نقش نامه تاریخی رهبری در پسابرجام/ آیا تاکنون "تیم هسته ای" همه دغدغه های "عالی ترین مقام ایرانی" را برطرف کرده است؟

-گروه سیاسی: پس از آنکه در یک فرآیند چندماهه، سند برجام از طریق مجاری قانونی(مجلس شورای اسلامی و شورای عالی امنیت ملی) مورد بررسی دقیق و مسئولانه قرار گرفت، مقام معظم رهبری در روز 29 مهرماه طی نامه ای به رئیس جمهور با برشمردن الزامات 9 گانه ای در زمینه اجرای برجام، سند مزبور را مورد تایید مشروط قرار دادند.

نامه معظم‌له که متضمن نکات مهم و هوشیارانه‌ای بود، به باور بسیاری از کارشناسان و صاحب نظران داخلی و بین‌المللی ضمن توجه به نقاط مبهم و ضعف‌های ساختاری برجام، در قالب گزاره‌ها و قیودی، راه‌های سوءاستفاده طرف مقابل از سند مزبور را مسدود کرد.  
 
یکی از الزاماتی که مقام معظم رهبری در نامه به رئیس جمهور مورد تاکید قرار دادند، ضرورت تشکیل هیئتی قوی و آگاه و هوشمند، برای رصد پیشرفت کارهای اجرایی برجام به منظور جلوگیری از نقض عهد و تخلّفات و فریب‌کاری در طرف مقابل بویژه آمریکا بود؛ آنطور که وزیر امور خارجه در هفته گذشته در جریان سفر به قم مطرح کرده، هیئت نظارت بر برجام در چارچوب نظرات رهبر معظم انقلاب تشکیل شده است و وزارت امور خارجه نیز با تعیین ستاد ویژه‌ای کار تخصصی در ابعاد مختلف حقوقی، سیاسی، فنی و اقتصادی، در راستای اجرای برجام را رصد می‌کند.

سید عباس عراقچی معاونت حقوقی و امور بین‌الملل وزارت امورخارجه نیز هفته گذشته در جریان بازدید از نمایشگاه مطبوعات ضمن اشاره به آغاز به کار هیئت نظارت بر اجرای برجام، دستور کار نخستین جلسه هیئت مزبور را  بررسی چگونگی دریافت تضمین‌های قوی و کافی از سران طرف مقابل به منظور لغو تحریم‌ها دانست؛ موردی که در نامه مقام معظم رهبری نیز صریحا به آن تاکید شده بود و در بند نخست آن چنین آمده بود:

 "از آنجا که پذیرش مذاکرات از سوی ایران اساساً با هدف لغو تحریمهای ظالمانه‌ی اقتصادی و مالی صورت گرفته است و اجرائی شدن آن در برجام به بعد از اقدامهای ایران موکول گردیده، لازم است تضمین‌های قوی و کافی برای جلوگیری از تخلّف طرفهای مقابل، تدارک شود، که از جمله‌ی آن اعلام کتبی رئیس‌جمهور آمریکا و اتّحادیه‌ی اروپا مبنی بر لغو تحریمها است. در اعلام اتّحادیه‌ی اروپا و رئیس‌جمهور آمریکا، باید تصریح شود که این تحریمها بکلّی برداشته شده است. هرگونه اظهاری مبنی بر این‌که ساختار تحریمها باقی خواهد ماند، به‌منزله‌ی نقض برجام است".

علی اکبر صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی نیز شنبه شب هفته جاری با حضور در یک برنامه تلویزیونی، موضوع مورد بحث در نخستین جلسه هیئت نظارت بر برجام را بررسی مورد تایید بودن بیانیه رئیس جمهور آمریکا و اتحادیه اروپا پیرامون رفع تحریم‌ها دانست؛ بیانیه‌هایی که در روز 26 مهرماه (روز تصویب برجام) از سوی واشنگتن و بروکسل صادر شد و در آن‌ها لغو و تعلیق تحریم‌ها اقتصادی ضد ایرانی اعلام و اجرای آن‌ها به  زمان ایفای تعهدات ایران موکول شده بود.

اما به جز تشکیل جلسه هیئت نظارت بر اجرای برجام با دستورکار بررسی سندیت و اعتبار بیانیه‌های سران طرف مقابل جهت لغو تحریم‌ها، اجلاس بین المللی بررسی بحران سوریه در وین، موقعیت مناسبی را فراهم آورد تا وزیر امور خارجه کشورمان طی ملاقاتی با همتای آمریکایی‌اش، از عزم و جدیت هیئت حاکمه آمریکا برای لغو تحریم ها در موعد اجرای برجام آگاه شود؛ مذاکراتی که سه ساعت به طول انجامید و ظریف در توضیح آن چنین گفت:"آمریکا درخصوص برجام تعهداتی داده است که در روز تصویب(26 مهر) باید انجام می‌داد و تعهداتی بین روز تصویب تا روز اجرا داده است که آنها را نیز باید انجام بدهد؛ دراین زمینه‌ها نیاز بود توضیحات طرف امریکایی را بشنویم تا اطمینان حاصل کنیم نظرات مقام معظم رهبری اجرایی شده است".

اما مرقومه مقام معظم رهبری خطاب به رئیس جمهور پیرامون الزامات اجرای برجام، علاوه بر ضرورت تشکیل هیئت نظارت بر اجرای برجام حاوی قیدهای دیگری نیز بود؛ از جمله آنکه اقدامات اعتمادساز ایران اعم از نوسازی کارخانه اراک و معامله‌ی اورانیوم غنی‌‌شده‌ منوط به اخذ تضمین‌های کافی و انعقاد قراردادهای مطمئن و موثق شود؛ همچنین آغاز این اقدامات مصادف با گزارش آژانس مبنی بر  پایان پرونده‌ی موضوعات حال و گذشته هسته ای ایران موسوم به PMD باشد.

در این زمینه نیز مقامات و مسئولان ذی‌ربط در مجموعه شورایعالی امنیت ملی و وزارت امور خارجه در اظهارات‌شان بر نصب العین بودن الزامات مورد تاکید رهبری تصریح دارند؛ امیر دریابان علی شمخانی دبیر شورای عالی امنیت ملی دیروز طی مصاحبه ای با بیان اینکه مسائل مطرح شده در گذشته علیه فعالیت هسته‌ای ایران مبتنی بر گزارش‌های سرویس‌های اطلاعاتی و با هدف تخریب ایران بوده، گفت:"در نامه‌ای که رهبر انقلاب درباره برجام و پی ام دی ابلاغ کردند قیدهایی است که حتما لحاظ و رعایت می‌شوند".

همچنین وزیر امور خارجه کشورمان نیز طی مصاحبه‌ای یکی از محورهای مورد بحث با وزیر خارجه آمریکا در حاشیه نشست وین را نحوه عملیاتی شدن تعهدات آمریکا درباره راکتور اراک دانست. این در حالی است که روز شنبه هفته جاری سید عباس عراقچی معاون امور حقوقی و بین‌المللی وزارت امور خارجه و عضو ارشد تیم مذاکره کننده هسته‌ای در خصوص امضای سند بازطراحی راکتور اراک اعلام کرد که سند بازطراحی راکتور اراک تا عصر روز دوشنبه به امضای همه کشورهای عضو 1+5 می‌رسد.

علی اکبر صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی نیز در جریان گفت‌وگویی تلویزیونی ضمن اشاره به قیود مورد تاکید مقام معظم رهبری مبنی بر ممانعت از اعمال تغییرات در استوانه چاله رآکتور اراک و تبادل سوخت تا مختومه شدن پرونده PMD از سوی آژانس بین المللی انرژی اتمی، اظهار داشت: "در حال حاضر تنها مقدمات برچیدن سانتریفیوژهای غیرفعال تاسیسات نطنز را آغاز کرده‌ایم".

با توجه به اظهارات مقامات و مسئولان ذی‌ربط کشورمان به نظر می‌رسد آن‌ها در فراهم کردن تمهیدات مقدماتی اجرای سند برجام، لحاظ و رعایت الزامات مورد تاکید مقام معظم رهبری را در الویت برنامه ریزی‌ها و تعیین راهبردهای خود قرار داده‌اند؛ با این همه به نظر می‌رسد با توجه به ضعف‌های ساختاری برجام و سابقه خدعه گری و عهدشکنی و عنادورزی طرف مقابل بویژه آمریکا، مسئولان باید هوشیاری بیشتری به خرج دهند... 

*نظر رهبر انقلاب درباره "دلواپسان"