برنامه‌های جبرانی هدفمند؛ راهکار آموزش و پرورش برای افت تحصیلی دانش‌آموزان
_ ایرنا نوشت: آموزش از راه دور پس از شیوع ویروس کرونا از اسفند ماه سال ۹۸ در کشور رواج بیشتری پیدا کرد. مدارس پس از گذشت یک روز از اعلام خبر شیوع ویروس کرونا در کشور تعطیل شدند و به این ترتیب آموزش از راه دور روی کار آمد.
در آن زمان، اولین اقدام برای تداوم آموزش راه اندازی مدرسه تلویزیونی دانش آموزان بود که آموزش و پرورش در یک فراخوان از معلمان درخواست کرد تا برای تدریس در شبکه آموزش اعلام آمادگی کنند و پس از گذشت چند روز برنامه‌های آموزشی دانش آموزان پخش شد.
اما کوتاهی زمان برنامه‌های آموزشی و نبود ارتباط و تعامل میان معلم و دانش آموز سبب شد تا مدرسه تلویزیونی نتواند ابزار مناسبی برای یادگیری دانش آموزان باشد؛ بنابراین معلمان و دانش آموزان به منظور تداوم جریان یادگیری و جلوگیری از عقب ماندگی تحصیلی دانش آموزان به شبکه‌های مجازی کوچ کردند، در این شرایط آموزش و پرورش برای جلوگیری از آسیب‌های فضای مجازی، راه اندازی یک اپلیکیشن ایمن دانش آموزی را مد نظر قرار داد و در فروردین ماه سال ۹۹ شبکه شاد آغاز به کار کرد.
همچنین ارسال درسنامه برای دانش آموزان مناطق کمتر برخوردار روستایی و عشایری دیگر اقدام وزارت آموزش و پرورش برای تداوم جریان آموزش بود که دانش‌آموزانی که به گوشی موبایل و تبلت دسترسی نداشتند یا در آن مناطق زیرساخت‌های فناوری و دسترسی به اینترنت وجود نداشت، بتوانند از محتوای آموزشی بهره‌مند شوند.
در نهایت آموزش دانش آموزان تا مهر ماه سال ۱۴۰۰ به دلیل شیوع و جهش یافتن ویروس کرونا به صورت مجازی و از راه دور تداوم داشت و قاب‌های گوشی تلفن همراه جایگزین کلاس درس شدند.
اما مسئله مورد توجه این است که بررسی‌های مسوولان و کارشناسان آموزش و پرورش از وضعیت تحصیل دانش آموزان در دوران آموزش غیرحضوری نشان می‌دهد که فرزندان در این دوران دچار آسیب‌های آموزشی، پرورشی، عاطفی، اجتماعی و جسمی شده اند.
همچنین در دوران تعطیلی مدارس به دلیل تداوم آموزش با ابزار‌های هوشمند و ناتوانی برخی خانواده‌ها در خرید تبلت و تلفن همراه برای همه دانش آموزان، شکاف آموزشی میان دانش آموزان کمتر برخوردار و دانش آموزان در خانواده‌های با سطح مالی متوسط و بالا ایجاد شد که به نوعی برخلاف تحقق عدالت آموزشی است.
براین اساس رضوان حکیم زاده معاون آموزش ابتدایی وزارت آموزش و پرورش سوم اسفند ماه سال ۱۴۰۰ اعلام کرد که در دوره ابتدایی پوشش واقعی امسال ۹۷.۷۵درصد، سال قبل ۹۷.۴۵ درصد و دو سال قبل ۹۸.۲۳ درصد است که این کاهش تحت تاثیر شیوع ویروس کرونا بوده است، بنابراین هر عدد دیگری در این خصوص تایید نمی‌شود.
وی افزود: در دوره ابتدایی تعداد بازماندگان ۶ تا ۱۱ ساله در سال ۹۸-۹۹ تعداد ۱۴۷ هزار ۷۱۷ نفر، در سال ۹۹-۱۴۰۰ تعداد ۲۱۰ هزار و ۲۲۱ نفر و در سال ۱۴۰۰-۱۴۰۱ تعداد ۱۸۵ هزار و۸۱۳ نفر است که این کاهش ۱۲ درصدی مناسب است.
با توجه به آمار بدست آمده از افت تحصیلی و افزایش بازماندگان از تحصیل، وزارت آموزش و پرورش پس از گسترش واکسیناسیون عمومی و همچنین کسب مجوز از ستاد ملی مقابله با کرونا آموزش حضوری و بازگشایی مدارس با حفظ سلامت دانش آموزان را در اولویت قرار داد.
آموزش و پرورش با همکاری وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی الگویی را به عنوان نقشه راه برای بازگشایی ایمن و تدریجی مدارس طراحی کردند که بر این اساس مدارس در مناطق روستایی و عشایر فعالیت خود را از ابتدای مهرماه به صورت حضوری با رعایت پروتکل‌های بهداشتی آغاز کردند.
همچنین بازگشایی مدارس برای دانش‌آموزان متوسطه دوم در ۱۵ آبان‌ماه و برای دانش‌آموزان ابتدایی و متوسطه اول در یکم آذرماه تعیین شد.
هرچند که آموزش دانش آموزان از آبان ماه سال ۱۴۰۰ در اقصا نقاط کشور بویژه برای دانش آموزان دوره ابتدایی و کلاس اولی‌ها به صورت حضوری انجام شد، اما افت تحصیلی ناشی از تعطیلی مدارس در بسیاری از دانش آموزان باقی مانده است که باید برای ادامه تحصیل این فرزندان این افت تحصیلی جبران شود.
در این راستا آموزش و پرورش در تابستان ۱۴۰۰، بخشنامه‌ای با عنوان «طرح جبران وتثبیت یادگیری» را به تمام مدارس کشور ارسال کرد که به موجب آن تمام دانش آموزانی که در کارنامه آن‌ها برای درس‌های «فارسی» و «ریاضی» دوره اول ابتدایی و در درس‌های «فارسی»، «علوم» و «ریاضی» دوره دوم ابتدایی قابل قبول و نیازمند تلاش منظور شده است؛ مشمول این برنامه جبرانی می‌شوند.
رضوان حکیم زاده درباره طرح عقب ماندگی تحصیلی دانش آموزان اظهار داشت: یکی از دغدغه‌های مهم نظام آموزشی در ایران و سایر نظام‌های آموزشی موضوع افت یادگیری در دوران کرونا است.
وی افزود: هر چند در این مدت با اقدامات و تلاش‌های ارزشمند معلمان و مدیران جریان آموزش تداوم یافت، اما میزان و نحوه یادگیری دانش آموزان تحت تاثیر کرونا دچار آسیب‌های جدی شد.
معاون آموزش ابتدایی وزارت آموزش و پروش خاطرنشان کرد: نتیجه ارزشیابی‌های ۲سال گذشته به طور معنادار بیانگر این است که دانش آموزان در کسب نتایج خوب در دروسی مانند فارسی، ریاضی و علوم در مقایسه با دوران پیش از کرونا افت تحصیلی داشتند و نیازمند افزایش تلاش در این زمینه هستند.
حکیم زاده با تاکید بر اینکه تابستان امسال مرحله اول طرح جبران و تثبیت یادگیری اجرا شد، ادامه داد: در این مرحله دانش آموزان نیازمند تلاش بیشتر در دروس فارسی، ریاضی و علوم شناسایی شدند.
وی خاطرنشان کرد:مرحله دوم طرح تثبیت و یادگیری از پایان ارزشیابی نوبت اول یعنی پایان دی ماه و اول بهمن ماه آغاز شد، در این طرح دانش آموزانی که در دوره اول ابتدایی در دروس فارسی و ریاضی و در دوره دوم در دروس فارسی، ریاضی و علوم نیازمند تلاش با نتیجه قابل اعتماد بودند، مشمول این طرح می‌شوند.
معاون آموزش ابتدایی وزارت آموزش و پرورش با تاکید بر اینکه مدیران مدارس باید دانش آموزان نیازمند یادگیری را شناسایی کنند، عنوان کرد: برنامه‌های جبرانی هدفمندی باید با توجه به شرایط این دانش آموزان تعریف شود تا بتوانند عقب ماندگی تحصیلی ناشی از شروع ویروس کرونا و آموزش‌های مجازی را جبران کنند. وزیر آموزش و پرورش هم در این زمینه مساعدت کرد و اعتباری برای مدارس دوره ابتدایی ارسال شد، امیدواریم با همکاری خانواده‌ها افت تحصیلی ناشی از شیوع ویروس کرونا در دوره ابتدایی جبران شود.
موثربودن آموزش حضوری در مهارت‌های سوادپایه
حکیم زاده همچنین درباره نتایج بدست آمده از آموزش حضوری دانش آموزان در نیمسال گذشته، توضیح داد: دریافت گزارشات از معلمان و خانواده‌ها نشان می‌دهد که تاثیر آموزش‌های رو در رو و حضوری در دوره ابتدایی به ویژه اول ابتدایی در ارتقا تحصیل دانش آموزان بسیار است.
وی با تاکید بر اینکه دانش آموزان در آغاز مرحله یادگیری هستند، افزود: مهارت‌های سوادپایه نیاز به تکرار و تمرین دارند که این معلمان این دوره تحصیلی این کار را به صورت تخصصی بلد هستند، هرچند که خانواده‌ها در ایام آموزش مجازی برای یادگیری دانش آموزان تلاش کرده اند، اما این شیوه یادگیری یک کار تخصصی است.
معاون آموزش ابتدایی وزارت آموزش و پرورش ادامه داد: آموزش کودکان امر تخصصی است که نیاز به ارتباط رو در رو دارد، بسیاری از مهارت‌های سوادپایه مانند خواندن، درک مطلب و نوشتن و حتی بدست گرفتن مداد نیاز دارد که معلمی بر عملکرد کودک در ارتباط چهره به چهره نظارت داشته باشد.
حکیم زاده خاطر نشان کرد: آموزش حضوری علاوه بر جنبه‌های یادگیری از نظر رشد عاطفی، اجتماعی، مهارت دوست یابی، ایجاد ارتباطات و تمرین زندگی کودکان بسیار موثرتر از آموزش مجازی است. گزارشات خوبی از رضایت خانواده‌ها و معلمان در فضای مجازی دریافت شده که نگران توانایی برقراری ارتباط کودکان بودند و همچنین اضطراب یادگیری داشتند.
به گفته وی، براساس ارسال گزارش معلمان، ارتباط حضوری و دسترسی داشتن به دانش آموزان سرعت و کیفیت یادگیری را بهبود بخشیده است.
معاون آموزش ابتدایی وزارت آموزش و پرورش عنوان کرد: گزارشات جهانی هم نشان می‌دهد که در واقع فقط این افت تحصیلی در آموزش مجازی فقط در نظام آموزشی ما نبوده، بلکه در سراسر دنیا هم تاثیرپذیرفته از این موضوع هستند. نتایج پژوهش‌های کشور‌های مختلف هم این طور است که آموزش حضوری بهترین روش برای جبران افت ناشی از تعطیلی مدارس به دلیل شیوع ویروس کروناست.