خیلی از بازیگران فکر می‌کنند سواد بالای رسانه‌ای دارند/ سواد رسانه‌ای برای چهره‌های مشهور حیاتی است
لیلا وصالی گفت: سلبریتی‌ها تنها در صورتی می‌توانند در مواجهه با اتفاقات مختلف خارج از حوزه تخصص خود، اظهارنظر متناسب با آن را داشته باشند که اخبار و اطلاعات و تحلیل‌های متناسب را از منابع خبری و تحلیلی معتبر داخلی دریافت کنند تا درصورت اشتراک گذاری با مخاطبان خود، آن‌ها را دچار خطا و اشتباه نکنند.
خبرگزاری میزان -
لیلا وصالی کارشناس رسانه در گفتگو با خبرنگار فرهنگی میزان، حضور سلبریتی‌ها در فضای مجازی و حتی انتشار پست در صفحات شخصی شان را نیازمند سواد رسانه‌ای دانست و گفت: اگرچه سواد رسانه‌ای برای تمام اقشار جامعه لازم است، اما این در خصوص سلبریتی‌ها از ضرورت بیش تری برخوردار است چراکه با انتشار هرپست، دنباله رو‌ها و افراد زیادی را تحت تاثیر قرار می‌دهند. خیلی از بازیگران و هنرمندان به دلیل حضور همزمان در عرصه هنر و رسانه براین باورند که از سواد رسانه‌ای بالایی برخوردارند؛ حال آن که صرف مصاحبت با رسانه‌ها به معنای داشتن سواد رسانه‌ای بالا نیست.
هنرمندان اگرچه در صفحات شخصی خود پست‌هایی را منتشر می‌کنند که ظاهرا نظرات شخصی آن هاست، اما با توجه به ابعاد اثرگذاری بر جامعه و افکار عمومی، کانال‌ها و صفحات آن‌ها دیگر تنها یک صفحه شخصی محسوب نمی‌شود و حکم یک رسانه اثرگذار با مالکیت خصوصی را دارد؛ بنابراین کمترین اشتباهی در اطلاع رسانی و خبر یا تحلیل غلط از شرایط می‌تواند اثرات مخربی بر افکارعمومی و ایجاد جریان نادرست در جامعه داشته باشد.
لیلا وصالی کارشناس رسانه در گفتگو با خبرنگار فرهنگی میزان، حضور سلبریتی‌ها در فضای مجازی و حتی انتشار پست در صفحات شخصی شان را نیازمند سواد رسانه‌ای دانست و گفت: اگرچه سواد رسانه‌ای برای تمام اقشار جامعه لازم است، اما این در خصوص سلبریتی‌ها از ضرورت بیش تری برخوردار است چراکه با انتشار هرپست، دنباله رو‌ها و افراد زیادی را تحت تاثیر قرار می‌دهند. خیلی از بازیگران و هنرمندان به دلیل حضور همزمان در عرصه هنر و رسانه براین باورند که از سواد رسانه‌ای بالایی برخوردارند؛ حال آن که صرف مصاحبت با رسانه‌ها به معنای داشتن سواد رسانه‌ای بالا نیست. هنرمندان اگرچه در صفحات شخصی خود پست‌هایی را منتشر می‌کنند که ظاهرا نظرات شخصی آن هاست، اما با توجه به ابعاد اثرگذاری بر جامعه و افکار عمومی، کانال‌ها و صفحات آن‌ها دیگر تنها یک صفحه شخصی محسوب نمی‌شود و حکم یک رسانه اثرگذار با مالکیت خصوصی را دارد؛ بنابراین کمترین اشتباهی در اطلاع رسانی و خبر یا تحلیل غلط از شرایط می‌تواند اثرات مخربی بر افکارعمومی و ایجاد جریان نادرست در جامعه داشته باشد.
وی ادامه داد: سلبریتی‌ها تنها در صورتی می‌توانند در مواجهه با اتفاقات مختلف خارج از حوزه تخصص خود، اظهارنظر متناسب با آن را داشته باشند که اخبار و اطلاعات و تحلیل‌های متناسب را از منابع خبری و تحلیلی معتبر داخلی دریافت کنند تا درصورت اشتراک گذاری با مخاطبان خود، آن‌ها را دچار خطا و اشتباه نکنند و این چیزیست که این روز‌ها توسط برخی سلبریتی‌ها مغفول واقع شده و به اهمیت درستی خبر و تحلیل و ضرورت اعتبار منبع خبر و تحلیل، سطحی نگریسته می‌شود.
درغیراینصورت و درصورتی که واکنش‌های رفتاری و باز نشر اتفاقات اجتماعی و سیاسی، بدون هیچ گونه تأمل و دانشی و تنها برمبنای رفتار‌های هیجانی و احساسی صورت بگیرد تا توجه هواداران به موضوعی خاص جلب شود، ممکن است عواقب پیش بینی نشده‌ای برای جامعه و حتی خود هنرمند یا سلبریتی در پی داشته باشد.
وی نقش سواد رسانه‌ای را در منع انتشار بسیاری از پست‌های احساسی لازم دانست و خاطر نشان کرد: تأمل و اندیشۀ قبل از مواجه شدن با پیام و موضوعی خاص، می‌تواند فرصت تجزیه و تحلیل آن‌ها را به ما بدهد. پی ببریم که منبع فرستنده چه کسی است و آیا دارای اعتبار است یا خیر؟!
درغیراینصورت و درصورتی که واکنش‌های رفتاری و باز نشر اتفاقات اجتماعی و سیاسی، بدون هیچ گونه تأمل و دانشی و تنها برمبنای رفتار‌های هیجانی و احساسی صورت بگیرد تا توجه هواداران به موضوعی خاص جلب شود، ممکن است عواقب پیش بینی نشده‌ای برای جامعه و حتی خود هنرمند یا سلبریتی در پی داشته باشد.
وی نقش سواد رسانه‌ای را در منع انتشار بسیاری از پست‌های احساسی لازم دانست و خاطر نشان کرد: تأمل و اندیشۀ قبل از مواجه شدن با پیام و موضوعی خاص، می‌تواند فرصت تجزیه و تحلیل آن‌ها را به ما بدهد. پی ببریم که منبع فرستنده چه کسی است و آیا دارای اعتبار است یا خیر؟!
وی همچنین افزود سلبریتی‌ها باید بدانند مخاطبان آن‌ها از هر طیف فکری و از طبقات مختلف اجتماعی هستند و این می‌تواند به معنای غیرقابل پیش بینی بودن برخی بازخورد‌های اجتماعی آن‌ها باشد، بنابراین سنجیده عمل کردن در به اشتراک گذاری مطالب در شبکه‌های اجتماعی برای سلبریتی‌ها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
همچنین در باز ارسال هر پیام باید به تبعات منفی احتمالی در ذهن و احساسات مخاطبان خود توجه کنند.
وصالی سواد رسانه‌ای را برای همه مردم لازم دانست، اما نیل به آن را برای هنرمندان و چهره‌های مطرح جامعه بیش از پیش حیاتی دانست و خاطر نشان کرد: سلبریتی‌ها در حالی که هواداران بسیاری صفحات آن‌ها را دنبال می‌کنند و به نوعی با انتشار هر پست می‌توانند در جامعه جریان سازی کنند و مطلب آن‌ها در کمتر از چند ساعت در فضای مجازی در دسترس همگان قرار بگیرد، بیش از هر کس دیگری در معرض خطا‌های احتمالی قرار دارند و باید سعی کنند تا پیش از انتشار هر مطلب از درستی آن اطمینان حاصل کنند و چنان که گهگاه شاهد آن هستیم، اسیر بازی‌های رسانه‌ای در فضای مجازی و رسانه‌های نامعتبر یا مغرض نشوند.
وی تصریح کرد: گاهی وقت‌ها لازم است تا با مدیریت درست، از انتشار یک پست خودداری کنیم و به موضوع آن دامن نزنیم. چراکه انتشار بعضی پست‌ها ممکن است نه تنها پیامد‌های مثبتی نداشته باشد بلکه به کاشت باور‌های منفی در اذهان مردم و مخاطبانمان کمک کند و به نوعی باعث دلهره و به هم ریختگی افکار عمومی نیز بشود.
همچنین در باز ارسال هر پیام باید به تبعات منفی احتمالی در ذهن و احساسات مخاطبان خود توجه کنند.
وصالی سواد رسانه‌ای را برای همه مردم لازم دانست، اما نیل به آن را برای هنرمندان و چهره‌های مطرح جامعه بیش از پیش حیاتی دانست و خاطر نشان کرد: سلبریتی‌ها در حالی که هواداران بسیاری صفحات آن‌ها را دنبال می‌کنند و به نوعی با انتشار هر پست می‌توانند در جامعه جریان سازی کنند و مطلب آن‌ها در کمتر از چند ساعت در فضای مجازی در دسترس همگان قرار بگیرد، بیش از هر کس دیگری در معرض خطا‌های احتمالی قرار دارند و باید سعی کنند تا پیش از انتشار هر مطلب از درستی آن اطمینان حاصل کنند و چنان که گهگاه شاهد آن هستیم، اسیر بازی‌های رسانه‌ای در فضای مجازی و رسانه‌های نامعتبر یا مغرض نشوند.
وی تصریح کرد: گاهی وقت‌ها لازم است تا با مدیریت درست، از انتشار یک پست خودداری کنیم و به موضوع آن دامن نزنیم. چراکه انتشار بعضی پست‌ها ممکن است نه تنها پیامد‌های مثبتی نداشته باشد بلکه به کاشت باور‌های منفی در اذهان مردم و مخاطبانمان کمک کند و به نوعی باعث دلهره و به هم ریختگی افکار عمومی نیز بشود.
سواد رسانه‌ای علاوه بر دانش، مهارتی ایجاد می‌کند که می‌تواند به سلبریتی‌ها کمک کند تا با بررسی اثرات یک پست بر مخاطب مردمی خود و اینکه چه پیامد‌هایی می‌تواند به دنبال داشته باشد یا پیام رسیده، با چه اهدافی تولید شده و به دستشان رسیده، به آن‌ها در مدیریت و انتخاب پست‌های متناسب خود کمک می‌کند.
این کارشناس رسانه در پاسخ به دلایل رواج بی فرهنگی در شبکه‌های اجتماعی و منشأ آن اینگونه پاسخ داد که جذابیت‌های این فضا همانگونه که باعث استقبال گسترده مردم از آن شده و مخاطبان بسیاری را جذب کرده است، باعث شده تا هر کسی فارغ از هر میزان سواد، نوع تفکر و سطح فرهنگی، امکان ایجاد صفحه‌های شخصی و یا تولید مطالبی متناسب با علائق خود را داشته باشد، حتی کسانی که ممکن است شما در فضای واقعی رغبتی به معاشرت با ایشان نداشته باشید یا اجازه هم کلامی با آن‌ها را به فرزندان خود ندهید، اما این افراد در فضای مجازی، آزادانه افکار و محتوای مورد نظر خود را در معرض دید شما و فرزندان شما قرار می‌دهند و برغم ادعای برخی سازندگان اپلیکیشن ها، عملا هیچگونه مکانیزم کنترلی بر محتوا‌های تولید شده غیرفرهنگی و حتی مستهجن نیز وجود ندارد؛ چراکه سیاست‌های سازندگان اتفاقا با هرآنچه کنجکاوی مخاطب را بیش‌تر تحریک کرده و به مراجعه بیش‌تر آن‌ها بینجامد همسوست و پاسخ به گزارش‌های غیرفرهنگی و حتی پست‌های مستهجن به سازندگان که در اپلیکیشن تعبیه شده است نیز تنها حربه‌ای برای ایجاد رضایت و باز اتفاقا جذب بیش‌تر مخاطب است، بدون آن که ترتیب اثر داده شود و صفحات غیراخلاقی با بهانه‌های مختلف از سوی سازندگان همچنان تایید شده و به کار خود ادامه می‌دهند.
برای ارگان‌های دارای مسئولیت اجتماعی و فرهنگی نیز امکان دسترسی و کنترل این فضا عملا غیرممکن است. همین موضوع باعث شده تا شاهد مطالب ضدفرهنگی، انتشار مطالب نادرست و ناپسند، بی تقوایی‌ها و حتی تصاویر جنسی و غیراخلاقی و پست‌هایی با محتوای خط قرمز‌های فرهنگی جامعه که پیش از این قبح آن در جامعه ریخته نشده بود، باشیم.
در این شرایط که هر فردی ممکن است ناخودآگاه با صفحات و پست‌های غیر اخلاقی روبرو شود، نیاز است علاوه بر افزایش مهارت‌های سواد رسانه‌ای در چگونگی استفاده از فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی برای کم کردن هرچه بیش‌تر این مواجهات ناپسند، محدودیت‌هایی نیز توسط خانواده‌ها برای نوجوانان و کودکان وجود داشته باشد تا دچار آسیب‌های روحی و فکری نشوند، چراکه نوجوانان و کودکان به دلیل کنجکاوی وحساسیت سنی، بیش از رده‌های سنی دیگر در معرض آسیب قرار می‌گیرند.
چهره موجه پیام‌ها در فضای مجازی باعث می‌شود تا لاآبالی گری‌ها نیز چهرۀ موجهی به خود بگیرند و حتی به دلیل مشاهده برخی تایید‌ها از سوی افرادی که هویت مشخصی ندارند و غالبا جزو طبقات پایین فرهنگی در جامعه محسوب می‌شوند، تضاد یا مغایرت فرهنگی این پیام‌ها نیز پیش چشم نوجوانان و جوانان مشخص نبوده و حتی توجیه شود و به گونه‌ای در این فضا انعکاس یابد که نوجوانان بیش از پیش از آن تأثیر بپذیرند.
این کارشناس رسانه در پاسخ به دلایل رواج بی فرهنگی در شبکه‌های اجتماعی و منشأ آن اینگونه پاسخ داد که جذابیت‌های این فضا همانگونه که باعث استقبال گسترده مردم از آن شده و مخاطبان بسیاری را جذب کرده است، باعث شده تا هر کسی فارغ از هر میزان سواد، نوع تفکر و سطح فرهنگی، امکان ایجاد صفحه‌های شخصی و یا تولید مطالبی متناسب با علائق خود را داشته باشد، حتی کسانی که ممکن است شما در فضای واقعی رغبتی به معاشرت با ایشان نداشته باشید یا اجازه هم کلامی با آن‌ها را به فرزندان خود ندهید، اما این افراد در فضای مجازی، آزادانه افکار و محتوای مورد نظر خود را در معرض دید شما و فرزندان شما قرار می‌دهند و برغم ادعای برخی سازندگان اپلیکیشن ها، عملا هیچگونه مکانیزم کنترلی بر محتوا‌های تولید شده غیرفرهنگی و حتی مستهجن نیز وجود ندارد؛ چراکه سیاست‌های سازندگان اتفاقا با هرآنچه کنجکاوی مخاطب را بیش‌تر تحریک کرده و به مراجعه بیش‌تر آن‌ها بینجامد همسوست و پاسخ به گزارش‌های غیرفرهنگی و حتی پست‌های مستهجن به سازندگان که در اپلیکیشن تعبیه شده است نیز تنها حربه‌ای برای ایجاد رضایت و باز اتفاقا جذب بیش‌تر مخاطب است، بدون آن که ترتیب اثر داده شود و صفحات غیراخلاقی با بهانه‌های مختلف از سوی سازندگان همچنان تایید شده و به کار خود ادامه می‌دهند.
برای ارگان‌های دارای مسئولیت اجتماعی و فرهنگی نیز امکان دسترسی و کنترل این فضا عملا غیرممکن است. همین موضوع باعث شده تا شاهد مطالب ضدفرهنگی، انتشار مطالب نادرست و ناپسند، بی تقوایی‌ها و حتی تصاویر جنسی و غیراخلاقی و پست‌هایی با محتوای خط قرمز‌های فرهنگی جامعه که پیش از این قبح آن در جامعه ریخته نشده بود، باشیم.
در این شرایط که هر فردی ممکن است ناخودآگاه با صفحات و پست‌های غیر اخلاقی روبرو شود، نیاز است علاوه بر افزایش مهارت‌های سواد رسانه‌ای در چگونگی استفاده از فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی برای کم کردن هرچه بیش‌تر این مواجهات ناپسند، محدودیت‌هایی نیز توسط خانواده‌ها برای نوجوانان و کودکان وجود داشته باشد تا دچار آسیب‌های روحی و فکری نشوند، چراکه نوجوانان و کودکان به دلیل کنجکاوی وحساسیت سنی، بیش از رده‌های سنی دیگر در معرض آسیب قرار می‌گیرند.
چهره موجه پیام‌ها در فضای مجازی باعث می‌شود تا لاآبالی گری‌ها نیز چهرۀ موجهی به خود بگیرند و حتی به دلیل مشاهده برخی تایید‌ها از سوی افرادی که هویت مشخصی ندارند و غالبا جزو طبقات پایین فرهنگی در جامعه محسوب می‌شوند، تضاد یا مغایرت فرهنگی این پیام‌ها نیز پیش چشم نوجوانان و جوانان مشخص نبوده و حتی توجیه شود و به گونه‌ای در این فضا انعکاس یابد که نوجوانان بیش از پیش از آن تأثیر بپذیرند.
وی با مثالی، نحوه حضور در فضای مجازی را با خرید از یک فروشگاه بزرگ مقایسه کرد و گفت:فرض کنید برای خرید وارد یک فروشگاه می‌شوید. اگر از قبل لیستی تهیه نکرده باشید یا نیاز خاصی نداشته باشید ممکن است هر چیزی که در معرض دید شما قرار بگیرد بتواند به راحتی نظر شما را جلب کند و پس از بیرون آمدن متوجه شوید اجناسی را خریداری کرده اید که خیلی به آن‌ها نیازی نداشته اید و یا خیلی از اجناس مورد نیاز خود را تهیه نکرده اید، این درحالیست که اگر با هدف مشخص و تهیه لیست قبلی از اجناس مورد نیاز خود به خرید می‌رفتید، مطمئناً می‌توانستید خریدی بهتر داشته باشید و خرید‌های غیر ضروری خود را حذف کنید.
ورود غیرهدفمند و پرسه زنی در فضای مجازی نیز همین گونه است و چه بسا اثرات زیانبار بیش‌تر و حتی پیامد‌های غیرقابل جبرانی ایجاد کند؛ بنابراین استفاده هدفمند درکنار افزایش سواد رسانه‌ای می‌تواند به ما کمک کند که با توجه به مهارت خودمان و دانش رسانه‌ای خود تصمیم بگیریم که چگونه از رسانه‌ها استفاده کنیم، به کدام پیام‌ها واکنش نشان داده و به آن‌ها بپردازیم و یا از کدامیک از آن‌ها عبور کرده و آن‌ها را نادیده بگیریم.
وصالی در خصوص فالوئر‌ها یا هواداران زیاد برخی صفحات که دال بر جذاب بودن محتوای آن‌ها عنوان می‌شود، بیان داشت:
خیلی از این فالوئر‌ها جعلی هستند و مدیران صفحات به نوعی با خرید فالوئر و استفاده از ربات‌های مخصوصی که به افزایش تعداد فالوئر‌های غیرواقعی کمک می‌کند، سعی در موجه نشان دادن و نمایش استقبال زیاد از صفحه شان را دارند، در حالی که کافی است تا به تعداد لایک‌های آن‌ها نگاهی بیاندازیم و ببینیم که خیلی با تعداد فالوئر‌های آن‌ها همخوانی ندارد. حتی اگر در بعضی پست‌ها تعداد بازدید کنندگان زیاد دیده شود، باز نمی‌توان گفت که دال بر محبوبیت آن‌هاست چراکه در شبکه‌های مجازی می‌توان با ترفند‌هایی به راحتی افراد دیگر را به این صفحات سوق داده و یا افراد را در معرض این پست‌ها به صورت اتفاقی قرار داد.
این استاد دانشگاه، در پاسخ به این سوال که آیا استقبال از شبکه‌های اجتماعی را باید پایان کار روزنامه‌ها و تلویزیون دانست، این طور جواب داد: تاریخ نشان داده است که با پیشرفت هر رسانه‌ای نه تنها رسانه‌های قبلی حذف نشدند بلکه سعی کردند تا با تغییر شیوه و برنامه و بروز رسانی خود با مقتصیات دنیای جدید، با شرایط جدیدی که در آن قرار گرفتند سازگار و منطبق شده و درجهت رشد تکنولوژی حرکت کنند. در دوران فعلی نیز رسانه‌هایی که بتوانند به این ویژگی دست پیدا کنند می‌توانند با قدرت به کار خود ادامه دهند.
ورود غیرهدفمند و پرسه زنی در فضای مجازی نیز همین گونه است و چه بسا اثرات زیانبار بیش‌تر و حتی پیامد‌های غیرقابل جبرانی ایجاد کند؛ بنابراین استفاده هدفمند درکنار افزایش سواد رسانه‌ای می‌تواند به ما کمک کند که با توجه به مهارت خودمان و دانش رسانه‌ای خود تصمیم بگیریم که چگونه از رسانه‌ها استفاده کنیم، به کدام پیام‌ها واکنش نشان داده و به آن‌ها بپردازیم و یا از کدامیک از آن‌ها عبور کرده و آن‌ها را نادیده بگیریم.
وصالی در خصوص فالوئر‌ها یا هواداران زیاد برخی صفحات که دال بر جذاب بودن محتوای آن‌ها عنوان می‌شود، بیان داشت:
خیلی از این فالوئر‌ها جعلی هستند و مدیران صفحات به نوعی با خرید فالوئر و استفاده از ربات‌های مخصوصی که به افزایش تعداد فالوئر‌های غیرواقعی کمک می‌کند، سعی در موجه نشان دادن و نمایش استقبال زیاد از صفحه شان را دارند، در حالی که کافی است تا به تعداد لایک‌های آن‌ها نگاهی بیاندازیم و ببینیم که خیلی با تعداد فالوئر‌های آن‌ها همخوانی ندارد. حتی اگر در بعضی پست‌ها تعداد بازدید کنندگان زیاد دیده شود، باز نمی‌توان گفت که دال بر محبوبیت آن‌هاست چراکه در شبکه‌های مجازی می‌توان با ترفند‌هایی به راحتی افراد دیگر را به این صفحات سوق داده و یا افراد را در معرض این پست‌ها به صورت اتفاقی قرار داد.
این استاد دانشگاه، در پاسخ به این سوال که آیا استقبال از شبکه‌های اجتماعی را باید پایان کار روزنامه‌ها و تلویزیون دانست، این طور جواب داد: تاریخ نشان داده است که با پیشرفت هر رسانه‌ای نه تنها رسانه‌های قبلی حذف نشدند بلکه سعی کردند تا با تغییر شیوه و برنامه و بروز رسانی خود با مقتصیات دنیای جدید، با شرایط جدیدی که در آن قرار گرفتند سازگار و منطبق شده و درجهت رشد تکنولوژی حرکت کنند. در دوران فعلی نیز رسانه‌هایی که بتوانند به این ویژگی دست پیدا کنند می‌توانند با قدرت به کار خود ادامه دهند.
ارسال دیدگاه
دیدگاهتان را بنویسید
نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *