نگاهی به دستاوردهای سفر ظریف به ترکیه و روسیه
- محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه کشرمان، روز دوشنبه ۲۶ خرداد در رأس هیئتی به ترکیه سفر کرد.
دیدار با چاووش اوغلو
دیدار با «مولود چاووش اوغلو» همتای ترکیه‌ای، مهم‌ترین برنامه کاری ظریف در ترکیه بود. ظریف در دیدار با چاووش اوغلو ضمن ابراز همبستگی و حمایت در مبارزه با پاندمی کرونا و تبعات آن، در زمینه بررسی راه‌های جبران کاهش تجارت بین دو کشور ایران و ترکیه طی چهار ماه گذشته بدلیل مقررات محدود کننده کرونا به تبادل نظر پرداخت.
توافق برای از سر گیری صادرات گاز ایران به ترکیه
وزیر امور خارجه کشورمان همچنین در این دیدار بر ضرورت از سرگیری صادرات گاز و تعمیر و بازسازی بخش آسیب دیده خط لوله گاز تاکید کرد.
توافق برای برگزاری اجلاس سران آستانه بصورت مجازی در هفته های پیش رو و سپس برگزاری اجلاس حضوری در تهران در اولین فرصت ممکن، مسائل سوریه ، یمن ، لیبی و مبارزه با تروریسم از دیگر موضوعات مورد گفتگوی وزرای امور خارجه جمهوری اسلامی ایران و ترکیه در دو دور گفتگوی انجام شده بود.
آماده‌سازی لیست جدید کالاهای مشمول تعرفه ترجیحی
امضای یادداشت تفاهم مربوط به املاک و ابنیه دیپلماتیک دو کشور و همچنین آماده‌سازی لیست جدید کالاهای مشمول تعرفه ترجیحی نیز از دیگر موضوعات کاری وزرای امور خارجه ایران و ترکیه در خلال این دیدارها بود.
همسایگان همیشه اولویت ما هستند
ظریف پس از دیدار با چاووش اوغلو، طی توییتی نوشت: گفت‌وگوهای سازنده‌ای با دوست خودم آقای مولود چاووش اوغلو و دیگر مقامات ارشد ترکیه در استانبول داشتم. تبادل‌نظرهای جدی و تصمیمات پربار در راستای همکاری‌های دوجانبه و همچنین موضوعات منطقه‌ای و جهانی صورت گرفت. رایزنی‌های نزدیک ضروری است. مقصد بعدی من مسکو است. همسایگان همیشه اولویت ما هستند.
نقطه‌نظرات مشترک ایران و ترکیه در مورد بحران در یمن و لیبی
همچنین ظریف در جریان نشست خبری مشترک با «مولود چاووش اوغلو» وزیر خارجه این کشور، با اشاره به بحران‌های یمن و لیبی، اظهار داشت: میان ایران و ترکیه نقطه‌نظرات مشترکی در مورد جنگ و بحران در یمن و لیبی وجود دارد.
وزیر امور خارجه کشورمان بیان داشت: ایران طی سال‌های گذشته همواره بر ضرورت برقراری صلح در یمن تاکید کرده است؛ ترکیه نیز خواهان حل مسالمت آمیز و سیاسی بحران یمن است.
وی تصریح کرد: ایران در قضیه لیبی نیز خواهان پایان بحران‌های سیاسی و اقتصادی این کشور است و از دولت مشروع و قانونی لیبی حمایت می‌کند؛ ما نیازمند تلاش برای پایان دادن جنگ در لیبی هستیم.
ظریف تاکید کرد: همه کشورهای منطقه باید برای برقراری صلح در منطقه با یکدیگر همکاری و همبستگی داشته باشند.
حرکت از استانبول به مسکو
صبح روز سه‌شنبه ۲۷ خرداد، ظریف استانبول را به مقصد مسکو ترک کرد. بلافاصله پس از حضور ظریف در مسکو، گفتگوهای وزرای امور خارجه جمهوری اسلامی ایران و روسیه آغاز شد.
«لاوروف» همچنین گفت: روسیه در برابر تلاش برای استفاده از شورای امنیت سازمان ملل با هدف تضعیف توافق هسته‌ای و سوق دادن پرونده های ضد ایرانی به این شورا ایستادگی خواهد کرد.
هشدار ظریف به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی
ظریف نیز در جریان نشست خبری مشترک با لاوروف همتای روس خود، با اشاره به برگزاری نشست شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در مورد پرونده هسته‌ای ایران، اظهار داشت: اجازه نخواهیم داد آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ابزاری برای نابود کردن برجام توسط آمریکا شود.
وزیر امور خارجه کشورمان تصریح کرد: دولت ترامپ کارش خروج از پیمان‌ها و نهادهای بین‌المللی است و ما اجازه نخواهیم داد آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ابزار دست دولت ترامپ برای نابودی برجام شود.
وی بیان داشت: ایران همواره با شفافیت کامل با آژانس رفتار کرده و ۱۵ گزارش آژانس نشان داده است که ایران همه تعهدات خود را انجام داده است.
ظریف با بیان اینکه اجازه نخواهیم داد ایران موضوع بررسی‌هایی شود که اسناد آن ادعاهای جاسوسی است، گفت: اگر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بخواهد از روش‌های غیرمنطقی استفاده کند برخورد مناسبی خواهیم داشت.
وزیر امور خارجه خاطرنشان کرد: بسیار تاسف‌بار خواهد بود اگر دبیرخانه ملل متحد و دبیرخانه آژانس در جهت نابودی برجام حرکت کنند.
اعلامیه مشترک ایران و روسیه در زمینه ارتقای حقوق بین‌الملل
در جریان دیدار محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه کشورمان از روسیه و پس از ملاقات با سرگئی لاوروف وزیرامور خارجه فدراسیون روسیه اعلامیه مشترک دو کشور در زمینه ارتقای حقوق بین‌الملل به امضای دو وزیر خارجه رسید.
متن کامل اعلامیه:
۱. جمهوری اسلامی ایران و فدراسیون روسیه بر تعهد کامل خود به اصول حقوق بین الملل که در «منشور ملل متحد» و «اعلامیه سال ۱۹۷۰ درباره اصول حقوق بین الملل مربوط به روابط دوستانه و همکاری میان دولت‌ها منطبق با منشور ملل متحد»، منعکس شده اند، تاکید می‌نمایند. اصول حقوق بین الملل که اساس روابط بین المللِ عادلانه و برابر هستند، همکاری برد ـ برد را به منصه ظهور می‌رسانند و فضای مشترکی را برای همکاری‌های امنیتی و اقتصادیِ برابر و جدایی ناپذیر ایجاد می‌کنند.
۲. جمهوری اسلامی ایران و فدراسیون روسیه بر این نکته اشتراک نظر دارند که اصل برابری حاکمیت‌ها برای ثبات در روابط بین الملل حیاتی می‌باشد. دولت‌ها از حقوق خود بر مبنای استقلال و برابری بهره مند می‌شوند و تعهدات و مسئولیت هایشان را بر اساس احترام متقابل بر عهده می‌گیرند. دولت‌ها حق دارند در ایجاد و اِعمال حقوق بین الملل به صورت برابر مشارکت نمایند. آن‌ها همچنین متعهد هستند به نحو منسجم و مستمر، حقوق بین الملل را با حسن نیت رعایت نمایند.
۳. جمهوری اسلامی ایران و فدراسیون روسیه بر اصل لزوم خودداری دولت‌ها از تهدید یا توسل به زور علیه تمامیت سرزمینی یا استقلال سیاسی هر کشور دیگر برخلاف منشور ملل متحد، تأکید می‌کنند. بر این اساس، آن‌ها مداخله‌های نظامی یک جانبه را محکوم می‌نمایند.
۴. جمهوری اسلامی ایران و فدراسیون روسیه از اصل عدم مداخله در امور داخلی یا خارجی دولت‌ها به طور کامل حمایت می‌کنند و هر گونه مداخله دولت‌ها در امور داخلی یا خارجی دولت‌های دیگر با هدف تغییر جعلی حکومت‌های مشروع را که ناقض اصل مزبور است، محکوم می‌نمایند.
۵. جمهوری اسلامی ایران و فدراسیون روسیه هر گونه اقدام یا تلاش برای تضعیف یا بی ثبات سازی دولت‌ها یا نهادهای آن‌ها را به هر شکل یا بهانه ای، نقض اصل یادشده قلمداد می‌نمایند.
۶. جمهوری اسلامی ایران و فدراسیون روسیه اِعمال فراسرزمینی مغایر با حقوق بین الملل قوانین ملی دولت‌ها را به عنوان مصداق دیگری از نقض اصل عدم مداخله در امور داخلی دولت‌ها محکوم می‌نمایند.
۷. جمهوری اسلامی ایران و فدراسیون روسیه، به عنوان بخشی از اصل عدم مداخله در امور داخلی یا خارجی دولت ها؛ حق حاکمه و غیر قابل نقض دولت‌ها در تعیین نظام سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی خود برای توسعه روابط بین المللی و اِعمال حاکمیت دائمی بر منابع طبیعی خود، مطابق با اراده مردمشان و بدون دخالت خارجی، مداخله، براندازی، اجبار یا تهدید به هر صورت را مورد تاکید قرار می‌دهند.
۸. جمهوری اسلامی ایران و فدراسیون روسیه بر اصل حل و فصل مسالمت آمیز اختلافات تأکید کرده و اعتقاد راسخ دارند که دولت‌ها باید اختلافات شان را از طریق ابزار‌ها و سازوکار‌هایی که در مورد آن توافق کرده اند، حل و فصل نمایند. این روند به حل مسالمت آمیز اختلافات بر طبق حقوق بین الملل قابل اِعمال کمک کرده و در نتیجه می‌تواند به کاهش تنش‌ها و افزایش همکاری صلح آمیز منجر شود. بدیهی است، برای حفظ نظم حقوقی بین المللی، ضرورت دارد که همه ابزار‌ها و سازوکار‌های حل و فصل اختلافات، مبتنی بر رضایت باشند و با حسن نیت و روحیه همکاری به کار گرفته شوند. اهداف مذکور نباید با سوءاستفاده در عمل، تضعیف گردند.
۹. جمهوری اسلامی ایران و فدراسیون روسیه در این زمینه اشتراک نظر دارند که اجرای با حسن نیت اصول و قواعد کلی شناخته شده حقوق بین الملل، مانع از رویه اتخاذ استاندارد‌های دوگانه یا تحمیل اراده برخی دولت‌ها بر برخی دیگر خواهد شد. آن‌ها تحمیل اقدام‌های زورمدارانه یکجانبه -که همچنین به عنوان «تحریم‌های یک جانبه» شناخته شده اند- را مصداقی از چنین رویه‌ای قلمداد می‌نمایند. اقدام‌های زورمدارانه یکجانبه به ویژه در شکل اقدام قهری اقتصادی، گروه‌هایی را که در آسیب پذیرترین وضعیت اقتصادی و اجتماعی هستند، هدف قرار می‌دهند؛ بنابراین همه کشور‌ها باید از اعلام و اِعمال هر گونه اقدام زورمدارانه یکجانبه اجتناب نمایند؛ زیرا این اقدامات مانع از تحقق کامل توسعه اقتصادی و اجتماعی می‌شوند و آثار منفی بر بهره مندی از همه حقوق بشر از جمله حق توسعه، تجارت و سرمایه گذاری دارند.
۱۰. جمهوری اسلامی ایران و فدراسیون روسیه، تروریسم را در هر شکل و صورتی، به عنوان یک تهدید جهانی علیه صلح و امنیت بین المللی محکوم می‌کنند و آن را تضعیف کننده نظم بین المللیِ مبتنی بر حقوق بین الملل می‌دانند. آن‌ها تاکید می‌کنند که تروریسم نباید به مذهب، ملیت، گروه قومی یا تمدنی پیوند داده شود. اقدامات تروریستی، صرف نظر از انگیزه و زما ن و مکان آن و توسط هر کس که ارتکاب یابند، اقدامی مجرمانه و غیرقابل توجیه خواهند بود. آن‌ها هم چنین بر ضرورت تلاش مشترک و رویکرد جامع در پیشگیری و مقابله با تروریسم، وفق حقوق بین الملل از جمله منشور ملل متحد تاکید می‌کنند و علاوه بر این، بر غیرقابل پذیرش بودن اتهام زنی‌های ناروا علیه نهادهای رسمی دولت‌های دیگر که می‌تواند تلاش‌های بین المللی در مبارزه با تروریسم را به چالش بکشد، تأکید می‌نمایند. به علاوه آن‌ها از اجرای یکپارچه و متوازن راهبرد جهانی ملل متحد برای مقابله با تروریسم حمایت می‌کنند.
۱۱. جمهوری اسلامی ایران و فدراسیون روسیه اعلام می‌دارند که تعهدات بین المللی مربوط به مصونیت دولت ها، اموال و مقامات آن‌ها باید همواره توسط کشور‌ها محترم شمرده شوند. نقض این تعهدات در تضاد با اصل برابری حاکمیت دولت‌ها است و می‌تواند به افزایش تنش‌ها منجر شود.
۱۲. جمهوری اسلامی ایران و فدراسیون روسیه مصمم هستند با رویکرد‌های غیرقانونی یکجانبه در حل و فصل بحران‌های جهانی مقابله کرده و فعالانه رویکرد‌های جمعی و چندجانبه عادلانه مبتنی بر اصول و قواعد کلی شناخته شده حقوق بین الملل را برای حل مسائل فوری و ضروری منطقه‌ای و جهانی ارتقاء دهند. جمهوری اسلامی ایران و فدراسیون روسیه مفاهیمی را که در تلاش برای تضعیف نظم بین المللی مبتنی بر حقوق بین الملل هستند، مردود اعلام می‌کنند.
۱۳. جمهوری اسلامی ایران و فدراسیون روسیه تصمیم می‌گیرند که در راستای روابط مبتنی بر مشارکت راهبردی فیمابین، همکاری‌های خود را با هدف رعایت و ارتقاء حقوق بین الملل و استقرار یک نظم بین المللی عادلانه و مبتنی بر حقوق بین‌الملل گسترش دهند.
عزم ایران و روسیه برای مقابله با رویکرد‌های غیرقانونی یکجانبه در حل و فصل بحران‌های جهانی
ظریف پس از پایان سفر یک روزه به روسیه با انتشار پیامی در صفحه توئیتری خود نوشت: ایران و روسیه مصمم هستند تا با رویکرد‌های غیرقانونی یکجانبه در حل و فصل بحران‌های جهانی مقابله کنند. بخشی از اعلامیه مشترک امروز با سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه که در آن، ما بر تعهد به حقوق بین‌الملل در شرایطی که ایالات متحده و رفقایش در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و شورای امنیت به مبانی روابط بین‌الملل حمله می‌کنند، تأکید کردیم.