بسیاری از پایان‌نامه‌های حوزه تئاتر قابلیت چاپ و انتشار دارند
به گزارش گروه فرهنگی به نقل از پایگاه خبری حوزه هنری، داوود فتحعلی‌بیگی کارگردان، بازیگر و پژوهشگر تئاتر است. از آثار پژوهشی وی می‌توان به کتاب «آشنایی با مبانی شبیه‌خوانی» که از سوی انتشارات سوره مهر چاپ و منتشر شد اشاره کرد.
فتحعلی‌بیگی که سال‌ها در حوزه تئاتر به ویژه نمایش‌های ایرانی به فعالیت‌های میدانی و پژوهشی پرداخته است با اشاره به وجود فصلنامه تخصصی در حوزه پژوهش تئاتر کشور در گفت‌وگو با خبرنگار پایگاه خبری حوزه هنری گفت: فصلنامه تئاتر ایران که قبل از انقلاب به فعالیت‌های تخصصی در پژوهش هنر تئاتر مشغول بود، پس از انقلاب هم کار خود را تا به امروز ادامه داد. هنگامی که به این فصلنامه نگاه می‌کنیم با نوشته «ویژه پژوهش‌های تئاتر» در آن مواجه می‌شویم.
وی در ادامه گفت: انقلاب اسلامی اگرچه یک انقلاب فرهنگی بود، ولی در ابتدای آغاز به جزئیات نمی‌پرداخت. منطقی هم بود. چرا که زمان مناسبی برای رسیدگی به جزئیات فرهنگی نبود و می‌بایست شاکله اولیه را درست شکل‌دهی کنند. انقلاب اسلامی ایران پله به پله به مسائل هنری نظیر تئاتر، هنرهای تجسمی، موسیقی و دیگر هنرها توجه کرد. در این مرحله پس از انقلاب، بررسی‌ها برای تعیین تکلیف موضع انقلاب نسبت به این موضوع آغاز شد. برای دانستن این موارد باید به سخنانی که بزرگان انقلاب در آن زمان مطرح می‌کردند مراجعه کنیم تا کلیتی از آن را به دست آوریم. این در حالی است که هیچ‌کس مخالفتی با نفس هنر تئاتر نداشت. به همین دلیل هم زمینه‌هایی برای فعالیت هنر تئاتر بود. یکی از این زمینه‌ها برگزاری جشنواره تئاتر فجر است. این جشنواره در همان سال‌های ابتدایی شکل‌گیری اداره کل هنرهای نمایشی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی راه‌اندازی شد. البته باید بگویم که این جشنواره جایگزین جشنواره تئاتر شهرستان‌ها بود که قبل از انقلاب حدود سه دوره برگزار شده بود.
فتحعلی‌بیگی با اشاره به برگزاری جشنواره تئاتر فجر گفت: اگر برگزاری جشنواره تئاتر فجر را بررسی کنیم، با برپایی سمینارهای تخصصی تئاتر و یا چاپ و انتشار کتاب‌های جشنواره در حاشیه آن در دوره‌های مختلف مواجه خواهیم شد. سمینارها و کتاب‌هایی که ویژه پژوهش تئاتر هستند در برپایی جشنواره تئاتر فجر مورد متوجه بوده و هست. در نتیجه پژوهش تئاتر در ایران مهم و ارزشمند است. اگر چنین نبود که این فعالیت‌ها انجام نمی‌شد. فصلنامه تئاتر و کتاب تاریخ هنر تئاتر در ایران از جمله فعالیت‌هایی است که نشان از توجه ویژه به پژوهش در تئاتر دارد. همچنین در حوزه هنری فصلنامه تخصصی تئاتر با عنوان «صحنه» فعال است. تمامی این مواضع حکایت از اهمیت پژوهش در هنر تئاتر از سوی هنرمندان و مسئولان این عرصه هنری دارد.
وی درخصوص اهمیت و جایگاه پژوهش از سوی دانشگاه‌ها گفت: دانشگاه‌های تئاتری هم نسبت به پژوهش در تئاتر توجه ویژه‌ای دارد. خصوصا این موضوع در مواقعی محسوس‌تر است که دانشجویی در مقطع کارشناسی ارشد و دکترا اقدام به تهیه و ارائه پایان‌نامه کند. در میان این پایان‌نامه‌ها، آثار ارزشمندی وجود دارد که باید با چاپ و انتشارشان در اختیار عموم علاقه‌مندان و هنرمندان قرار گیرد. به‌خصوص پایان‌نامه‌هایی که در مورد نمایش‌های ایرانی تولید می‌شود. چرا که ارزشی چند برابر نسبت به دیگر موضوعات تئاتر دارد.
فتحعلی‌بیگی که دبیر جشنواره آیینی سنتی است در مورد بهره‌مندی این جشنواره از پژوهش گفت: ما در جشنواره آیینی سنتی هم سمینارهای بین‌المللی تخصصی تئاتر برگزاری می‌کنیم. پس از برگزاری این رویدادها نتایج حاصل از آن را در قالب کتابی چاپ کرده و در اختیار علاقه‌مندان قرار می‌دهیم. همراه با برگزاری سمینارهای تخصصی، دفتر پژوهشی نمایش‌های آیینی سنتی را نیز فعال کرده‌ایم که تا کنون 3 شماره از آن چاپ شده است. با توجه به اینکه چاپ فعالیت‌های دفتر پژوهشی به مناسبت جشنواره فعالیت‌هایش را گسترده‌تر می‌کند، در نظر داریم تا در ادامه کار فراتر از جشنواره اقدام کنیم. به این ترتیب دفتر پژوهشی نمایش‌های آیینی سنتی هر شش‌ماه و یا چهارماه یک‌بار شماره جدیدی از فعالیت‌های خودش را منتشر خواهد کرد.
وی افزود: سمینارهای برگزار شده در جشنواره‌ها از جمله جشنواره آیینی سنتی با اعلام یک فراخوان و دریافت آثار پژوهشی هنرمندان فعال این عرصه از سوی برگزار کننده جشنواره انجام می‌شود. آثار ارسالی پژوهشگران پس از بررسی توسط متخصصین و انتخاب آن برای ارائه به صاحبان آثار معرفی و طی برپایی سمینار توسط پژوهشگر مربوطه ارائه می‌شود. در نهایت تمامی آثار پذیرفته شده به صورت کتاب منتشر می‌شود.
فتحعلی‌بیگی ادامه داد: ما هیچ‌گاه نباید خود را از مباحث نظری بی‌نیاز بدانیم؛ چرا که تئاتر هنری است که هم به مباحث نظری نیازمند است و هم به مباحث عملی نیاز دارد. این دو عنصر هیچ‌گاه از هم جدا نشده و همواره مکمل یکدیگر خواهند بود.
این استاد با سابقه و شناخته شده تئاتر کشور با انتقاد از عدم وجود امکانات و شرایط لازم برای ارائه مقالات پژوهشی در حوزه تئاتر گفت: یکی از مشکلاتی که در حوزه پژوهش‌های هنر تئاتر وجود دارد، نبود مکانی برای ارائه آن‌ها است. به عنوان مثال یکی پژوهشگر، اثر خوبی را با زحمت به نتیجه رسانده و آماده کرده است، اما در ایران جایی که بتواند به راحتی این آثار را چاپ و منتشر کند نداریم. این مشکل در پایان‌نامه‌های دانشجویی کارشناسی ارشد و بالاتر از آن نیز هست. چرا که بخشی از نمره پایان‌نامه دانشگاهی این مقاطع به چاپ مقاله‌ای پژوهشی بر اساس پایان‌نامه مربوطه از سوی دانشجو در یک نشریه معتبر اختصاص دارد. متاسفانه ما تعداد محدودی نشریه و فصلنامه تخصصی داریم که به این کار بپردازند. از آنجایی که این فصلنامه‌ها و نشریه‌ها گنجایش کافی برای ارائه تمامی مقاله‌های پژوهشی استاندارد را ندارند، پژوهش و پایان‌نامه‌های دانشگاهی با مشکل روبهرو می‌شود.
فتحعلی‌بیگی در پایان گفت: پژوهش در تئاتر بسیار مهم است. اگر تشکیلاتی اقدام به پی‌گیری این موضوع کند و در چاپ و نشر آن‌ها فعال شود، افق‌های روشنی را پیش روی همه هنرمندان می‌گذراد. زیرا با دانستن پژوهش‌های دیگران بی‌شک علاوه بر افزایش علم هنری هر هنرمند، می‌تواند ایده‌های جدیدی به ذهن ما خطور کند. به این شیوه تئاتر ما روزبه‌روز رشد خواهد کرد و در دنیا جایگاه بهتری را به دست می‌آورد.