ارزش و هویت از تئاتر امروز رخت بسته است/بازیگر تئاتر دستمزدش یک سوم یک کارگر ساده است
به گزارش خبرنگار گروه فرهنگی ، این روزها تئاتر بیش از گذشته شاهد حضور چهره های سینمایی، ورزشی و موسیقی در قامت بازیگر هنرهای نمایشی است. افرادی که شاید گیشه را برای خود و تهیه کننده اثر تضمین کنند اما به همین نسبت فضا و فرصت کافی برای ظهور و بروز جوانان را از آنها می گیرند.
سالانه تعداد زیادی از جوانان در رشته های مختلف هنرهای نمایشی از قبیل ادبیات نمایشی، بازیگری، طراحی صحنه، کارگردانی و سایر شاخه ها فارغ التحصیل می شوند اما نکته مهم آنجاست که زیرساخت های تئاتر به هیچ عنوان نتوانسته در قیاس با تعداد هنرمندان جوان بستر اجرایی فراهم آورد.
به همین مناسبت خبرنگار گروه فرهنگی ، با تنی چند از هنرجویان، فارغ التحصیلان و هنرمندان جوان عرصه تئاتر به گفت و گو نشسته و جویای دغدغه ها و مشکلات آنها برای حضور در عرصه هنرهای نمایشی شده است. حسن عسگری بازیگر و کارگردان جوان تئاتر این روزها در تماشاخانه اداره تئاتر نمایش "شهر تنهایی من را روی صحنه دارد.
میزان: وضعیت کلی تئاتر را در سالهای گذشته چطور میبینید؟ آیا از نظر شما تئاتر امروز وظیفه اصلی خودش را انجام میده؟
عسگری: نمیدانم این روزها چرا باید قبل از هر سخنی کلمه متاسفم را بکار برد نمیخواهم سیاهنمایی کنم، اما حال تیاتر خوب نیست و مقصر هیچکسی جز خود ما نیستیم صحبتم راجب ارزش و هویت است که این روزها از هنرمان در حال رخت بستن است. تیاتر امروز هیچ افتخاری از گذشته با خود به همراه ندارد و گویا شکل جدیدی از این هنر کشف کرده ایم که متاسفانه ذرهای از مشکلات جامعه را نمیشناسد.
میزان: با آمدن تماشاخانههای خصوصی امید بها دادن به نسل جوان به شدت قوت گرفت، اما بعد از چند سال این تماشاخانهها تغییر رویه دادند. آیا به نظرتون تماشاخانههای خصوصی امروزه برای نسل جوان وقتی میگذارن و یا اینکه باعث رشد آنها شدند؟
عسگری: مخالف تماشاخانههای خصوصی نیستم، اما اتفاقی که در حال حاضر در حال رخ دادن است جمله معروف: باشد که صحنه همچون طناب بند بازان به افراد نالایق جرات راه رفتن بر روی خود را ندهد را کاملا به فراموشی سپرده است. گویا تماشاخانههای خصوصیمان مانند دکانهایی شده که در آن تیاتر را کیلویی میفروشند هر کسی به خود جرات راه رفتن به روی این طناب را میدهد غافل از آن که این طناب پوسیده است، اما هستند معدود اثرهایی فارق از کاسبی و شریف هستند و به علت نبود سالن و حمایتهای دولتی مجبور هستند تن به اجرا در سالنهای خصوصی بدهند.
میزان: حضور چهرهها و سلبریتیها در تئاتر دغدغهای است که سالهاست مورد بحث بوده است. آیا به نظرتون حضور این افراد قابل قبول بوده است یا نه؟ اگر منفی به چه دلیل و اگر مثبت به چه دلیل؟
عسگری: من مخالف حضور آنان نیستم مخالف دستمزدهای نجومی هستم که به آنان داده میشود بله حضور آنان باعث جذب تماشاچی به تیاتر است من منکر آن نیستم، اما به چه قیمتی؟ بازیگر تیاتر دستمزدش یک سوم یک کارگر ساده است تازه اگر مستمر کار کند و دستمزدش را بگیرد، هر جای دنیا بگوییم اینطور است به ما خواهند خندید، راهکار دست اهالی تیاتر است باید بزرگترها تصمیمات لازم را بگیرند.
میزان: متاسفانه هنوز هم در امد اهالی تئاتر در آمد مناسبی نیست و به هیچ عنوان نمیشه از این هنر ارتزاق کرد. آیا خود شما تئاتر را به عنوان یک شغل برای تامین معاش نگاه کردید؟
متاسفانه بله من شغل دیگری جز تیاتر ندارم و مجبور هستم به عنوان آچارفرانسه همه کار انجام دهم گاهی بازیگری گاهی دستیار کارگردانی و گاهی حتی طراح دکور و صحنه من معتقد هستم یک تیاتری جز تیاتر نباید کار دیگری انجام دهد و باید شرایط بگونهای باشد که از آن درآمد کسب کند.
میزان: به نظر شما مهمترین مشکل امروز تئاتر ایران چیست و چه راهی برای حل آن پیشنهاد میکنید؟
عسگری: تیاتر از ابتدا برای حل مشکلات بوده حال چگونه شده که باید مشکل تیاتر را برطرف کرد نمیدانم. به نظرم مشکل عمده این روزهای تیاتر نبود حمایتهای دولتی، نبود آموزش صحیح دانشگاهی و آکادمیک است.
میزان: به عنوان یک کارگردان و یا بازیگر همواره با دغدغهای به نام متن روبرو هستیم. چرا همچنان ما در بخش نمایشنامه و یا فیلمنامه با مشکل مواجه هستیم. آیا نسل جوان خوبی در نمایشنامه نویسی وجود دارند؟ چطور باید به اونها کمک کرد؟
عسگری: اتفاقی که در این روزها دچارش هستیم ذائقه بهم ریخته تماشاچیان است که ناشی از آن است که به هر قیمتی برای رضایت تماشاچی دست به دامان ابتذال ادبیاتی میشویم تا مبادا تماشاچیمان نخندیده از سالن نمایش بیرون بروند تخصصی در نمایشنامه نویسی ندارم، ولی پیشنهاد میکنم جامعه را بهتر ببینیم و درک کنیم و به نسلهای جوان که خود هم جز آنان هستم توصیه میکنم تا مهارتی در شاخهای پیدا نکرده ایم به دنبال معرفی خود نباشیم بیشتر پژوهش کنیم و تا میتوانیم برای نوشتن سوادمان را چه در زندگی و چه در هنر بالا ببریم.
میزان: جشنواره تئاتر فجر در راه است. شما از برگزاری این جشنواره در سالهای پیش راضی هستید و آیا به نظرتون آثار بر اساس کیفیت به این جشنواره میرسند؟
عسگری: با روند انتخاب آثاری که به تازگی بعد ازین چند سالی که گذشته سیاست گذاری شده موافقم، حمایت از دانشجویان در جشنواره امسال برایم قابل توجه بود و امیدوارم از لحاظ کیفی هم کارهای قبول شده در سطح قابل قبولی باشند تا اعتماد به نسل دانشجو و آینده افزایش پیدا کند و این روند ادامه پیدا کند.
میزان: هر بازیگر و یا کارگردان و هنرمندی برای آینده خود تصویری را شکل میدهد که به نوعی آرمان، آرزو و یا هدف وی است. دغدغه شما از حضور در تئاتر چیست و چه آیندهای را برای خودتون متصور میشید؟
عسگری: تئاتر راهی بی پایان در زندگی من شد، یک تحول، یک درون بینی عمیق، این هنر برای من در مادیات به نتیجه نمیرسه و هدف رو هم نمیتونم در این مسأله توصیف کنم، تنها چیزی که میتونم بگم اینه که امیدوارم تیاتر من رو در وجود خودش بپذیره و به من مجال زندگی گردن به عنوان یک عاشق رو که از همه خواستهها گذشته عتا کنه، این برام میتونه یک هدف باشد.
میزان: اینکه بسیاری از بازیگران تئاتر از همان ابتدا تئاتر را پلی برای رسیدن به سینما میدانند درست است؟ آیا سینما مدینه فاضله بازیگری است و اینکه چرا این هجمه علاقه به سینما به وجود آمده است؟
عسگری: به نظر من بازیگرانی در تئاتر داریم که در سینما موفق نیستند و بلعکس، اما این به معنی عدم توانایی نیست، بلاخره هر بازیگری آرزو دارد روزی در سینما خودی نشان دهد، اما این مستلزم آن است که آموزش صحیح دیده باشد و تلاشی دو چندان کند تا در هر دو مورد حرفی برای گفتن داشته باشد، بله این یک حقیقت است که هر بازیگری به آن فکر میکند اما نمیتواند همه موفقیت باشد، ماندن مهمتر و سختتر از وارد شدن است.
میزان: یکی از مشکلات مهم امروز تئاتر وجود رابطه، لابی و رانت در تمامی بخشها است. به نظرتون امروزه انتخاب عوامل و به خصوص بازیگران بر اساس تواناییها شکل میگیره و یا معیارهای دیگهای در این عرصه وجود داره؟
عسگری: متاسفانه باید بگویم توانایی و استعداد به گوشهای رانده شده و این را میتوانیم در سریالها فیلمهای سینمایی و نمایشهای در حال اجرا ببینیم، گویی داشتن رانت و رابطه یکی از ملزمات پیشرفت شده و باید اقرار کنم که حقیقت دارد، و در این شرایط نباید انتظار کیفیت و عالی بودن را داشت.
میزان: آیا تولید تئاتر امروزه روز برای جوانان کار ساده است؟ به طور معمول میبینیم که گروههای پر چهره در کمتر از یک ماه تمرین اثر را روی صحنه میبرند، اما گروههای جوانان بعد از ماهها تمرین همچنان دغدغه سالن اجرا دارند. به نظرتون چه طور میشه این دغدغهها را از بین برد و آیا تئاتر میتواند با یک ماه تمرین به رسالت خود برسد؟
عسگری: اجرای یک نمایش در کشورم هفت خان دارد که اولین آن یافتن نمایشنامهای بر مبنای توان اجرای آن درامر گرفتن مجوز از سازمان، تایید متن از سالن مورد نظر انتخاب بازیگرو پروسههای تمرین، بازبینی و در صورت قبولی اجرای آن است، باید بگویم خیر کار سادهای نیست و این مثال مصداق آن است که به اجرا بردن نمایش در این شرایط مانند کندن کوه با ناخن است و خیلیها هستند که پشت دربهای بسته سالنها از تیاتر روی برمیگردانند. اصولیترین زمان تمرین برای یک اجرا ۳ تا ۶ ماه است، ولی با اجراهایی روبرو هستیم با دو هفته تمرین! قضاوت در مورد رسالت تیاتر با مخاطبان.
میزان: این روزها مشغول چه کاری هستید و آیا تا پایان سال ۹۷ اجرایی را روی صحنه خواهید داشت. اگر بازیگر و یا کارگردان اثری هستید کمی در مورد آن توضیح دهید.
عسگری: نمایشنامهای چند سالی است دغدغه همه ایامم شده امیدوارم شرایط فراهم شود تا بتوانم در سال جاری این نمایشنامه را اجرا کنم، دو فیلم کوتاه پیشنهاد شده که مراحل تمرین و پیش تولید آن در حال سپری شدن است، در نمایش مده آی سن مدار به کارگردانی بورژین عبدالرزاقی به عنوان دستیار کارگردان در سالن شهرزاد حضور دارم.