محکومیت آمریکا جهت پرداخت غرامت به ایران به کدام قرارداد تسلیحاتی مربوط می‌شود؟

-گروه سیاسی: در نخستین روز اجرای برجام یعنی در روز 27 دی 1394، جان کری وزیر خارجه آمریکا با صدور بیانیه‌ای اعلام کرد که ایران در پرونده شکایت از واشنگتن به دادگاه لاهه 1.7 میلیارد دلار غرامت دریافت می‌کند.

در بیانیه وزیر خارجه آمریکا مرقوم شده بود که تهران و واشنگتن در چارچوب مذاکرات اجرایی شدن برجام در رابطه با حل و فصل پرونده‌ای قدیمی(مربوط به دهه 1970 میلادی) پیرامون خرید تسلیحات توسط ایران از آمریکا به توافق رسیده‌اند. 

آنطور که منابع خبری گزارش داده‌اند، قرارداد مورد اشاره در بیانیه اخیر کری، به سال 1981 پس از حصول توافق الجزایر و تعیین مرجعی برای رسیدگی به دعاوی میان ایران و آمریکا مربوط می‌شود، زمانیکه آمریکا با وقوع انقلاب در ایران از استرداد پولی که تهران در زمان شاه مخلوع بابت خرید تسلیحات به واشنگتن پرداخته بود خودداری کرد.

بنا بر اخبار موثق و تاکیدات مسئولان ذیصلاح در وزارت امور خارجه کشورمان، اصل مبلغ پرداخته شده توسط ایران به آمریکا در دوران شاه مخلوع بابت خرید جنگ افزار که توسط سیستم مالی و بانکی ایالات متحده بلوکه شده ، 400 میلیون دلار بود، که با احتساب غرامت و بهره مبلغ فوق الذکر، آمریکا ملزم به پرداخت یک میلیارد و 700 میلیون تومان به ایران شده است.

 با توجه به اینکه پرونده موسوم به قدیمی، مورد مناقشه میان ایران و آمریکا در رابطه با خرید جنگ افزار به دهه 1970میلادی (زمان رژیم نامشروع پهلوی) مربوط می‌شود، در ادامه نگاهی خواهیم داشت به قراردادهای تسلیحاتی منعقد شده میان واشنگتن و تهران در این مقطع زمانی. لازم به ذکر است که دهه 70 میلادی مصادف با اوایل دهه 50 شمسی بود، یعنی زمانیکه اعتراضات مردم مسلمان ایران علیه رژیم نامشروع پهلوی در حال نضج گیری بود و سردمداران این رژیم بویژه شاه مخلوع برای تسکین خود، بیت المال ملت ایران را صرف خریدهای هنگفت تسلیحاتی از اربابان آمریکایی خود می‌کردند. 

گفتنی است، تمام قراردادهای تسلیحاتی منعقد شده میان آمریکا و رژیم پهلوی در دهه 70 میلادی به گونه‌ای تنظیم شده بود که تحویل جنگ افزارها یک پروسه زمانی چندین ساله را طی می‌کرد ولی در عین حال پول این تسلیحات سریعا و بدون تقسیط از حساب مردم ایران به حساب صاحبان کارتل‌ها و کارخانه‌های اسلحه سازی آمریکا واریز می‌شد. روند انعقاد قراردادهای مزبور به گونه ای نامتوازن بود که در بسیاری از این قراردادها هیچگونه محموله تسلیحاتی از آمریکا وارد ایران نشد و آمریکایی‌ها نیز پس از وقوع انقلاب در ایران و سرنگونی رژیم منحوس پهلوی بهانه لازم را برای بلوکه کردن پول‌های ملت ایران یافتند.

ذکر این مطلب خالی از لطف نیست که جنون رژیم پهلوی و شاه مخلوع برای روانه کردم مستقیم پول های نفت به سمت امریکا به بهانه خرید سلاح از آمریکا در دهه های 40 و 50 شمسی(دهه 70 میلادی) و صرف هزینه های هنگفت ناشی از درآمدهای نفتی برای خرید و انبار کردن سلاح و جنگ افزار در شرایطی بود که بنا بر آمار رسمی مجامع بین المللی ذیصلاح در اواخر دوران رژیم پهلوی علی رغم افزایش چندبرابری درآمدهای نفتی، بیش از 40 درصد جمعیت شهری و بیش از 70 درصد جمعیت روستایی ایران در فقر مطلق زندگی می کردند؛ به حدی که برای تامین نیازهای زیستی اولیه خود از جمله تغذیه در مضیقه و تنگنا قرار داشتند.

نگاهی به قراردادهای تسلیحاتی آمریکا و رژیم پهلوی در دهه 70 میلادی

دولت آمریکا در سال 1971 فروش 37 سيستم پدافند هوائی Hawk با مجموع 1811 فروند موشك به ارزش 687 ميليون دلار به ايران را تصويب می‌كند ، برابر اين قرارداد تحويل اين سيستم‌ها به ايران بايد تا سال 1979 پايان يافته باشد.

در سال 1972 دولت آمریکا فروش 274 فروند موشك AIM-54 Phoenix به ارزش 150 ميليون دلار به ايران را تصويب می‌كند ، تاريخ تحويل نهایی اين موشك‌ها تا پايان ماه مه سال 1979 تعين می‌شود.

در 16 نوامبر 1972 دولت آمریکا مجوز لازم برای خريد موشک‌های هوا به زمين به ايران را صادر می‌كند و همچنين برای كمک به آموزش سريع تر نيروی هوایی ايران اين كشور را مجاز به اجاره هواپيماهای نيروی هوایی و دريایی ايالات متحده می‌كند.

در سال 1974 دولت آمریکا فروش 78 فروند هواپيمای اف-14 و 200 فروند موشک فونيكس به ايران را تائيد می‌كند؛ همچنین در این سال پنتاگون وزارت دفاع آمریکا اعلام کرد توليد مشترک موشک‌های ضد تانك TOW وموشک‌های ماوريك در ايران را بررسی می‌كند.

در 22 ژانویه 1975 مقامات پنتاگون اعلام کردند 4760 فروند از موشک  TOW به همراه 250 دستگاه سامانه پرتاب آن و2500 موشك ماوريك و 32 سيستم هاك تحويل ایران داده خواهد شد.

در مجموع از سال 1972 تا 1977 انعقاد قراردادهای تسلیحاتی میان آمريكا و رژیم نامشروع پهلوی  رشدی 600 درصدی پيدا کرد.

در 29 مارس 1987 مقامات نظامی رژیم پهلوی به آمریکایی‌ها اطلاع دادند مايل به سفارش مجموعه‌ای از سلاح‌های مختلف برای دوازده ناو خريداری شده هستند. سلاح‌های لیست پیشنهادی ایران به آمریکا در این زمینه شامل سيستم موشک‌های هدايت شونده MK 13 و مخازن چهارگانه موشک‌های هارپون و سيستم‌های مربوطه می‌شد.

در آگوست 1978 وزارت خارجه آمريكا موافقت خود را با فروش 1000 فروند موشک پدافند هوایی AGM-45 به ايران اعلام کرد،البته در همین زمان آمریکایی‌ها با درخواست رژیم پهلوی برای خريد 31 فروند هواپيمای F-4G Wild Weasel مخالفت کردند و در عوض به ايران پيشنهاد دادند كه 31 فروند هواپیمای F-4E خريداری كند.

در سپتامبر 1978 تيمی مركب از اعضای وزارت دفاع ، وزارت خارجه و كمسيون امنيت ملی آمريكا جهت مذاكره درباره تقاضای خريد ده ميليارد دلاری سلاح از سوی ايران راهی تهران شدند؛ از جمله خواسته‌های محمدرضا پهلوی در این زمان دريافت تكنولوژی از آمريكا جهت ساخت موشک‌های مختلف قابل حمل توسط هواپيما در داخل ايران بود.