حرکت قایق‌های مرگ به سمت اروپا/سرنشینان چه کسانی هستند و درباره آنها چه می‌دانیم

خبرگزاری میزان – غرق شدن قایق‌های حامل پناهجویان در آب‌های سراسر جهان پیش از آن که به حادثه‌ای روزانه تبدیل شود، موضوعی بود که به عنوان تراژدی مورد بحث و بررسی قرار می‌گرفت، اما تکرار این تراژدی مرگبار عمدتا به دلیل سیاست‌های ضد مهاجرتی کشور‌های مقصد سبب شد تا این موضوع به ارائه آمار جان باختگان، مفقودان و نجات یافتگان از یک سو و بیانیه‌های مطبوعاتی مبنی بر ابراز تاسف محدود شود.

قایق‌های حامل پناهجویان که بیشتر با نام قایق‌های مرگ شناخته می‌شوند، حامل پناهجویان ناامید و هراسیده از جنگ و بی ثباتی هستند که جان و مال خود را در اختیار قاچاقچیان انسان قرار داده و سفری مرگبار را آغاز کنند.

قایق‌های مرگ، قایق‌های عمدتا فرسوده و فاقد امکاناتی هستند که با ازدحام جمعیت پناهجویان پر می‌شوند؛ سرنشینان این قایق‌های عمدتا بدون کاپیتان و ناخدا، در مسیر سفر خود در بهترین حالت با تشنگی، گرسنگی و طوفان‌های دریایی مواجه می‌شوند.

اما پایان سفر آن‌ها در صورت پشت سر گذاشتن همه مصائب مذکور، به تصمیم کشور‌های مقصد بستگی دارد که عموما در قالب به عقب راندن، نگهداری طولانی مدت در قایق‌ها و اخراج خود را نمایان می‌کند.

البته شمار قابل توجهی از پناهجویان خوش شانسی که از قایق‌های مرگ پیاده شده و پا در خشکی کشور‌های مقصد می‌گذارند، تا سال‌ها باید برای قاچاقچیان انسان بیگاری کنند و از زندگی انسانی محروم باشند.

سرنشینان قایق‌های مرگ چه کسانی هستند و به کجا می‌روند؟

سرنشینان قایق‌های مرگ، پناهجویانی هستند که از مناطق درگیری، جنگ، بیگاری، فقر، تهدید‌های شخصی، قحطی و بی ثباتی با امید و رویای زندگی در شرایطی بهتر سوار این قایق‌ها می‌شوند؛ خطر سوء استفاده از سوی قاچاقچیان و خطر سفر دریایی هر دو در طول سفر‌های طولانی، زمانی که بندر امن برای پیاده شدن یافت نمی‌شود، تشدید می‌شود.

در حال حاضر بزرگ‌ترین قایق‌های مرگ روی آب، دو قایق چوبی با حدود ۸۰۰ و ۴۰۰ پناهجو هستند. در یکی از قایق‌های مذکور، ۴۰۰ پناهجوی تونسی از جمله زنان باردار و کودکان حضور دارند که دو روز تمام در آب‌های میان ایتالیا و مالت سرگردان و منتظر یک قایق نجات اسپانیایی بوده است؛ این قایق در معرض واژگونی قرار دارد.

در حالی که تا پیش از این لیبی، دروازه اصلی مهاجران آفریقایی برای رسیدن به اروپا بود، اکنون تونس جایگزین این کشور شده است؛ زیرا اروپا برای عدم ورود پناهجویان از این مسیر، برنامه‌های زیادی را طراحی و با کمک فرانتکس، آژانس مرزی اتحادیه اروپا اجرایی کرد.

از جمله برنامه‌های مذکور رهگیری قایق‌های مرگ از طریق پهپاد‌های نظارتی و انتقال سرنشینان آن به اردوگاه‌های پناهجویی بی نام و نشان بود؛ اردوگاه‌هایی که به آزار و تجاوز جنسی و بیگاری شناخته شده هستند.

اروپا حتی بیش از ۹۰ میلیون یورو برای تامین مالی و آموزش گارد ساحلی لیبی برای توقف قایق‌های مرگ هزینه کرد، اما این بار قایق‌های مرگ حامل پناهجویان آفریقایی از تونس به راه می‌افتند.

در هفته‌های اخیر گزارش‌های متعددی از غرق شدن قایق‌های پناهجویان از مبدا تونس منتشر شده است.

مقصد این قایق‌ها عموما کشور‌های اروپایی هستند؛ کشور‌هایی که در سال‌های اخیر و با قدرت گرفتن احزاب دست راستی به بهانه‌های مختلف سیاست‌های مهاجرتی خود را سختگیرانه‌تر کرده اند.

ایتالیا که اکنون شاهد حضور دولتی راستگرا در قدرت است، نیز دروازه ورودی قایق‌های مرگیست که از آفریقا در مسیر مخاطره آمیز گام بر می‌دارند.

برخی از قایق‌های مرگ نیز از مراکش به مقصد اسپانیا به راه می‌افتند.

در عین حال باید توجه داشت که پناهجویان آفریقایی تنها پناهجویانی نیستند که برای رسیدن به کشور‌های اروپایی پا در مسیر خطر می‌گذارند.

قایق‌های مرگ حامل پناهجویان از کشور‌های قرار گرفته در شرق اروپا نیز در مسیر سفر خود چالش‌های مشابهی دارند.

یونان آن‌ها را به عقب می‌راند و درخواست‌های کمکشان را نادیده می‌گیرد.

از سال ۲۰۱۹، دولت فرانسه ابزار‌های خود را برای مبارزه این دسته از پناهجویان، به ویژه حضور مستمر قایق‌های رهگیر و نظارت هوایی در دریا، به طور قابل توجهی افزایش داده است.

آمار موثقی در مورد مرگ و میر پناهجویان سوار بر قایق‌های مرگ در گذرگاه‌های مخفی مخاطره آمیز وجود ندارد؛ بر اساس گزارش اطلاعاتی از سنای فرانسه که در اوایل دهه ۲۰۰۰ منتشر شد، سالانه حدود هزار نفر در گذرگاه‌های مذکور جان خود را از دست می‌دهند.

انگلیس نیز چه به صورت جداگانه و چه در همکاری با فرانسه با قایق‌های مرگ در کانال مانش مقابله می‌کند و سرنشینان آن‌ها را در معرض خطر مرگ قرار می‌دهد.

کمک رسانی به این قایق‌ها عمدتا در پشت پرده ابراز نگرانی دولت‌ها و سیاستمداران ارپایی در رسانه‌های غربی، از طریق تهدید ممنوع می‌شود.

قایق‌های مرگ حامل پناهجویان جنوب و جنوب شرق آسیا نیز تراژدی‌های دیگری را رقم می‌زنند؛ قاچاقچیان انسان این قایق‌ها را که حامل پناهجویان روهینگیایی، سریلانکایی، هندی، بنگلادشی، ... هستند، عمدتا در مسیر مخاطره آمیز نیوزیلند و استرالیا می‌رانند.

مدیر کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل در آسیا و اقیانوسیه، می‌گوید: آخرین تراژدی مرگبار پناهجویان روهینگیایی، یک بار دیگر احساس استیصال روهینگیا در میانمار و منطقه را نشان می‌دهد.

حدود ۶۳۰ روهینگیایی از ژانویه تا مه ۲۰۲۲ سفر‌های دریایی را در خلیج بنگال انجام داده اند؛ زنان و کودکان ۶۰ درصد از افرادی را تشکیل می‌دهند که پا در این گذرگاه‌های دریایی خطرناک می‌گذارند.

براساس گزارش‌ها تاکنون هیچ قایق مرگی موفق به رسیدن به نیوزیلند نشده است؛ پس از گذشت سال‌ها از سرنوشت چند قایق حامل پناهجویان در مسیر نیوزیلند همچنان خبری نیست.

پناهجویان فلسطینی و لبنانی نیز دیگر سرنشینان قایق‌های مرگ هستند که قاچاقچیان انسان عمدتا آن‌ها را به سمت ایتالیا می‌رانند.

پناهجویان در قاره آمریکا نیز سوار قایق‌های مرگ به مقصد کانادا و آمریکا می‌شوند، اما سرنوشت متفاوتی با سرنشینان قایق‌های مرگ دیگر آب‌های جهان در انتظار آن‌ها نیست.

مدیترانه، اصلی‌‍ترین مدفن قایق‌های مرگ

بیش از هزار و ۳۶۸ نفر در سال ۲۰۲۲ در دریای مدیترانه جان خود را از دست داده اند که به آمار وحشتناک مرگ و میر تقریبا ۲۵ هزار نفری از سال ۲۰۱۴ اضافه شده است؛ در حالی که این تراژدی بی پایان دلایل بسیاری دارد، تصمیم دولت‌های اروپایی برای اولویت دادن به کنترل مرز‌ها بر نجات در دریا اهمیت زیادی دارد.

مسیر مدیترانه مرکزی توسط کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل (UNHCR) به عنوان خطرناک‌ترین و مرگبارترین مسیر مهاجرت در جهان توصیف شده است، زیرا به طور میانگین از هر شش نفری که سواحل شمال آفریقا را ترک می‌کنند، یک نفر جان خود را از دست می‌دهد.

بر اساس گزارش سازمان بین المللی مهاجرت، از سال ۲۰۱۴، بیش از ۲۶ هزار پناهجو در حین عبور از دریای مدیترانه غرق شده یا ناپدید شده اند؛ این رقم در سال جاری به ۵۰۳ نفر می‌رسد.

در عین حال، سازمان بین المللی مهاجرت تخمین می‌زند که از سال ۲۰۱۴ تاکنون ۲۰۵ مهاجر در کانال مانش مفقود شده اند.

در قایق‌های مرگ چه می‌گذرد؟

سرنشینان قایق‌های مرگ در حین سفر از خشونت فیزیکی و روانی رنج می‌برند، با گرسنگی و تشنگی دست و پنجه می‌کنند و ممکن است بر اثر گرسنگی یا تشنگی یا هر دو جان خود را از دست بدهند.
شمار قابل توجهی از آن‌ها برای بیگاری یا استثمار جنسی قاچاق می‌شوند.

زندگی‌های بسیاری در این قایق‌ها که در پی رسیدن به اروپا هستند، روی آب‌ها از دست می‌روند؛ در حالی که آمار رسمی از مرگ و میر پناهجویان روی آب‌ها وجود ندارد، بررسی‌ها نشان می‌دهد که سالانه هزاران سرنشین قایق‌های مرگ جان خود را از دست می‌دهند.

در طول پاییز دریا خشن‌تر می‌شود و مرگی سریع در انتظار قایق‌های ناپایدار پناهجویان است.

قایق‌های مرگ؛ بحران حقوق بشری حل نشده

تلفات انسانی قایق‌های مرگ یکی از بزرگ‌ترین نگرانی‌های حقوق بشری در سطح جهان است؛ رویداد‌های غم انگیز در این رابطه همچنان در حال وقوع هستند، اما هیچ راه حلی در چشم انداز وجود ندارد.

گروه‌های حقوق بشر، آژانس‌های پناهجویی سازمان ملل و کارشناسان حقوق بین‌الملل می‌گویند که کشور‌های اروپایی اغلب تعهدات بین‌المللی خود را برای نجات مهاجران در دریا نادیده می‌گیرند.

در اوایل سال جاری، کمیته مستقل حقوق بشر که با سازمان ملل همکاری می‌کند، اعلام کرد که ایتالیا در حمایت از حق زندگی بیش از ۲۰۰ پناهجو که در اثر غرق شدن قایقشان در دریای مدیترانه در سال ۲۰۱۳ جان خود را از دست دادند، شکست خورد.

بر اساس تحقیقات اخیر منتشر شده توسط سازمان‌های رسانه‌ای اشپیگل، لایت هاوس ریپورتز، ARD و لیبراسیون، پهپاد‌های اروپایی دستکم ۲۰ بار از ژانویه ۲۰۲۰، گارد ساحلی لیبی را به سمت قایق‌های مهاجران که دچار مشکل شده بودند، هدایت کردند؛ تحقیقات نشان داد که در جریان این رهگیری ها، حدود ۹۱ پناهجو جان خود را از دست داده یا مفقود شده اند.

باید توجه داشت که تلفات مداوم در نتیجه مهاجرت با قایق‌های مرگ به سمت سواحل اروپا یک بحران واقعی است و اتحادیه اروپا مسئولیت خود برای تضمین جستجو و نجات در دریای مدیترانه را کنار گذاشته است.

هیچ کشتی اتحادیه اروپا به طور فعال در جایی نزدیک به جایی که بیشتر قایق‌ها دچار مشکل می‌شوند، گشت زنی نمی‌کند؛ فرانتکس، نظارت هوایی را در خدمت رهگیری و به عقب راندن قایق‌های مرگ و نه نجات آن‌ها انجام می‌دهد؛ دولت‌ها و نهاد‌های اتحادیه اروپا تا حد زیادی چشم خود را بر عقب راندن غیرقانونی و خطرناک قایق‌ها توسط یونان در دریای اژه بسته اند؛ تلفن زنگ هشدار، خط تلفنی برای مهاجران و پناهندگانی که در دریا مضطرب هستند، به طور مداوم از عدم پاسخگویی مقامات مالتی به موارد در منطقه وسیع جستجو و نجات گزارش می‌دهد.

در حالی که نیاز به نجات افراد در دریا عمیقا در روحیه دریانوردان و همچنین الزام بر اساس قوانین دریایی ریشه دوانده است، عدم اطمینان در مورد زمان و مکان حضور آن‌ها و هزینه‌های بالقوه تغییر مسیر و تاخیر‌ها به عنوان بازدارنده نجات برای کشتی‌های تجاری عمل می‌کند؛ تراژدی‌های بیشتری در افق است.

انتهای پیام/