فواید و فضایل دعای روز چهارم ماه مبارک رمضان
سید مجید غنایی در گفت‌وگو با پیرامون مضمون دعای روز چهارم ماه مبارک رمضان گفت: دعای روز چهارم ماه مبارک رمضان شامل چندین نکته ارزشمند در زندگی است، در متن این دعا آمده: «اللهمّ قوّنی فیهِ على إقامَةِ أمْرِکَ واذِقْنی فیهِ حَلاوَةَ ذِکْرِکَ وأوْزِعْنی فیهِ لأداءِ شُکْرِکَ بِکَرَمِکَ واحْفَظنی فیهِ بِحِفظْکَ وسِتْرِکَ یـا أبْصَرَ النّاظرین»، خدایا در این روز مرا نیرومند بر اجرای فرمانت بفرما و در آن شیرینى یادت را به من بچشان و به من در این روز اداء سپاس‌گزاریت را به کـرم خودت الهام بفرما و نگهدار مرا در این روز به نگاه‌داریت و پرده‌پوشى خودت؛ اى بیناترین بینایان.»
وی به فراز اول دعای روز چهارم ماه مبارک رمضان اشاره و بیان کرد: در بخش ابتدایی دعای روز چهارم ماه مبارک رمضان، بنده از پروردگار خود می‌خواهد تا به او قدرتی عنایت فرماید که اوامرش را اجرا و از فرمان خدا اطاعت کند، خیلی‌ها دوست دارند بنده مطیع خداوند باشند اما این فراز به ما می‌آموزد که توانایی و توفیق این کار را باید از خود خدا بخواهیم. در نماز هم تعبیر «ایاک نستعین» همین معنا را می‌فهماند که برای بندگی خدا فقط از خود او باید کمک خواست که البته اجابت این دعا مشروط به امکانات فراوان ما برای کار‌های خیر نیست بلکه تلاش به قدر توان محدود خودمان و حتی نیت انجام عمل خیر نیز کاری ارزشمند و با فضیلت به شمار می‌رود.
غنایی در همین راستا ادامه داد: در دعای روز چهارم ماه مبارک رمضان از خداوند درخواست می‌کنیم تا بتوانیم فضیلت بیشتری کسب کنیم و در راه رضای او قدم برداریم. در این دعا از کلمه «اقامة» استفاده شده که یکی از کاربرد‌های آن در لغت عربی اجرای مستمر یک امر است. یعنی ما از خداوند کمک می‌خواهیم که موفق شویم تا اوامر او را به صورت دائمی اطاعت کنیم و در مسیرش با روحیه خستگی‌ناپذیر گام برداریم و اجرای فرمان‌های او در زندگی ما یک رویه همیشگی باشد.
وی به فراز دوم دعای روز چهارم ماه مبارک رمضان اشاره و ابراز کرد: بندگان در فراز دوم این دعا از خداوند می‌خواهند تا به آنان شیرینی و حلاوت ذکر یعنی یاد خدا را بچشاند. این مهم شرطی با خود دارد، طبق روایات زمانی می‌توانیم حلاوت و شیرینی ایمان و یاد خدا را درک کنیم که ایمانمان افزایش یافته باشد و افزایش ایمان هم فقط و فقط در گرو اطاعت خالصانه از دستورات خدا و ترک گناهان است. پس برای چشیدن طعم یاد خدا، ترک گناه لازم است.
این کارشناس علوم قرآنی در ادامه ابراز کزد: به طور مثال در روایتی «امام صادق (ع)» می‌فرمایند: «اگر کسی بخاطر خدا خالصانه از نگاه حرام صرف نظر کند خداوند حلاوت و شیرینی ایمان را به او می‌چشاند». توجه به این نکته لازم است که ترک گناهان اگر برای اهداف دنیوی هم باشد، مفید است. اما اگر برای رضای خدا و با نیت خالص باشد تاثیرش چند برابر بوده و برای مومن باعث رشد ایمان می‌شود و این نکته‌ای مهم و قابل توجه است.
غنایی تجربه ارتباط قلبی با خدا را مورد بررسی قرار داد و تاکید کرد: افراد زیادی حداقل برای لحظاتی تجربه برقراری ارتباط قلبی و عاطفی و مناجات عاشقانه با خدا را داشته‌اند و شیرینی آن را چشیده‌اند. این ارتباط برکات فراوانی را با خود به همراه دارد که در زندگی مومنان مشاهده می‌شود. از این رو افرادی که دائما به یاد خدا هستند دارای آرامش و طراوت روحی و نشاط باطنی خاصی هستند و این آرامش هم پایدارتر است و هم عمیق‌تر.
وی به برکات روزه اشاره و تصریح کرد: کم خوری و به تبع آن کم‌حرفی، از جمله برکات روزه است. طبق روایات متعدد، گرسنگی و کم‌حرفی ضابطه‌مند، نورانیت باطن را برای مومن به دنبال دارد و او مصداق این بخش از دعای روز چهارم می‌شود که «از یاد خدا لذت فراوانی می‌برد که برای دیگران قابل درک نیست».
غنایی پیرامون ارزش ذکر و یاد خدا تصریح کرد: یاد خدا به عنوان یک فضیلت به سه نوع تقسیم می‌شود: نوع اول «یاد قلبی» است که بسیار ارزشمند و دلچسب بوده و برای مومنان شیرینی فراوانی دارد. البته این نوع ارتباط که به ظاهر آسان می‌نماید، استمرارش برای افراد ضعیف‌الایمان دشوار است. نوع دوم یاد خدا «ذکر زبانی» است. خیلی خوب است که اذکار مختلف را مداوم و با توجه به معنایش، با زبان تکرار کنیم. این یک تلقین و یادآوری مستمر است که به تدریج منتهی به «یاد قلبی مداوم» شده و یاد خدا در دل مومن تثبیت می‌شود. نوع سوم و بسیار ارزشمند یاد خدا به شیوه عملی آن است. یعنی باید به شیوه‌ای زندگی کنیم که گویی خداوند متعال در تمام زندگی ما هست یعنی در یک کلام به واجبات عمل کنیم و از گناهان دوری کنیم تا تمام اعمال ما یادآور حضور خداوند در زندگی‌مان باشد.
وی به فراز بعدی دعای روز چهارم ماه مبارک رمضان اشاره و تصریح کرد: در فراز بعدی دعای روز چهارم ماه مبارک رمضان بیان می‌کنیم، خدایا به من الهام کن در این روز شکر نعمات تو را بجا بیاورم. شکرخدا نیز به سه بخش تقسیم می‌شود: «شکر قلبی خدا» که حداقل خاصیتش این است که از تکبر دوری کنم و بر این مهم واقف باشیم که هر آنچه دارم برای خودم نیست بلکه متعلق به خداست. شکر زبانی به تثبیت همین باور در افراد کمک می‌کند. اما شکر عملی که بسیار مهم است این نکته را با خود به همراه دارد که بدانم آنچه خدا به من عطا کرده است را چگونه استفاده کنم که مورد رضایت حق باشد.
غنایی نعمت را به عنوان یکی از هدایای الهی مورد بررسی قرار داد و اظهار کرد: برخی مردم فکر می‌کنند نعمت فقط مال دنیا، ثروت، ماشین، خانه و امثال این‌ها است، در حالی که نعمت‌هایی که خداوند به ما داده است بسیار بیشتر هستند: امنیت، آبرو و توانایی حل مشکلات دیگران که در جای خود نیازمند تفکر است. «امام حسین (ع)» در مورد نعمت حل مشکلات مردم فرمودند: نیاز مردم به شما برای حل مشکلاتشان، از نعمت‌های خداست پس «آن را قدر بدانید» و مبادا از آن خسته و ملول شوید که به سمت دیگری سوق پیدا خواهد کرد و شما از این نعمت محروم خواهید شد این سخن با توجه به شرایط گسترش بیماری کرونا باید مورد توجه قرار بگیرد و همدلی را سرلوحه کار خود قرار دهیم. دست مستمندان و گرفتاران را بگیریم، ضمنا دست‌گیری از دیگران تنها با پول نیست گاهی با انجام پادرمیانی و برقرار کردن صلح بین دو نفر و یا نجات افراد از قصاص می‌تواند اجرا شود و این نعمت ارزشمند را باید پاس داشت.
وی به آخرین فراز دعای روز چهارم ماه مبارک رمضان اشاره و خاطرنشان کرد: در انتهای این دعا از خداوند می‌خواهیم تا ما را حفظ کند و تحت پرده‌پوشی و ستر خود قرار بدهد. این مهم نشان می‌دهد که تنها حافظ ما خداوند است. نمونه آن گسترش یک ویروس میکروسکوپی به اسم کرونا است که با وجود این همه ادعای علم و تکنولوژی، دنیا را تهدید و فلج کرده است. همچنین این دعا یادآوری می‌کند که همه ما محتاج رازداری و حفظ آبرویمان توسط خداوند هستیم. اگر می‌خواهیم خداوند راز ما را نگهدارد ما نیز باید راز دیگران را نگهداریم و قطعا خداوند اجر و مزد مومنان را خواهد داد.
