روایت درست اتفاقات تاریخی در «مسافر جمعه» برایم اهمیت داشت/ خودشناسی باعث شناخت نسبت به محیط پیرامون می‌شود
سمیه عالمی که از جمله نویسندگان جوان و امروزی است. وی در گفتگو با خبرنگار گروه فرهنگی درباره آخرین اثرش که با عنوان «مسافر جمعه» از سوی کتابستان معرفت منتشر شده توضیحاتی را ارائه کرده است.
میزان-«مسافر جمعه» چه کتابی است؟
یک عاشقانه سیاسی است که تم تاریخی دارد و مربوط به دهه ۴۰ است.
«مسافر جمعه» در قاب یک قصه عاشقانه اتفاقات سیاسی، چون اصلاحات ارزی را بررسی می‌کند.
اصلاحات ارزی که در اعتراض به این امر امام خمینی (ره) بپا خواست و با اتفاقات مدرسه فیضیه، قیام ۱۵ خردا شکل گرفت.
میزان-آیا ماجرای این اثر مختص به جغرافیای خاصی است؟
بله، استان در جغرافیای خاصی می‌گذرد و به روستایی در خراسان و شهر قم اشاره دارد.
میزان-«مسافر جمعه» چه مضمونی دارد؟
شخصیت اصلی این کتاب پسر جوان روستایی است که سفر درونی و بیرونی دارد. سفر بیرونی وی از روستا به شهر قم است و سفر درونی‌اش آگاهی یافتن از اتفاقاتی است که در محیط پیرامونش روی می‌دهد.
وی کسی است که پیرامونش را درست نمی‌شناسد و از رویداد‌هایی که اطرافش در حال رخ دادن است، خبر ندارد. او در سیستم خان و خانزاده بزرگ شده و به دلیل اینکه فکر می‌کند مرتکب قتلی شده از روستا به شهر (از روستایی در خراسان به قم) سفر می‌کند. او از ترس قتل فراری می‌شود و در اتفاقی که در مدرسه فیضیه قم روی داد برای نخستین بار از انفعال در می‌آید و تبدیل به یک کنشگر می‌شود. این شخصیت در سفر درونی از انفعالی که پیشتر داشته به شناخت بیرونی و درونی می‌رسد.
میزان-در این کتاب از چه زبانی استفاده شده؟
به لحاظ نثر، کار برگرفته از مکالمه و زبان مردم آن روزگار است یعنی نسبت به امروز پخته‌تر است و از ضرب المثل‌های آن دوره در آن بهره گرفته‌ام. در بخشی که به روستایی در خراسان اشاره می‌شود، آداب و رسوم، موقعیت‌ها و اتفاقات آن زمان روستا هم تشریح شده است.
میزان-آیا برای نگارش این کتاب تحقیق و پژوهش هم داشتید؟
بله، تحقیقات زیادی برای «مسافر جمعه» انجام شد. من برای بدست آوردن و فهمیدن شرایط اجتماعی و امکانات آن روزها، فیلم‌های مستند و کتاب‌های زیادی خواندم.
از آنجا که سنم به دهه ۴۰ نمی‌خورد، برای نگارش کتاب، مصاحبه‌های زیادی کردم تا اتمسفر کار را به شکل درستی در آورم.
میزان-چقدر این پروسه زمان برد؟
تقریبا در آوردن طرح، شخصیت پردازی چیزی حدود دو سال زمان برد و ۶ ماه بازنویسی و نوشتن کتاب طول کشید.
میزان-مهم‌ترین ویژگی این اثر چیست؟
مستند بودن کتاب برایم اولویت نبود بلکه ترجیح می‌دادم شخصیت و ماجرا در یک بستر تاریخی به شکل درست و کاملی تشریح شود و اشتباهی در مطرح کردن اتفاقات تاریخی وجود نداشته باشد.
من شخصیتی را که با توجه به فضای آن زمان بدست آورده بودم را در کتاب خلق کردم و آن را در بهمن سال ۱۳۴۱ تا خرداد ۱۳۴۲ نشان دادم.
در حقیقت مطالعات تاریخی این تسلط را به من بخشیده بود که بدانم در آن زمان چه اتفاقاتی افتاده و از آن استفاده کنم.
میزان-چرا عنوان کتاب را «مسافر جمعه» گذاشتید؟
زمانی که حادثه فیضیه رخ می‌دهد و جوان روستایی برای اولین بار از انفعال خارج می‌شود، روز جمعه بوده و با توجه به اینکه سفر درونی و بیرونی داشته، عنوان کتاب را بر همین اساس «مسافر جمعه» انتخاب کردم.
میزان-بازخورد مخاطب نسبت به این کتاب چطور بوده؟
عموما کسانی که کتاب را خوانده‌اند نسبت به داستان‌پردازی و فضاسازی اشتیاق نشان دادند و متن آن را پسندیدند.
در جلسات نقد و بررسی مخاطبان می‌پرسیدند که آیا این کتاب جلد دوم هم دارد، چراکه پایان‌بندی آن به گونه‌ای است که به تکرار تاریخ اشاره دارد و از همین منظر مخاطب را در انتظار جلد دوم «ماسفر جمعه» نگه می‌دارد.
میزان-این کتاب چند بار تجدید چاپ شده؟
دو بار.
میزان-آیا در زمان چاپ بخشی هم حذف شد؟
نه، کتاب هیج بخش حذف شده‌ای ندارد.
میزان-این کتاب چه دستاوردی برای مخاطبش دارد؟
در زمان نگارش کتاب حواسم به این بود که آدم‌ها با شناخت خود اولین گام در راستای آشنایی با اطراف را بر می‌دارند. یعنی اگر شناختی از خود نداشته باشیم و به خودشناسی نرسیم، محیط پیرامون را نیز نمی‌توانیم بشناسیم.
نکته دوم این است که انقلاب‌ها یکباره اتفاق نمی‌افتند بلکه ذره ذره روی می‌دهند و ممکن است یک فرد از دورترین روستا به واقعه‌ای، چون انقلاب برسد و همین امر مسیر زندگی‌اش را تغییر دهد.