نباید در مدارس به سمت سیستم گلخانه‌ای برویم/ هزینه طرح سنجش سلامت برای مهر ۹۸
مجید قدمی در گفت و گو با خبرنگار گروه جامعه گفت: ما در کشور بیش از ۱۵۰ هزار دانش آموز استثنایی داریم که این تعداد دانش آموز در ۱۵۶۰ هزار مدرسه در حال تحصیل هستند. از ۱۵۰ هزار دانش‌آموز اشاره شده، بیش از ۷۸ هزار نفر از آنها در مدارس خاص و حدود ۷۰ هزار نفر از آنها نیز در سیستم آموزش تلفیقی و فراگیر مشغول آموزش هستند.
با رئیس سازمان آموزش و پرورش استثنایی کشور درباره اجرای طرح پایش سلامت در مدارس برای نوآموزان، زمان اجرای این طرح، هزینه انجام آن، آموزش به والدین مبتلا به بیماری های خاص، تقسیم بندی بیماری های خاص و ... به گفت و گو نشستیم که در ادامه مشروح گفت و گوی با وی آورده می شود.
معلولیت این افراد به چند دسته تقسیم می شود؟
آمار های جهانی از معلولیت که ۱۷ گروه را تحت پوشش دارند با ما متفاوت است و ما ۷ گروه آسیب دیده ذهنی، بینایی، شنوایی، جسمی _حرکتی، اختلال یادگیری عاطفی و چند معلولیتی هستند. بیشترین تعداد این کودکان یعنی ۳ درصد آسیب دیده ذهنی هستند و یک دهم درصد نابینا، کمتر از ۶ دهم درصد ناشنوا هستند. ۵۸ درصد آسیب دیده‌های ذهنی در مدارس خاص هستند.
اقدام سازمان آموزش و پرورش استثنایی جهت شناسایی و هدایت مناسب این کودکان چیست؟
اطلاعات سازمان آموزش و پرورش استثنایی بر اساس خود اظهاری خانواده هاست و صحیح نیست.به همین دلیل طرح سنجش سلامت مدارس از ۲۰ سال قبل در مدارس کشور اجرایی شد به این صورت که هر نوآموزی برای ورود به مدارس باید این طرح را بگذراند.
با جرای این طرح سالیانه چه تعداد دانش آموز خاص به مدارس کشور اضافه می شوند؟
بر اساس طرح سنجش سلامت، سالیانه ۷ تا ۸ هزار نفر به مدارس خاص می‌آیند. در حالی که چیزی حدود دو برابر جمعیت کنونی خاص ما در مدارس باید مشغول به تحصیل باشند ولی به علت پنهان کاری والدین این امر محقق نمی شود.
طرح سنجش سلامت کلاس اولی های امسال از چه تاریخی شروع می شود؟
طرح سنجش کلاس اولی ها از اول خرداد ما شروع می شود. در این طرح دانش آموزان در پایه اول در سه زمینه بینایی، شنوایی، و آمادگی تحصیلی مورد ارزیابی قرار می گیرند تا خدمات بهتر به آنها ارائه شود.
علت انجام طرح سنجش سلامت جیست؟
علت انجام طرح سنجش سلامت این است که یک ارزیابی کامل از نوآموزان انجام شود و بر اساس این سنجش اطلاعات آنها به شناسنامه سلامت افزاد منتقل شود تا بتوانیم خدمات آموزشی و پرورشی و توانبخشی متناسب به آنها ارائه کنیم.
پایگاه های سنجش سلامت از چه زمانی فعال می شوند؟
این طرح از اول خرداد شروع می‌شود و خانواده ها برای ثبت نام که به مدارس مراجعه می‌کنند نوبت گیری می‌شوند، ولی عملا پایگاه‌های سنجش ما بعد از پایان رمضان فعال خواهند شد. در بیش از ۲ هزار پایگاه این خدمات انجام خواهد شد.
خانواده‌ها وقتی به مدرسه مراجعه می‌کنند نزدیک‌ترین پایگاه سنجش به آنها معرفی می شود و سپس به پایگاه مراجعه می‌کنند تا فرزندانشان مورد ارزیابی بینایی شنوایی و آمادگی تحصیلی قرار بگیرند.
سایر اقدامات انجام شده روی نوآموزان در طرح سنجش سلامت چیست؟
یک ارزیابی پزشکی کامل هم از نوآموزان صورت می‌گیرد. کارت واکسیناسیون فرزندان کنترل می‌شود و اگر ناقص باشد به پایگاه‌های سلامت وزارت بهداشت ارسال می‌شود تا تکمیل بشود. بیمه آنها کنترل شود. بعد از این مراحل ارزیابی کامل در پایگاه صورت می‌گیرد.
انجام طرح سنجش سلامت اجباری است یا اختیاری؟
در شهر‌هایی که پایگاه سنجش سلامت ایجاد شده انجام این امر از سوی خانواده ها شرط ثبت نام است و اجبار است و به هیج وجه افراد نمیتوانند بدون ارزیابی برای ثبت نام به مدارس مراجعه کنند و اگر مراجعه کند ثبت نام آن قطعی نمی‌شود. خانواده‌ها توجه کنند که این امر اجباری است و باید زودتر مراجعه کرده و نوبت گیری کنند.
مبلغ سنجش سلامت دانش آموزان چقدر است؟
مبلغ این طرح برای هر دانش آموز ۳۰ هزار تومان است البته در بعضی از مناطق کشور مخصوصا مناطق سیل زده این طرح را رایگان اجرا می‌کنیم. به مسئولیت پایگاه‌ها اجازه دادیم به ۵ درصد مراجعین با توجه به ارزیابی که انجام می‌دهند به صورت نیم بها و به ۵ درصد هم به صورت رایگان خدمات ارائه کنند.
این طرح فقط برای کلاس اولی ها اجرا می شود؟
طرح سنجش برای کلاس اولی بوده که امسال برای پیش دبستانی ها هم فراهم شده است. برای خانواده‌هایی که فرزندشان ۵ سال را تمام کرده و مایل هستند طرح سنجش یک سال زودتر انجام شود این طرح را انجام می‌دهیم. حسن اجرای این کار این است که از اگر فرزند دارای یک بیماری خاص باشد یا مشکل شنوایی داشته باشد کار پزشکی آن انجام می شود و در طول یک سال قبل آموزش رسمی کار توانبخشی و گفتار درمانی و سمعک و کار‌های پزشکی نوآموز انجام می شود.
خانواده‌های دارای فرزند قبل از دبستان می‌توانند به پایگاه‌های سنجش سلامت مراجعه کند. برگه‌ای در اختیار آنها قرار می گیرند و سال آینده نیازی به ارزیابی مجدد ندارند و با همان برگه می‌توانند کودک خود را در پایه اول دبستان ثبت نام کنند.
برای این دو جامعه هدفی که تعریف شده هم پیش دبستانی‌ها هم کلاس اولی فکر می‌کنید چه تعداد به پایگاه‌های سنجش سلامت مراجعه کنند؟
پیش بینی می‌کنیم بیش از یک و نیم میلیون نفر به مراکز مراجعه کنند به همین دلیل بیش از ۲ هزار پایگاه فعال شده و ۱۰ هزار نفر در این پایگاه‌ها آماده ارزیابی کودکان هستند.
نوآموزانی که این طرح را با موفقیت طی می کنند و در برگه سلامت آنها درج می‌شود به مدرسه عادی می‌رود در غیر این صورت خانواده دانش آموز باید چه اقدامی انجام دهند؟
این سنجش سلامت دو مرحله‌ای شده است برای کسانی که مشکوک می‌شویم که مشکل دارند آنها را به مراکز تخصصی ارجاع می‌دهیم و آنها که مشکل ندارند برگه ثبت نام مقطعی می‌گیرند و به مدرسه‌ای که ثبت نام اولیه را در آنجا انجام داده اند مراجعه کرده و ثبت نام را انجام می‌دهند.
کسانی که مشکوک به داشتن مشکل هستند به پایگاه‌های تخصصی ارجاع می‌شوند. در این مرحله باز دو حالت پیش می‌آید اگر تشخیص دهیم کودک دارای اختلال است و شرایط خاص دارد طبیعتا به مدارس استثنایی ارجاع می‌شود البته رویکرد ما تلفیقی است بچه نابینا و بچه‌هایی که مشکل شنوایی و مشکلات جسمی حرکتی دارند به خانواده توصیه می‌کنیم که کودکان را به سیستم آموزش و پرورش عادی یا همان سیستم تلفیق ببرند و با معلمین رابط کنار معلمین عادی به این بچه ها خدمات ارائه می‌دهیم.
بیش از ۷۳ هزار دانش آموز ما در کنار سایر بچه های عادی تحصیل می‌کنند و نزدیک به ۷۸ هزار نفر در مدارس استثنایی تحصیل می‌کنند. آموزش به نابینا به خصوص در روز‌های اول سخت است که برای حل این مشکل محتوا برای مدیر و معلم مدرسه عادی و معلم رابط تدارک دیده شده تا آنها با این مسائل و با نحوه کار با این بچه ها آشنا شوند.
نباید در آموزش و پرورش به سمت سیستم گلخانه‌ای و جدا سازی برویم بلکه باید به سمت سیستم عادی سازی برویم. معلم مدرسه عادی و حتی دوستان دانش آموز باید توجیهه شوند در کاربرد واژگان در بازی و ارتباط اصول را رعایت کنند. البته همه این مسائل در محتوای فیلم تهیه شده و در اختیار آموزش عادی قرار داده شده است. گزارش‌ها نشان دهنده این است که زمینه برای آموزش تلفیقی و فراگیر فراهم شده است.
چند سال است که این طرح در حال اجرا است؟
بیش از ۲۰ سال است که این طرح در حال اجرا است و تقریبا ۹۷ درصد از مناطق کشور را تحت پوشش قرار دادیم فقط ۳ درصد مناطق سعب العبور است که هنوز در مناطق طرح سنجش را اجرا نمی‌کنیم البته در مناطقی که امداد رس هستند از وسیله نقلیه سیار استفاده کردیم و پایگاه‌های سیار داریم که کار را اجرا می‌کنند، ولی در آن ۳ درصد سنجش اجباری نیست که آمار آن در اختیار آموزش و پرورش کل هست.
طرح سنجش چه میزان به ارتقا آموزش و پرورش و کیفیت آموزشی در مدارس کمک کرده است؟
معلمین ابتدایی مدارس عادی به شدت از این طرح استقبال می‌کنند، زیرا در ابتدا افرادی که کمی با دیگران متفاوت هستند شناسایی می‌شوند و به مدرسه عادی اطلاع می‌دهیم که این بچه این شرایط را دارند به عنوان مثال بچه دیر آموز با ۱۵ نمره هوشی پایین‌تر از فرد عادی که هیچ گونه مشخصات ظاهری که نشان دهنده تفاوت باشد ندارد که در برآیند یادگیری وقتی نوآموز می‌خواهد خودش را نشان دهد آموزش استثنایی این پیام را به مدارس می‌دهد که این دانش آموز دارای این شرایط است.
محتوا‌ها و فیلم‌هایی تولید کردیم که معملان مدارس عادی ارتباط و آموزش با بچه را می‌توانند یاد بگیرند و کنار بچه عادی می‌توانند با آنها کار کنند. این امر یکی از شاخصه‌های کیفیت عادی است که ارتقا پیدا کرده است.
شما درباره اهمیت طرح سنجش نوآموزان شما اظهار کردید با اجرای این طرح به دنبال ارزیابی و مداخله درست و هدایت آموزشی هستید؟
این امر به این معنی است که وقتی کودکان سنجش شوند تشخیص می‌دهیم بچه‌ای مشکل شنوایی دارد و خانواده تاکنون تشخیص نداده اند. اگر این نوآموز ته کلاس هم بنشیند و صدای معلم را نشنود در تحصیل و یادگیری دچار مشکل می‌شود. چرا که یک کودک ۷ ساله هیچ گاه نمی‌گوید من نمی‌شنوم. حاضر است سکوت کند و همه تصور می‌کنند او توان یادگیری مطالب را ندارد در حالی که این کودک فقط مشکل شنوایی دارد. با این طرح به راحتی می‌توانیم تشخیص دهیم این امور را که باعث می شود به در دوران تابستان تجهیز شود و سمعک بزند. با زدن سمعک به از لحاظ شنوایی مشکلش حل می‌شود.
یا دانش آموزی که مشکل بینایی دارد باز خانواده تشخیص نمی‌دهد که دچار کمبود بینایی است و این امر می‌تواند چه ضربه آموزشی به کودک بزند. این کار در سنجش سلامت کلاس اولی‌ها نشان دادده می شود. ارزیابی ما نشان می‌دهد که اگر بتوانیم یک سال جلوتر بیایم. یک سال می‌توانیم با خانوادده خدمات مشاوره مناسب درباره وضعیت کودکانشان داشته باشیم.
یک توصیه داریم برای خانواده‌هایی که تشخیص می‌دهند فرزندشان مشکل دارد. با تشخیص این امر ما با مقاوت‌هایی در خانواده مواجهه می شویم که آنها این مسئله را قبول نمی‌کنند که فرزندشان دچار مشکل است. به عنوان مثال وقتی در پایگاه‌های سلامت به خانواده گفته می‌شود که فرزند شما از لحاظ بهره هوشی در شرایطی نیست که بتوان در مدرسه عادی تحصیل کند مقاومت می‌کنند و این امر را قبول نمی‌کنند به همین جهت در این مواقع برای خانواده‌ها در پایگاه‌های سلامت یک مشاور پیش بینی کردیم که با پدر و مادر صحبت کند که توان فرزند آنها چیست و اگر در کنار بچه‌های عادی قرار بگیرد دچار مشکل می‌شود و دروس را فرا نمی‌گیرد و غیر از مشکل بینایی و شنوایی که در سیستم تلفیق برده می‌شوند و به خانواده گفته می‌شود که کودک خود را در مدرسه عادی ثبت نام کنند و ما با معلم رابط آموزش داده شوند.
کودکی که دارای شرایط خاص تشخیص داده می شود یعنی بهره هوشی آن ۳۰ نمره از کودک عادی پایین‌تر است. ما به دنبال مارک زدن نیستیم و حتی نام مدارس را داریم از استثنایی به مدارس با نیاز‌های خاص تبدیل می‌کنیم. به مین دلیل از خانواده اه انتپار داریم نظر تخصصی نیرو‌های ما را بپذیرند.
در زمانی که نوبت گیری شده خانواده‌ها مراجعه کنند؛ که اگر این اتفاق نیفتد مشکل برای ما ایجاد می‌شود و از نکات بسیار مهم است که باید این کار صورت بگیرد و اگر این اقدام صورت نگیرد طبیعتا هزینه‌ها برای آنها دو برابر می‌شود.
آموزش و پرورش استثنایی آموزش خاصی را برای والدین این کودکان نیز در نظر گرفته است؟
خانواده‌ها نمی‌دانند چطور با این بچه‌ها برخورد کنند و بیشتر اقدام به پنهان کردن فرزند خود می کنند. برخی از خانواده ها نیز با طرد افراطی و طرف دیگر ماجرا توجه افراطی با فرزندان خود برخورد می کنند.
بیش از ۲۵۲ هزار ۸۶۸ نفر آموزش خانواده برای برخورد با بچه‌های کم توان را دیده اند. بیشتر این افراد یعنی ۳۰ هزار نفر پدران بودند.