مورد نیاز تلاش شده است که به شکل خودکفا باشد، بدین ترتیب 20 درصد هزینه جاری جهاد دانشگاهی توسط دولت تامین شده و 80 درصد باقیمانده از طریق کارفرمایی تامین اعتبار شده است که در حدود 160 میلیارد تومان می‌باشد.

وی گفت: جهاد دانشگاهی تلاش کرده در نقشه جامع علمی کشور ماموریت‌های مشخصی را دنبال نماید. تحقیقات علمی و فناورانه در کشور با هدف توسعه انجام گرفته است، در عین حال برنامه‌ریزی برای انتقال پیشرفت‌های ایران به جامعه هدف جمهوری اسلامی همانند سایر کشورهای توسعه یافته پیگیری شده است.

طیبی تصریح کرد: ماموریت سوم جهاد دانشگاهی کمک به دولت در جهت ایجاد اشتغال بوده است و طرح‌هایی نیز تاکنون به دولت ارائه شده است. فناوری‌هایی مطرح شده که قابلیت اشتغالزایی مستقیم 20 هزار نفر را دارد. دو برنامه توسعه تا افق چشم‌انداز 1400 بیشتر باقی نمانده است که جهاد دانشگاهی در تدوین آنها می‌تواند نقش اساسی ایفا نماید. علی‌رغم ارتباط خوب جهاد دانشگاهی با مجلس متاسفانه این موضوع تاکنون به شکلی سیستماتیک تبدیل نشده است. امیدواریم در آینده این موضوع به یک سازوکار سیستماتیک منتهی شود.