منافع بازیگران منطقه با خروج احتمالی آمریکا از "افغانستان"
به گزارش گروه بین الملل ، گئورگی آساتریان مشاور سیاسی و استاد دانشگاه دولتی علوم انسانی روسیه به بررسی خروج احتمالی آمریکا از افغانستان و پیامدهای آن در منطقه پرداخت.
در این تحلیل آمده است: وضعیت افغانستان همچنان پیچیده است و هنوز به طور قطعی امیدی به صلح در این کشور وجود ندارد. از سویی هم مذاکرات بین «کابل» و طالبان به طور نامنظم دنبال می‌شود.
در 20 دسامبر رئیس جمهور آمریکا اعلام کرد که قصد بازگرداندن حدود 50 درصد (7 هزار نفر) از نظامیان خود از افغانستان را دارد.
این تصمیم «دونالد ترامپ» تا حدودی دیپلمات‌های روسیه را غافلگیر کرد، چرا که هیچ کس انتظار چنین اقدامی از سوی رئیس جمهور آمریکا را نداشت.
«دیمیتری پسکوف» سخنگوی «کرملین» گفت: برنامه کاهش تعداد نیروهای آمریکایی در افغانستان را تنها زمانی می‌توان مورد تجزیه و تحلیل قرار داد که این اتفاق بیفتد.
ضمنا در تابستان سال 2017 «ضمیر کابلوف» نماینده ویژه رئیس جمهور روسیه در امور افغانستان به نگارنده این تحلیل گفته بود مسکو هیچ گاه اقدامی برای خروج عجولانه نیروهای آمریکا از افغانستان نکرده اما از آنجا که ارتش آمریکا واقعا نمی‌تواند کاری انجام دهد، پس بگذار افغانستان را ترک کند.
بنابراین چنین به نظر می‌رسد که «مسکو» شدیدا مخالف حضور آمریکا در افغانستان می‌باشد، در حقیقت تصور اینکه چنین نظری از سوی مقامات روسیه در سال 2005 و حتی سال 2010 قابل طرح بود، بسیار سخت است.
البته مسکو در مراحل اول حضور آمریکا در افغانستان از تلاش‌های آن حمایت می‌کرد اما از آن موقع تقریبا حدود 2 دهه گذشته و در روابط میان «مسکو» و «واشنگتن» نیز اتفاقات زیادی رخ داده است.
برای کشورهای آسیای مرکزی تمایل آمریکا برای کاهش حضور نظامی در افغانستان خبر خوشحال کننده‌ای نیست زیرا حضور آمریکایی‌ها در افغانستان به این کشورها اجازه می‌دهد تا به سیاست خارجی خود تنوع بخشند، با واشنگتن وارد گفت‌وگو شده، مواضعشان را تقویت کنند و موفق به جذب سرمایه گذار شوند.
دیدگاه‌ها نسبت به حضور آمریکا در افغانستان فقط در مسکو تغییر نکرده و وزش باد شک و تردید و نارضایتی تقریبا از تمام مراکز قدرت منطقه‌ای مشاهده می‌شود.
چین با داشتن مرز مشترک با افغانستان، نسبت به این موضوع که سراسر این کشور همسایه به سربازخانه تبدیل شده، نگاه منفی دارد.
هند نیز به خاطر اینکه وضعیت افغانستان بهبود پیدا نمی‌کند، نگران افزایش میزان تنش و رویارویی‌ها می‌باشد.
مواضع جمهوری اسلامی ایران و پاکستان نیز طی سال‌های اخیر تغییرات خاصی پیدا کردند.
پس خروج نظامیان آمریکا از افغانستان چه پیامدهایی را به دنبال خواهد داشت؟
پیامدها و سناریوهای خروج آمریکا
سناریوی اول
به وجود آمدن خلأ قدرت که طالبان شروع به پر کردن آن خواهد کرد یعنی مواضع طالبان تقویت شده و با تمایل کمتری به مذاکرات با دولت کابل ادامه خواهد داد.
سناریوی دوم
سناریوی دوم مطلوب‌تر بوده و انعطاف پذیری بیشتر سیاستمداران افغان را در نظر دارد. ادامه مذاکرات به صورتی که منجر به ورود و حضور طالبان واقعیت گرا در نهادهای دولتی خواهد شد.
در عین حال با اطمینان می‌توان گفت خروج تعداد بالای نیروهای نظامی آمریکا از افغانستان، هرج و مرج بیشتری در این کشور در پی خواهد داشت.
هند، کشورهای آسیای مرکزی و عربستان سعودی امیدوارند که آمریکا در افغانستان باقی خواهد ماند.
دهلی نو، حضور آمریکا در افغانستان را به عنوان یک عامل بازدارنده در برابر پاکستان می‌داند.
عربستان سعودی نسبت به حضور واشنگتن در افغانستان به عنوان فرصت فشار به ایران و همچنین قطر نگاه می‌کند.
کشورهای آسیای مرکزی هم در سیمای آمریکا فرصت تنوع یابی ژئوپلیتیکی و اقتصادی در برابر چین و روسیه را دارند.
وسواس عربستان سعودی نسبت به ایران و همچنین پرونده «خاشقچی» به این کشور اجازه نمی‌دهد تا در بحث افغانستان نقش سازنده‌ای داشته باشد علاوه بر این سعودی‌ها دیگر از احترام مذهبی طالبان نیز برخوردار نیستند.
تغییر رهبری در ازبکستان این کشور را امیدوار به موقعیت‌های کاملا جدی در حوزه‌های اقتصادی و حتی ژئوپولیتیکی، به ویژه در شمال افغانستان کرده است.
تاشکند در سال 2018 با پشتیبانی آمریکا همایش بین المللی در مورد افغانستان برگزار کرد و اهمیت ژئوپلیتیکی خود را به عنوان یک مرکز مهم منطقه‌ای در آسیای مرکزی افزایش داد.
این اقدام به ازبک‌ها اجازه داد وارد روند جذب سرمایه گذاری‌های غربی برای کشور خود شوند.
البته باید گفت که همایش بین المللی تاشکند در مورد افغانستان یک نمونه روشن تحقق موفقیت آمیز به اصطلاح «سیاست پیمان» است.
به عبارت دیگر آمریکا در راستای اهداف خود برای برگزاری این نشست منطقه‌ای در خصوص صلح افغانستان، از خدمات یک بازیگر مطرح محلی استفاده کرد.
پاکستان به نیروهای آمریکایی و خدمات ویژه این کشور در قلمرو افغانستان به عنوان نیرویی که مانع نفوذ مطلق «اسلام آباد» می‌باشد، نگاه می‌کند.
اقدامات پاکستان بر مبنای بحث عمق استراتژیک استوار است که ایجاد یک رژیم وفادار در افغانستان و عقبه مناسب را در نظر دارد.
چنین شرایطی به پاکستان امکان خواهد داد تا تمام منابع خود را روی باز داشتن هند به عنوان رقیب اصلیش متمرکز کند.
ایران معتقد است هدف استراتژیک سیاست آمریکا در منطقه تغییر رژیم جمهوری اسلامی است. در عین حال، تهران به شدت نسبت به ثبات و حل نهایی بحران افغانستان علاقه مند می‌باشد.
لذا تمایل رئیس جمهور آمریکا برای خروج از افغانستان کاملا قابل درک است.
طی 18 سال آمریکا نتوانست در افغانستان موفقیت چشمگیری به دست بیاورد و ترامپ کاملا درست گفت که وضعیت به یک بن بست استراتژیک رسیده است.
اما در عین حال تصمیم برای خروج نیروهای نظامی آمریکا از افغانستان می‌تواند اجرایی نشود و طبیعی است که چنین کاری را در چند ماه نمی‌توان انجام داد.
بنابراین بحث خروج تنها تمایل و قصد آمریکا است که به درد وضعیتی خواهد خورد که دیگر امیدی برای واشنگتن باقی نماند.
موضوع خروج احتمالی نیروهای آمریکایی از افغانستان روی تمایل طالبان برای مذاکره با کابل تاثیر خواهد گذاشت.
این امر برای طالبان میانبر بوده و طالبان تندرو را از مشارکت در مذاکرات صلح محروم نمی‌کند بنابراین بسیاری از طالبان انتظار به هم خوردن مذاکرات و شکست کامل آمریکا را خواهند داشت.
از سوی دیگر قصد خروج نیروهای آمریکا، کابل را وادار به مذاکرات با طالبان خواهد کرد و اهمیت این موضوع کمتر از تمایل طالبان نیست.
با درک اینکه آمریکا دیر یا زود از افغانستان خارج خواهد شد، کابل به فکر حل مشکل با شرایط مطلوب تری برای خود می‌باشد چرا که پس از خروج آمریکایی‌ها، وضعیت برای کابل به مراتب سنگین تر خواهد شد.
/انتهای پیام/