جای اقتصاد مقاومتی در کتب درسی خالی است

به گزارش خبرنگار گروه جامعه ،"محتوای کتب درسی آموزش و پرورش باید به روز، محکم و با توجه به نیازهای جامعه باشد." این سخنان فرمایشات مقام معظم رهبری  است که  در 17 اردیبهشت 1393 در دیدار با معلمان و مدیران آموزش و پرورش بیان نمودند.

رهبر معظم انقلاب با صراحت از نحوه تدوین کتب درسی انتقاد کردند  و «سطحی نگری و سطحی آموزی» را موجب زمین گیر شدن جامعه برشمردند. ایشان در ادامه انتقاد خود از وضعیت محتوای آموزشی تاکید کردند: «اگر دانش آموز روحیه تفکر و روش فکر کردن صحیح را از معلم خود یاد بگیرد آینده کشور نیز بر پایه تفکر و منطق استوار می شود بنابراین آموزش و پرورش در این زمینه، وظیفه سنگینی بر عهده دارند».

حضرت آیت الله خامنه ای همچنین با بیان چند نکته در زمینه های مدیریتی، توجه جدی مسئولان این دستگاه عظیم را به سند تحول آموزش و پرورش خواستار شدند و افزودند: «اجرای این سند اساسی و راهگشا، نیازمند نقشه راه و برنامه عملیاتی است که لازم است با نظر شورایعالی انقلاب فرهنگی تهیه و قدم به قدم اجرا شود»
 
کارشناسان آموزش و پرورش می گویند دست اندر کاران آموزش و پرورش منتظرند تا سند تحول آموزش و پرورش  کشور که مورد نظر رهبری است، اجرایی شود؛ تا شاهد تحول آموزش و پرورش آن گونه که رهبری بیان کردند باشیم. اما اجرای این سند سال هاست در آموزش و پرورش در پیچ و خم راهرو هاست و آنچه می شنویم گفت و گو هایی است که تنها مسئولان از اجرای آن در آینده نزدیک خبر می دهند.  آنچه در سخنان کارشناسان مشخص است، اجرای با تاخیر سیاست ها است.

جواد حاتمی؛ دانشیار رشته برنامه‌ریزی درسی دانشگاه تربیت مدرس تهران در خصوص علل این تاخیر به میزان می گوید: این سند تحول نوشته شده است، بعد تبدیل به راهکارهای اجرایی شد و بعد انتظار آن است که تبدیل به برنامه‌های درسی شود، تا اینجا هنوز سند است، تنها زمانی که در کف کلاس توسط یک معلم متبحر اجرا شود نهایتا به صورت برنامه درسی تجربه شده در ذهن و رفتار دانش‌آموز متجلی و متبلور می‌شود. 

این استاد دانشگاه در خصوص اجرایی نشدن سند تحول و منویات مقام معظم رهبری افزود: اگر بخواهم از یک تمثیل در این مورد استفاده کنم، مثلا در سینما یکی از کارگردانان شهیر ژاپنی، آکیرا کوروساوا، می‌گوید، برای من ریشه هر پروژه فیلم‌سازی، این نیاز باطنی به گفتن حرفی است. آنچه که باعث می‌شود این ریشه، رشد کند و به حد یک درخت برسد فیلمنامه‌نویس است و آنچه که باعث می‌شود این درخت به ثمر بنشیند و شکوفه بدهد کارگردانی است. معنی این چیست. یعنی ما یک فهم عمیق عالمانه مشترکی از یک سناریو داشته باشیم و اگر این فهم عمیق عالمانه مشترک را داشتیم، باید در راهکارهای اجرایی و نهایتا در برنامه‌های درسی متجلی شود و در نهایت هم آن معلمی که می‌خواهد این را اجرا بکند کاملا فهمیده باشد، به آن معتقد باشد و اجرا کند؛ آن موقع است که ما می‌توانیم محصول آموزش و پرورش را ببینیم. باید سناریو کارگردانی بشود و نهایتا بروز و ظهور عینی پیدا بکند.  

حاتمی در ادامه به کم کاری آموزش و پرورش اشاره می کند و می گوید:  بعد از تصویب سند تحول، بدنه نظام آموزشی ما خیلی برای این کار آمادگی پیدا نکرده است؛ یا حداقل یک مقداری تعلل کردند. اگر توجه کنید سند در سال 90 تصویب شده و با توجه به اینکه بودجه سال 91 هم با تاخیر تصویب شده است، می‌توانستند در بودجه 91 لحاظ کنند که نشد. در سال 92 هم عملیاتی نشد. تازه در سال 93، آن هم  مبلغ ناچیزی برای این کار در نظر گرفته شد که برای این کار بسیار بزرگ، این بودجه بسیار ناچیز است. می‌خواهم عرض بکنم که روح بزرگ سند تحول باید در کالبد آموزش و پرورش جا  افتاده و عجین بشود. در بعضی از موارد احساس می‌کنیم که آمادگی و حتی ظرفیت لازم وجود ندارد.»

اما تنها سند تحول آموزش  پرورش نیست. بیانات مقام معظم رهبری خیلی  دیر به کتب درسی اضافه می شود. در حالی که رهنمودهای ایشان جهت گیری و سیاست های کلی کشور را تعیین می کند.

سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی،سیاست‌های اشتغال وسیاست کلی حمایت از کار و سرمایه ایرانی همانند اصلاح الگوی مصرف، ترویج مصرف کالاهای داخلی و توجه به زنجیره تولید تا مصرف در مواد درسی حوزه تربیت و یادگیری کاروفناوری در کتب درسی مورد توجه قرار نگرفته اند. تنها بهانه مسئولان آموزش و پرورش فهم سخت این مفاهیم برای دانش آموزان بوده است اما به فاصله کوتاهی این سیاست ها نه به صورت آموزشی و تدوین شده بلکه به صورت متن هایی تنها برای حفظ کردن به کتب درسی اضافه شد و به یک معنا می توان گفت باز هم آموزش و پرورش در تدوین کتب درسی از بار مسئولیت شانه خالی کردند.

کارشناسان آموزشی بر این باورند که در محتوای آموزش ابتدایی و متوسطه کشور ما نوآوری وجود ندارد مسئله ای که رهبر انقلاب بارها تذکر داده اند، اما هیچ گاه اجرایی نشده است. 

جای رهنمودهای رهبر انقلاب در کتب درسی خالی است
جواد حاتمی استاد دانشگاه می گوید: سیاست های ابلاغی رهبر انقلاب که در واقع نشان دهنده خط مشی و جهت گیری نظام است، خیلی دیر به محتوای کتب درسی اضافه می شوند و این مسائل به محتوای آموزشی تبدیل نمی شود. کارشناسان آموزشی بر این باورند که جای رهنمودهای رهبری در کتب درسی خالی است و این در حالی است که توافق هسته ای یا همان برجام به فاصله کوتاهی از اجرایی شدن در محتوای کتب درسی گنجانده شده است.

 مقام معظم رهبری در سخنرانی سال 70 خود به این مسئله اشاره داشته اند: "… مگر می‌‌شود این همه مجموعه  انسانی با این عظمت و با این همه استعداد، دركتاب درسی نوآوری نداشته باشد؟ چنین چیزی نمی‌‌شود."

 کارشناسان آموزشی سال هاست منتظر نو آوری در محتوای آموزشی کشور هستند از سوی دیگر همچنان جای بسط و گسترش مفاهیمی چون اقتصاد مقاومتی، اصلاح الگوی مصرف و ترویج مصرف کالاهای داخلی چنانکه دغدغه مسئولان نظام بوده، در کتب درسی خالی است و سوال کارشناسان  اینجاست که قرار است چه زمانی مباحث طرح شده توسط رهبری و جهت گیری های کلی نظام در محتوای کتب درسی گنجانده شود تا دانش آموزان و آیندگان از آن بهره ببرند.