خداحافظی با وزرایی که «لخ لخ» کردند؟/ کابینه‌ای با پاشنه جدید

به گزارش خبرنگار گروه سیاسی ، دولت دوازدهم با سکانداری حسن روحانی از 15 مردادماه کار خود را به طور رسمی آغاز می‌کند.

 

طبق اعلام هیات رئیسه مجلس، مراسم تحلیف 15 مرداد برگزار می شود و رئیس جمهور دو هفته فرصت دارد وزرای پیشنهادی خود را به مجلس معرفی‌کند، بعد از آن مجلس یک هفته فرصت خواهد داشت صلاحیت‌ وزرای پیشنهادی را مورد رسیدگی قرار دهد و سپس از آن جلسه رأی اعتماد به وزرای پیشنهادی ‌آغاز می‌شود.

 

تا زمان رسیدن به فرآیند یادشده، بیش از 45 روز زمان باقی است؛ با این حال گمانه‌زنی‌ها پیرامون وزرای کابینه دوازدهم از مدت‌ها پیش آغاز شده و هر چه به زمان مقرر نزدیک‌تر می‌شویم، بر شدت و حدت این گمانه‌زنی‌ها نیز افزوده می‌شود. هر روز لیستی از اسامی اشخاص و افراد که در مظان تصدی سمت در دولت آتی هستند روی خروجی سایت‌ها و صفحات روزنامه‌ها قرار می‌گیرد؛ در این میان مباحثی در رابطه با سهم‌خواهی برخی جریانات و طیف‌های سیاسی نیز شنیده می‌شود.

 

«کابینه مجموعاً شامل 30 نفر می‌شود و جوان یا غیرجوان بودن اینها خیلی مطرح نیست. اصل، شایستگی و توانمندی فرد برای آن وزارتخانه و مسئولیت است ولی حتماً با توجه به شرایط جدید، کابینه دوازدهم نسبت به کابینه قبل تغییر خواهد کرد و سن متوسط هم جوان‌تر خواهد شد». این بخشی از اظهارات روحانی چند روز پیش از انتخابات ریاست جمهوری دوازدهم در یک گفت‌وگوی تلویزیونی است.

 

روحانی پس از انتخابات نیز در نخستین نشست خبری خود در اول خرداد ماه در پاسخ به این سوال که آیا کابینه را تغییر خواهید داد، گفت:«ما برای اداره کشور نیاز به نیروی جوان داریم؛ در دولت یازدهم شرایطی مانند تحریم، خزانه خالی، رشد اقتصادی منفی و انبارهای خالی وجود داشت و برای اداره کشور نیاز به تجربه داشتیم، من از وزرا خواهش کردم که باشند، آن‌ها می‌گفتند که شرایط را ندارند اما ما اصرار کردیم که کشور به شما نیاز دارد. بله؛ شرایط سنی باید تغییر پیدا کند و به سازمان استخدامی کشور دستور دادم که از جوانان نخبه به عنوان مشاوران وزرا استخدام کنند. من دیروز در هیات دولت هم دو توصیه کردم به وزرا که یکی بکار گرفتن جوانان و بانوان بود».

 

محمد باقر نوبخت سخنگوی دولت نیز در جریان نشست خبری نهم خرداد خود در پاسخ به سؤالی پیرامون احتمال جوانتر شدن کابینه دوازدهم، گفت: «ما مجوز استخدام دوهزار نیروی جوان را به عنوان مشاوران مدیران دریافت کرده‌ایم تا تجربه کسب کنند و جایگزین شوند؛ همچنین رئیس جمهور در هیئت وزیران تصریح داشتند که از ظرفیت جوانان و ظرفیت مدیریتی زنان در دستگاه‌های اجرایی استفاده شود».

 

 چرا جوان‌گرایی؟

اما تاکیدات دولتمردان مبنی بر کاهش متوسط سن اعضای کابینه و جوانگرایی در هیئت دولت دوازدهم، از آنجایی نشات می‌گیرد که همواره خرده‌گیری از سن بالای وزار یکی از محورهای انتقاد به دولت روحانی بوده است.

 

در مرداد 92 وقتی کابینه دولت روحانی تقریبا تکمیل شد، بسیاری از سایت‌ها به مقایسه متوسط سن اعضای این کابینه با دولت‌های قبلی پرداختند و اعلام کردند که دولت یازدهم با میانگین سنی 58 سال در مقایسه با کابینه‌ دولت‌های قبلی، پیرترین کابینه به شمار می‌رود. میانگین سنی کابینه‌های اول و دوم هاشمی۴۱ و ۴۴ سال، کابینه هفتم و هشتم ۴۵ و ۴۷ سال و کابینه دولت‌های نهم و دهم، ۴۹ و ۵۰ سال بوده است؛ بنابراین کابینه یازدهم با 58 سال در این زمینه رکوردار است.

اما در باب حضور اعضای فعلی هیئت دولت در کابینه دوازدهم نیز اخبار و شنیده‌هایی مطرح است که نوبخت سخنگوی دولت در آخرین نشست خبری‌ همه آنها را گمانه‌زنی و خلاف واقع تلقی کرد.

 

محمدرضا نعمت زاده، وزیر 72 ساله دولت روحانی که این روزها ظاهرا از تفکیک «وزارت بازرگانی» از وزارتخانه تحت تکفلش یعنی «صنعت و معدن و تجارت»، چندان راضی نیست، پیش از انتخابات طی یک نشست خبری در در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه در صورت پیروزی مجدد روحانی آیا همچنان در کابینه حضور خواهد داشت یا خیر؟ گفت: «این مملکت برای خودمان است و باید تمام توان خود را برای کمک و پیشرفت آن انجام دهیم. بنده یک بار بازنشسته شدم و دوباره برگشت به کار داده شده‌ام. البته تا آخر عمر نیز نمی‌توانم کار دولتی انجام بدهم بالاخره باید نیروهای جوان تربیت شده و وارد بازار شوند، نمی‌شود مثل 10 سال قبل کار کرد. من در این زمینه تابع تصمیم بزرگترها هستم».

 

علی طیب‌نیا وزیر 57 ساله دولت روحانی از جمله وزرایی است که برخی رسانه ها احتمال حضور او را در کابینه دوازدهم  بسیار پایین می دانند؛ طیب نیا که در جریان رقابت های انتخاباتی سال 92 بعنوان مشاور اقتصادی محمدرضا عارف به مناظره با نوبخت از تیم روحانی پرداخته بود، پس از پیروزی روحانی و با پیشنهاد شدن از جانب وی، با کسب ۲۷۴ رأی از مجموع ۲۸۴ رأی مأخوذه نمایندگان مجلس نهم، بالاترین رأی اعتماد در تاریخ جمهوری اسلامی ایران را کسب کرد و سکاندار وزارت اقتصاد شد.

 

در مهرماه سال 94 نامه انتقادی 4 وزیر کابینه به رئیس جمهور رسانه‌ای شد؛ گفته می‌شد که منبع درز این نامه وزارت اقتصاد بوده است؛ در این نامه که به امضای وزرای اقتصاد، کار، صنعت و دفاع رسیده بود با انتقاد از برخی تصمیمات و سیاست‌های ناهماهنگ دستگاه‌ها، به رئیس جمهور هشدار داده شده بود که اگر تصمیم ضرب‌الاجل اقتصادی گرفته نشود، رکود تبدیل به بحران خواهد شد.

 

این نامه باعث شد در فروردین 95 وقتی انتخابات مجلس دهم برگزار شده بود و زمزمه‌های تغییر در کابینه به گوش می‌رسید، نام طیب نیا به کرات در رسانه‌ها مطرح شود.

 

در 4 بهمن 95، یک روزنامه اصلاح طلب به نقل از طیب‌نیا نوشت:«در دولت بعدی نخواهم ماند. امکان ندارد؛ بمانم که چه؟ می‌روم دانشگاه درسم را می‌دهم، انتقادم را می‌کنم، کارهای پژوهشی‌ام را پیش می‌گیرم،حقوقم هم بیشتراست، فحش هم کمتر می‌خورم»! البته یک روز بعد وزارت اقتصاد طی اطلاعیه‌ای اعلام کرد روزنامه مزبور اخلاق حرفه‌ای را رعایت نکرده و به تحریف سخنان طیب نیا پرداخته است.

 

محمود حجتی، وزیر 61 ساله جهاد کشاورزی از جمله وزرایی است که اعلام کرده ترجیح می‌دهد در دولت دوم حسن روحانی در جایگاه وزیری ایفای نقش نکند؛ برخی منابع نزدیک به اصلاح طلبان اعلام کرده‌اند وی احتمالا برای تصدی شهرداری تهران به خیابان بهشت خواهد رفت.

 

عبدالرضا رحمانی فضلی وزیر 57 ساله دولت روحانی است؛ او را جزو معدود اصولگرایان کابینه یازدهم قلمداد می کنند؛ از همان مرداد 92 که قرار شد رحمانی فضلی به عنوان وزیر کشور دولت روحانی به ساختمان 18 طبقه ای خیابان فاطمی برود، برخی نیروهای تندرو جریان مخالف او با رویکردی سهم خواهانه و قیم مابانه به رئیس جمهور انتقاد کردند که چرا مهم ترین وزارتخانه که متکفل امور سیاست داخلی است را به یک اصولگرا سپرده است؛ اما تجربه برگزاری دو انتخابات موفق در جریان دولت یازدهم ثابت کرد که انتخاب رئیس این دولت برای وزارت کشور درست بوده است.

 

چندی پیش مطالبی مبنی بر انتصاب رحمانی فضلی بعنوان رئیس سازمان صداوسیما در برخی رسانه‌ها مطرح شده بود که تایید نشد؛ بدنبال طرح این مطالب روابط عمومی رسانه ملی با انتشار اطلاعیه‌ای از ادامه کار علی عسگری بعنوان رئیس این سازمان خبر داد.  

 

رحمانی فضلی در دی ماه 95 در مقطعی که برخی رسانه‌ها مدعی اختلاف رئیس جمهور با وزیر کشورش بودند، طی مصاحبه‌ای گفت: «رابطه من با رئیس‌جمهور هرگز خراب نبوده و الان هم رابطه‌مان با هم خیلی خوب است. موضوع را طوری مطرح کردند که گویی اختلافی میان ما است. اصلا چنین چیزی صحت ندارد و اختلافی میان ما نیست و من ارادتمند ایشان هستم».

 

علی ربیعی هم جزو وزرای 61 ساله کابینه یازدهم است؛ او را سهمیه اصلاح طلبان سنتی در دولت روحانی می‌دانند؛ در آستانه تشکیل دولت دوازدهم زمزمه‌هایی مبنی بر خداحافظی او از کابینه به گوش می رسد؛ در تیرماه 95 در نخستین هفته‌های آغاز به کار مجلس دهم، نام ربیعی به عنوان نخستین وزیر لیست استیضاح این مجلس مطرح شد.

 

عباس آخوندی وزیر 60 ساله راه و شهرسازی دولت روحانی، سوم خرداد در حیاط پاستور وقتی با این سوال خبرنگاران مواجه شد که آیا در کابینه دوازدهم حضور خواهد داشت یا خیر، چنین پاسخ داد: «فکر نمی‌کنید،خیلی زود است!» با این همه برخی گمانه زنی‌ها حکایت از آن دارد که او در دولت بعدی حضور نخواهد داشت و احتمالا ردای شهرداری تهران را بر تن خواهد کرد.  

 

طرفداران دولت روحانی، محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه را با اختلاف شاگرد اول کابینه یازدهم می‌دانند؛ وزیر 57 ساله‌ای که حتی پیش از انتخابات برخی اصلاح‌طلبان و اعتدالیون متفق‌القول می‌گفتند او باید کاندیدای این انتخابات شود! ظریف که به نظر می‌رسد بعنوان مجری انعقاد برجام این روزها بیش از هر زمان دیگری از برجام ستیزی‌های هیئت حاکمه جدید آمریکا کلافه باشد، در اسفند 95 طی مصاحبه‌ای در پاسخ به اين سوال که اگر در انتخابات پيش رو حسن روحانی بار ديگر رئيس‌جمهور شود و به شما پيشنهاد کنند مسؤوليت وزارت امور خارجه را مجدد بر عهده بگيريد، آيا شما اين پيشنهاد را قبول می‌کنيد؟ گفت: «من ترجيح می‌دهم اين پيشنهاد به فرد ديگری شود».

 

«بگذارید برای بعد»! این پاسخ بیژن زنگنه 64 ساله در پاسخ به سوال حضورش در کابینه دوازدهم بعنوان وزیر نفت است؛ دانش آشتیانی وزیر 61 ساله آموزش و پرورش می‌گوید که «هنوز برای حضور در کابینه از او دعوت نشده است». حجت الاسلام پورمحمدی وزیر دادگستری نیز در این رابطه پاسخ مشابهی داده است.

 

محمود واعظی وزیر 65 ساله ارتباطات و عضو ارشد حزب اعتدال و توسعه که در سال 92 زمزمه‌های وزیر خارجه شدنش بسیار مطرح بود، اخیر در جمع خبرنگاران گفته است: «شایعه معاون اولی‌ام در دولت آینده صحت ندارد».

اما علاوه بر گمانه زنی‌ها و تایید و تکذیبیه ها که در خصوص کابینه دوازدهم مطرح است، زمزمه‌هایی مبنی بر سهم خواهی توام با فشار برخی طیف‌ها و جریانات سیاسی نیز در میان است؛ محمد باقر نوبخت سخنگوی دولت روز سه شنبه 23 خرداد در جریان آخرین نشست خبری خود وقتی با سوالی در این رابطه مواجه شد، ابرویی در هم کشید و گفت:«با توجه به شناختی که از روحیات آقای روحانی دارم، می‌دانم که وی انسان نفوذناپذیری است و با فشار نمی‌توان رئیس جمهور را از هدف وی که پاسخ به مطالبات مردم است منصرف گرداند».

 

نوبخت در همان نشست خبری این را هم گفت که «البته مسئولیت در برخی بخش‌های دولتی خیلی سنگین بود و حتماً باید به فکر آن مسئولی که در این بخش‌ها فعالیت داشت بود و توجه داشت که وی چقدر می‌تواند برای 4 سال دیگر فشارها را تحمل کند». این اظهارات نوبخت را می‌توان تلویحا قطعیت خروج برخی وزرای دولت یازدهم از قطار دولت دوازدهم تلقی کرد؛ این گزاره زمانی به واقعیت نزدیک تر می شود که بدانیم رئیس جمهور 13 خرداد طی سخنانی در ضیافت افطار با اعضای دولت و استانداران گفت:«کسی نیست از دولت دفاع نکرده باشد؛ اما همه یک جور نبودند؛ بعضی ها گیوه را ورکشیدند و آمدند داخل میدان؛ بعضی ها هم پاشنه گیوه شان خوابیده بود، ورنکشیدند، لخ لخ کردند...»

 

به هر ترتیب باید تا میانه های تابستان که روحانی کابینه دولت دومش را به مجلس معرفی می‌کند صبر کرد؛ شاید گرمی اخبار و حواشی تغییرات کابینه بر گرمای تابستان مردادماه 96 بیفزاید!