کودتا در کشورهای آفریقایی؛ مواجهه فرانسه با گذشته استعماری

خبرگزاری میزان - در بحبوحه موج کودتا‌های غرب آفریقا، فرانسه با حسابرسی مواجه است.

به گزارش «واشنگتن پست»، در غرب آفریقا، دومینو‌ها همچنان در حال سقوط هستند؛ حدود یک ماه از سرنگونی دولت نیجر می‌گذرد که باعث ایجاد یک بن‌بست تنش‌آمیز بین حکومت نظامی این کشور و جامعه بین‌المللی شد.

سپس مقامات ارشد گابن، «علی بونگو»، رئیس‌جمهور سابق این کشور را در پی یک انتخابات جنجالی برکنار کردند؛ برکناری رئیس‌جمهور گابن، که در حال حاضر در بازداشت خانگی به سر می‌برد، هفتمین کودتا در آفریقا طی سه سال گذشته از جمله کودتا در مالی، بورکینافاسو و گینه بود.

موج کودتا‌های نظامی منجر به اعتراض گسترده‌ای شده است که نوعی «سرایت» سیاسی خطر بی‎ثبات کردن کل قاره را در پی دارد.

رواج احساسات ضد فرانسوی؛ وجه مشترک کودتا‌ها

تفاوت‌های زمینه‌ای زیادی بین کودتا‌های مختلف در آفریقا وجود دارد، اما آن‌ها یک وجه مشترک آشکار و اجتناب‌ناپذیر دارند: رواج احساسات ضد فرانسوی که موجب رد وضعیت موجود سیاسی در بسیاری از کشور‌ها در غرب آفریقا و در تمام کشور‌های این قاره است که این کودتا‌ها را تجربه کردند.

فرانسه قدرت استعماری قدیمی است؛ حکومت‌های نظامی که دولت‌های قبلی را کنار زده‌اند، خشم خود را از میراث عمیق و پیچیده امپراتوری پاریس برآورده‌اند.

این مورد در بورکینافاسو و مالی بود، جایی که نیرو‌های حافظ صلح فرانسوی مجبور به عقب‌نشینی شدند، پس از اینکه حکومت نظامی آشکار کرد که حضور آن‌ها ناخواسته است؛ و در نیجر، که مدت‌ها مرکز تلاش‌های ضدتروریسم فرانسه در منطقه ساحل بود، لفاظی‌های ضد فرانسوی فراوان است.

حکومت نظامی نیجر به پلیس دستور داد تا سفیر فرانسه را اخراج کند؛ اقدامی که مقامات پاریس گفتند آن‌ را نامشروع می‌دانند.

به خصوص برای امانوئل مکرون، رئیس جمهور فرانسه، وضعیت باید آزاردهنده باشد؛ او طی سفر‌های متعدد به آفریقا در طول دوران ریاست جمهوری خود، سخنرانی پس از سخنرانی ایراد کرده و از ظهور یک رابطه جدید با این قاره سخن گفته است، رابطه‌ای که بار سنگین گذشته را از بین ببرد.

در سال ۲۰۱۷، در پایتخت بورکینافاسو، مکرون خواستار تجدید «مشارکت» با این منطقه شد و ابراز امیدواری کرد که در آموزش و آرزو‌های جوانان این قاره سرمایه‎گذاری کند.

۶ ماه پیش، مکرون طی سفری که شامل توقفی در گابن بود، اعلام کرد که «روز‌های فرانسه به خوبی و واقعا به پایان رسیده است»؛ اشاره‌ای ضمنی به تاریخ طولانی فرانسه که منافع تجاری خود را در اولویت قرار داده و از رژیم‌های نامطلوب در این کشور حمایت کرده است.

مکرون همچنین به تغییر مشخصی در راهبرد امنیتی اشاره و بیان کرد که چگونه نیرو‌های فرانسوی مستقر در منطقه اکنون منحصرا در کنار نیرو‌های محلی عمل خواهند کرد؛ او در «لیبرویل»، پایتخت گابن، گفت: ما به پایان چرخه‌ای از تاریخ فرانسه رسیده‌ایم که در آن مسائل نظامی در آفریقا حرف اول را می‌زند.

گابن، از نظر تئوری، شباهت چندانی با نیجر ندارد؛ این کشور یکی از فقیرترین کشور‌های جهان است، کشور‌های اولی که به واسطه ثروت نفت تقویت شده‌اند، در میان ثروتمندترین کشور‌های سرانه آفریقا هستند، اگرچه بسیاری از این ثروت‌ها در میان گروهی از نخبگان سیاسی و اقتصادی متمرکز شده است.

تضعیف موقعیت فرانسه

روزنامه «لوموند»، گزارش داد: کودتا در گابن موقعیت فرانسه را در زمین‌های قدیمی آفریقایی تضعیف کرده است.

پیوند‌های تنگاتنگ فرانسه پس از استقلال با نخبگان محلی، و تمایل گذشته آن برای عمل به عنوان یک ژاندارم منطقه‌ای برای حمایت از سران، ثروت این کشور را در اختیار فرانسه قرار داد؛ به همین دلیل، شکست‌های حاکمان امروز، در کاهش فقر یا مهار خشونت، به راحتی به دلیل نزدیکی آن‌ها به فرانسه مرتبط می‌شود.

«الیزابت بورن»، نخست وزیر فرانسه گفت که فرانسه با نهایت توجه» کودتای گابن را تماشا می‌کند.

کودتای نظامی گابن یک سلسله سیاسی قدرتمند را سرنگون کرد و در اینجا نکته‌ای مهم وجود دارد؛ این یک چالش برای فرانسه است، تاکنون، ۸ مستعمره سابق فرانسه در غرب و مرکز آفریقا تنها در ۳ سال به دست حاکمان نظامی افتاده‌اند که هر کدام با موجی از احساسات ضد فرانسه همراه بوده‌اند که علت آن دخالت قدرت استعماری سابق است.

به عنوان مثال، مالی نیرو‌های فرانسوی را بیرون و روابط دیپلماتیک خود را با فرانسه قطع کرده است، همچنین زبان رسمی را از فرانسوی به نفع زبان‌های ملی مالی تغییر داده است، در حالی که در سنگال، منافع تجاری فرانسه مورد حمله قرار گرفته است.

سیاست فرانسه محبوب نیست

سیاست فرانسه در آفریقا محبوب نیست؛ همه این اعتراضات وجود دارد و مردم آفریقا به مشاغل فرانسوی حمله می‌کنند که برای بسیاری از مردم در آفریقا، فرانسه نماینده استعمار نو است.

توده‌های زیادی که از کودتا حمایت می‌کنند، به تازگی در نزدیکی پایگاه نظامی فرانسه در «نیامی»، پایتخت نیجر، تجمع کردند و تظاهرکنندگان با به نمایش گذاشتن تابلو‌هایی خواستار خروج نیرو‌های فرانسوی شدند.

چشم‌انداز سیاسی در حال تحول، آسیب‌پذیری سیستم‌های حکومتی را که در ابتدا از سوی قدرت‌های استعماری تاسیس شده بودند، آشکار کرده است. سیستم‌های حکومتی مستعمره‌های سابق فرانسه که از سوی پاریس تحمیل شد، دیگر برای هدف مناسب نیستند.

انتهای پیام/