موفقیت تئاتر دست سلبریتی‌ها نیست/گیشه مفهوم تئاتر را از بین برده است
به گزارش خبرنگار گروه فرهنگی ، این روزها تئاتر بیش از گذشته شاهد حضور چهره های سینمایی، ورزشی و موسیقی در قامت بازیگر هنرهای نمایشی است. افرادی که شاید گیشه را برای خود و تهیه کننده اثر تضمین کنند اما به همین نسبت فضا و فرصت کافی برای ظهور و بروز جوانان را از آنها می گیرند.
سالانه تعداد زیادی از جوانان در رشته های مختلف هنرهای نمایشی از قبیل ادبیات نمایشی، بازیگری، طراحی صحنه، کارگردانی و سایر شاخه ها فارغ التحصیل می شوند اما نکته مهم آنجاست که زیرساخت های تئاتر به هیچ عنوان نتوانسته در قیاس با تعداد هنرمندان جوان بستر اجرایی فراهم آورد.
به همین مناسبت خبرنگار گروه فرهنگی ، با تنی چند از هنرجویان، فارغ التحصیلان و هنرمندان جوان عرصه تئاتر به گفت و گو نشسته و جویای دغدغه ها و مشکلات آنها برای حضور در عرصه هنرهای نمایشی شده است. شیده غفاریان بازیگر جوان تئاتر از جمله بازیگرانی است که این روزها بازی در نمایش "باز کردن بسته" را پشت سر می گذارد. این نمایش پاییز امسال روی صحنه خواهد رفت.
میزان: وضعیت کلی تئاتر را در سال‌های گذشته چطور می‌بینید؟
غفاریان: از نظر من وضعیت تئاتر کمافی سابق است. با توجه به اینکه من سن زیادی برای اظهارنظر در رابطه با تئاتر سال‌های قبل ندارم اما با توجه به مطالعات و شنیده ها می‌توانم بگویم در سال‌های اخیر اشخاص بیشتری به سمت تئاتر روی آورده اند و به همان نسبت مخاطبان بیشتری جذب تئاتر شده اند اما کیفیت تئاتر نسبت به گذشته کمتر شده است.
البته در این میان نسل جوان موثر است. تئاتر نسل جوان امروز دغدغه مند‌تر است، در گذشته بیشتر آثاری که اجرا میشدند نمایشنامه‌هایی بودند که در سطح جهانی بار‌ها و بار‌ها به اجرا رسیده بودند، اما در این چند سال و ورود نمایشنامه نویسان جوان، دغدغه‌های دوران مورد بررسی قرار گرفته است.
میزان: با تاسیس و ظهور تماشاخانه‌های خصوصی امید بها دادن به نسل جوان به شدت قوت گرفت، اما بعد از چند سال این تماشاخانه‌ها تغییر رویه دادند. به نظر شما تماشاخانه‌های خصوصی امروزه برای نسل جوان تاثیر گذار هستند؟
غفاریان: تماشاخانه های خصوصی امیدی برای نسل جوان شد اما هزینه های سالن ها ریسک بزرگی را برای هر گروه ایجاد می‌کند. تنها در صورتی هزینه سالن قابل پرداخت میشود که مخاطب داشته باشند، اما با توجه به این وضعیت چهره محوری و ساخته های عظیم تئاتر تجاری، چقدر امکان توفیق نسل جوان در تماشاخانه های گزاف قیمت وجود دارد؟.
میزان: حضور چهره‌ها و سلبریتی‌ها در تئاتر دغدغه‌ای است که سالهاست مورد بحث بوده است. به نظر شما حضور این افراد قابل قبول بوده است یا نه؟
غفاریان: حضور سلبریتی ها مشکل اصلی نیست، مشکل اصلی مخاطب سلبریتی‌پسند است که بهای بلیط را نه برای تئاتر دیدن، برای دیدن چهره از فاصله کمتر پرداخت می‌کند.
اگر باور مخاطب در این خصوص که هر تئاتری که دانشجویی است کیفیت پایین و هر تئاتری که سلبریتی دارد، کیفیت بالایی خواهد داشت حل شود ما شاهد رونق تئاتر دانشجویی خواهیم بود زیرا معتقدم حضور سلبریتی نمی تواند موفقیت تئاتر را تضمین کند.
میزان: متاسفانه در آمد اهالی تئاتر در آمد مناسبی نیست و به هیچ عنوان نمی توان از این هنر ارتزاق کرد. آیا خود شما تئاتر را به عنوان یک شغل برای تامین معاش نگاه کردید؟
غفاریان: روزی که تئاتر را برای رشته دانشگاهی انتخاب کردم می‌دانستم که تئاتر نه تنها درآمد ندارد بلکه اندوخته مالی ام را خواهد گرفت. تئاتر تعریف شغلی ندارد و حل شدنش تنها با تغییرات اساسی میسر است.
میزان: به نظر شما مهمترین مشکل امروز تئاتر چیست و چه راهی برای حل آن پیشنهاد می‌کنید؟بزرگترین
غفاریان: مشکل تئاتر ایران نداشتن کمپانی های تئاتری است. اگر شرکتی باشد که افراد تئاتری را استخدام کند و افراد موظف به تولیدات با کیفیت شوند، مانند یک کارمند حقوق دریافت کنند و دغدغه مالی و مشکل زمان و عدم تمرکز به دلیل مشغله شغل اصلی و... نداشته باشند مشکل تئاتر حل میشود.
میزان: به عنوان یک کارگردان و یا بازیگر همواره با دغدغه‌ای به نام متن روبرو هستیم. چرا همچنان در بخش نمایشنامه و یا فیلمنامه با مشکل مواجه ایم. آیا نسل جوان خوبی در نمایشنامه نویسی وجود دارند؟
غفاریان: برخی از متن‌هایی که را از نویسنده های جوان می‌خوانم کیفیت خوبی دارند و مطمئنم اگر به آنها بها داده شود رادی ها و چرمشیر های نسل بعد خواهند بود. البته تعداد متن بسیار کمتر از تعداد زیادی آثار کم کیفیت است. این موضوع از ذهن بسته نویسنده، از جهان بینی محدود، از نبود آزمون و خطا، نبود مدرسان متخصص و دلسوز ناشی میشود.
میزان: حضور چهره‌ها از طرفی باعث فروش بیشتر تئاتر شده است اما به گفته بسیاری از اهالی تئاتر این افزایش تعداد مخاطب کمکی به بالا بردن کیفیت نداشته و مخاطب این نوع تئاتر‌ها از تئاتر تجربی و دانشجویی حمایتی نمی‌کند. به نظر شما افزایش فروش تئاتر‌ها نشانی از اقبال عمومی به تئاتر است و یا این موجی گذراست؟
غفاریان: حضور سلبریتی در تمام دنیا همواره اقبال عمومی داشته است. از آنها فیلم تهیه میشود و حتی حضورشان برای دیدن یک اجرای دانشجویی خوش اقبالی آن تئاتر است. از نظر من حضورشان موجی گذرا نیست اما بهتر است به این دقت کنیم که اگر این موج تحت کنترل باشد می‌توان از آن برق تولید کرد اما اگر تحت کنترل نباشد تماما ویرانی است.
حضور سلبریتی‌ها میتواند باعث دیده شدن دانشجویان شود اگر به جای یک تئاتر تماماً متشکل از چهره ها، بازیگران به همان اندازه که چهره با نقش اصلی دارد، دانشجوی تئاتر با نقش اصلی داشته باشد.
میزان: جشنواره تئاتر فجر در راه است. شما از برگزاری این جشنواره در سال‌های پیش راضی هستید و آیا به نظرتون آثار بر اساس کیفیت به این جشنواره می‌رسند؟
غفاریان: جشنواره فجر مهمترین جشنواره کشور است اما سوال اصلی من در رابطه با آثار داخلی نیست، در رابطه با آثار خارجی است. چگونه بودجه های این گروه ها تامین میشود در حالیکه برای کارهای داخلی هیچوقت بودجه نیست!.
میزان: هر بازیگر و یا کارگردان و هنرمندی برای آینده خود تصویری را شکل می‌دهد که به نوعی آرمان، آرزو و یا هدف وی است. دغدغه شما از حضور در تئاتر چیست و چه آینده‌ای را برای خودتان متصور می‌شوید؟
غفاریان: دغدغه من در آینده ام، یک تئاتری سرشناس و محبوب است. البته تمامی مسائل جامعه میتواند جهت دهی ما را انجام دهد مانند اینکه می‌دانم برای رسیدن به چنین جایگاهی باید از تئاتر گذشت به سینما رسید و مجدد به تئاتر برگشت.
میزان: بسیاری از بازیگران تئاتر از همان ابتدا تئاتر را پلی برای رسیدن به سینما می‌دانند. آیا سینما مدینه فاضله بازیگری است و اینکه چرا این هجمه علاقه به سینما به وجود آمده است؟
غفاریان: رسالت سینما در دوران معاصر دیده شدن است، انسان امروزی با حجم درگیری ها زمان محدودی برای تئاتر رفتن دارد درحالیکه از طریق گوشی میتواند همواره فیلم تماشا کند. هنرمند ذاتاً نیازمند دیده شدن است پس این هجوم به سینما عجیب نیست.
من به شخصه با مقایسه بازی بازیگرانی که تئاتری بوده اند و آنهایی که نبوده به این موضوع معتقدم که تئاتری ها خیلی بهتر کاراکتر را میشناسند و ایفا میکنند و پل بودن تئاتر برای سینما لزوما منفی نیست.
میزان: یکی از مشکلات مهم امروز تئاتر وجود رابطه، لابی و رانت در تمامی بخش‌ها است. امروزه انتخاب عوامل و به خصوص بازیگران بر اساس توانایی‌ها شکل می‌گیرد و یا معیار‌های دیگه‌ای در این عرصه وجود دارد؟
غفاریان: خیلی خلاصه جواب میدم. تئاتر امروز یعنی پول، پارتی!.
میزان: به طور معمول می‌بینیم که گروه‌های پر چهره در کمتر از یک ماه تمرین اثر را روی صحنه می‌برند، اما گروه‌های جوان بعد از ماه‌ها تمرین همچنان دغدغه سالن اجرا دارند. چگونه می توان این دغدغه‌ها را از بین برد و آیا تئاتر میتواند با یک ماه تمرین به رسالت خود برسد؟
غفاریان: یک ماه؟ با این مقدار تمرین ما شخص خانم یا آقای بازیگر را روی صحنه می‌بینیم نه کاراکتر و اینگونه است که نقش ها تماماً مشابه اجرا میًشوند و بازیگر دچار تکرار.