صنعت نشر رو به ورشکستگی است/کتاب‌های درسی نباید غلط چاپی داشته باشند
به گزارش خبرنگار گروه جامعه غلامعلی حداد عادل رئیس فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی در سیزدهمین همایش تجلیل از مؤلفان و پدیدآورندگان مواد و رسانه‌های آموزشی و یادواره شهید محسن حججی اظهار داشت : این جلسه را از دو جهت مهم می‌دانم؛ اول از این جهت که احترام به مؤلفان درسی و دوم توجه به دفاع مقدس، شهدا، رزمندگان و نماد‌هایی در دفاع مقدس مانند شهید حججی است.
وی با بیان اینکه نفس اعتنا به کتب درسی و احترام به مولف کار شایسته‌ای است و تجلیل از مؤلفان کتاب‌های درسی را تحسین می‌کنم، افزود: معمولاً مولفان کتاب‌های درسی گمنام باقی می‌مانند و کمتر اشخاصی در جامعه به عنوان مولف کتاب درسی شناخته می‌شوند، زیرا اسم مولفان کتاب‌های درسی روی جلد نمی‌آید البته زمانی که ما درس می‌خواندیم اسم مؤلفان در کتاب درسی می‌آمد، زیرا در گذشته کتاب‌ها چند تألیفی بود.
حداد عادل با تأکید بر اینکه کتاب درسی خیلی مهم‌تر از کتاب‌های دیگر است، گفت: یکی از حیث شمارگان است، زیرا اگر برای دوره دبستان شمارگان یک کتاب درسی یک میلیون جلد است حداقل یک میلیون نفر این کتاب را می‌خوانند حتی پدر و مادر‌ها هم می‌خوانند، ولی کتاب‌های دیگر اینطور نیست.
وی اضافه کرد: اگر ۲ هزار جلد از یک کتاب به فروش می‌رسد به معنای این نیست که همه جلد‌ها را افراد خوانده‌اند مثلا خودتان چند تا کتاب که در کتابخانه دارید همه را خوانده‌اید؟؛ اما کتاب درسی تعداد خوانندگانش بیشتر از شمارگانش است.
رئیس فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی ادامه داد: علاوه بر این، کتاب درسی آموخته می‌شود و سطر به سطر آن بحث می‌شود و به یک معنا، کتاب درسی در ذهن دانش‌آموز تزریق می‌شود و به همین جهت مولف کتاب درسی زحمتش بیشتر است.
حداد عادل با بیان اینکه کتاب درسی هر کلمه‌اش حساب دارد، افزود: خیلی از کار‌ها برای کتاب‌های معمولی مکروه است، اما برای کتاب درسی حرام است؛ یک نمونه موضوع غلط گیری در کتاب درسی است یعنی کتاب درسی غلط چاپی نباید داشته باشد و نباید برای کتاب درسی غلط نامه درست کنیم.
وی تصریح کرد: نمی‌شود کتاب درسی را سرسری گرفت و حتی یک غلط چاپی داشته باشد. مثلاً اگر در کتاب ریاضی به جای به علاوه، منها باشد، مشکل ایجاد می‌شود، زیرا فرض معلم و شاگرد این است که آنچه در کتاب درسی آمده است، حتما درست است و باید این فرض را محترم بشماریم.
رئیس فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی افزود: به عنوان مثال در کتاب‌های طبیعی و زیست‌شناسی در کلاس هشتم ۱۳۳۷، حیوانات را معرفی می‌کردند که درباره بالن آمده بود «خوراکش حیوانات کوچک است»، اما نقطه «خ» افتاده بود و معلمی خوانده بوده بالن حوراکش ماهی‌های کوچک است؛ معلم به بچه‌ها گفته بود ماهی‌های کوچک کنار بالن جمع می‌شود و حورا می‌کشد یعنی معلم با خود می‌گوید کتاب درست است و اینگونه توجیه می‌کند.
وی افزود: تا زمانی که به سازمان پژوهش نیامده بودم، ظرافت و حساسیت کتاب درسی را لمس نکرده بودم و متوجه شدم هر چقدر پایه درسی پایین‌تر است، نوشتن سخت‌تر است.
حداد عادل با بیان اینکه کتاب درسی هر کلمه‌اش حساب دارد، افزود: خیلی از کار‌ها برای کتاب‌های معمولی، مکروه است، اما برای کتاب درسی حرام است؛ یک نمونه موضوع غلط گیری در کتاب درسی است یعنی کتاب درسی غلط چاپی نباید داشته باشد و نباید برای کتاب درسی غلط نامه درست کنیم.
وی تصریح کرد: نمی‌شود کتاب درسی را سرسری گرفت و حتی یک غلط چاپی داشته باشد. مثلاً اگر در کتاب ریاضی به جای به علاوه، منها باشد، مشکل ایجاد می‌شود، زیرا فرض معلم و شاگرد این است که آنچه در کتاب درسی آمده است، حتما درست است و باید این فرض را محترم بشماریم.
رئیس فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی افزود: به عنوان مثال در کتاب‌های طبیعی و زیست‌شناسی در کلاس هشتم ۱۳۳۷، حیوانات را معرفی می‌کردند که درباره بالن آمده بود «خوراکش حیوانات کوچک است»، اما نقطه «خ» افتاده بود و معلمی خوانده بوده بالن حوراکش ماهی‌های کوچک است؛ معلم به بچه‌ها گفته بود ماهی‌های کوچک کنار بالن جمع می‌شود و حورا می‌کشد یعنی معلم با خود می‌گوید کتاب درست است و اینگونه توجیه می‌کند.
حداد عادل با بیان اینکه امروزه در نثر فارسی ما عبارات زاید فراوان است، اظهار کرد: احتیاجی به آوردن عبارات زاید نیست و از این جور کلمات زاید در نوشته‌های ما به خصوص نثر اداری وجود دارد، اما در کتاب درسی حتی الامکان عبارات باید شسته و رفته و ساده باشد؛ مثلاً در دعوت‌نامه می‌نویسم «بدین وسیله دعوت می‌شود» که «بدین وسیله» زائد است و از این بدین وسیله‌ها در نوشته‌ها فراوان است.
وی با تأکید بر اینکه بخش ویراستاری را در کتاب‌های درسی باید تقویت شود، افزود: اهمیت ویراستاری کمتر از اهمیت تألیف نیست و اگر ناشری موفق است، بخش ویراستاری توانایی دارد و ویراستاری کتاب درسی تخصصی است و باید ویراستار دوره تخصصی ببیند؛ ما در فرهنگستان، گروه آموزشی مخصوص زبان و ادبیات فارسی داریم و در خدمت کتاب درسی هستیم.
رئیس فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی ادامه داد: یک جنبه دیگر موضوع تأثیر در ذهن دانش‌آموز است چراکه سازمان پژوهش، آشپزخانه تغذیه ذهن نسل آینده کشور است و هر کدام از ما اگر خویشتن خویش را بکاهیم و ذهن مان را تجزیه و تحلیل کنیم، سنگ بنای ارزش‌ها و نگرش‌های مان در کتاب درسی بنا نهاده شده است
وی اضافه کرد: آموزش در کودکی مثل حک کردن سنگ است که تکان نمی‌خورد و ما به عنوان مولف باید خیلی احساس مسؤولیت کنیم چرا که مردمی هستند که در عمرشان به غیر از کتاب درسی، کتاب دیگری نمی‌خوانند و حتی در روستایشان کتابفروشی نیست.
حداد عادل با بیان در تهران هم با این وضعیت کتابفروشی‌ها با مشکل مواجه می‌شوند، گفت: با این شرایط اقتصادی، صنعت نشر رو به ورشکستگی است و کتابفروشی دیگر شغل درآمدزایی نیست. صنعت نشر در خطر است.