چه افرادی بیشتر از دارو‌های گیاهی استفاده می‌کنند؟

_ ایسنا نوشت: با توسعه دارو‌های شیمیایی، این دارو‌ها به عنوان اصلی‌ترین دارو‌ها برای درمان بیماری‌ها مورد استفاده قرار گرفت. با این حال با گذشت زمان و به دنبال آگاهی از برخی عوارض ناشی از دارو‌های شیمیایی و تصور این‌که دارو‌های گیاهی از عوارض کم‌تری برخوردارند، استقبال از دارو‌های گیاهی با رشد قابل توجهی روبرو شده است.

دارو‌های گیاهی؛ موادی هستند که از گیاهان استخراج می‌شوند و با حداقل و یا بدون پردازش صنعتی در درمان بیماری‌ها و درمان‌های محلی مورد استفاده قرار می‌گیرند.

ایران جزو کشور‌هایی است که استفاده از گیاهان را در درمان بیماری‌ها پذیرفته است و دارو‌های گیاهی زیادی با مجوز وزارت بهداشت تولید می‌شوند. همچنین طیف وسیعی از مردم نیز به شکل‌های مختلف گیاهان را تهیه و استفاده می‌کنند.

سرانه مصرف دارو توسط ایرانی‌ها، سه برابر استاندارد جهانی است، ولی سرانه مصرف دارو‌های گیاهی زیاد نیست. اطلاع یافتن از عوامل مرتبط به‌کارگیری دارو‌های گیاهی یا گیاهان دارویی، می‌تواند امکان اطلاع‌رسانی و مداخله برای تغییر رفتار افراد را در گسترش مصرف مؤثر آن‌ها و محدود کردن مصرف آن‌ها در موارد نامناسب، تسهیل کند. بر همین اساس پژوهشگران با انجام یک مطالعه، عوامل تاثیرگذار بر میزان تمایل افراد به خرید دارو‌های گیاهی را بررسی کردند.

این مطالعه در سال ۱۳۹۷ در شهر مشهد انجام گرفت. کلان‌شهر مشهد، در استان خراسان رضوی جمعیتی حدود سه میلیون نفر و تعداد ۵۶۶ داروخانه دارد و یکی از مهم‌ترین شهر‌های ایران در مصرف گیاهان دارویی و دارو‌های گیاهی محسوب می‌شود.

داده‌های موردنیاز این تحقیق، از طریق پرسش‌نامه جمع‌آوری شد و پژوهشگران با ارائه پرسش‌نامه به مراجعه‌کنندگان به داروخانه‌های مشهد، تمایل آن‌ها به خرید دارو‌های گیاهی را مورد بررسی قرار دادند.

۱۵۰ نفر در این مطالعه شرکت کردند و بررسی شرکت‌کنندگان نشان داد که حدود ۳۶ درصد از آن‌ها مرد و ۶۴ درصد از آن‌ها زن بودند. ۸۲ درصد از این افراد، از قبل در مورد فرآورده‌های گیاهان دارویی اطلاعات داشتند. میانگین سنی شرکت‌کنندگان ۳۶ سال بود و حدود نیمی از افراد دارای تحصیلات لیسانس و بالاتر بودند.

بررسی درآمد ماهیانه خانوار که نشان دهنده قدرت خرید افراد برای دارو‌های گیاهی است، حاکی از این بود که شرکت‌کنندگان در این تحقیق به طور میانگین ماهانه دو میلیون تومان درآمد داشتند و متوسط هزینه ماهیانه خانوار برای خرید دارو‌های گیاهی، ۲۶ هزار تومان بود.

همچنین مشخص شد که افراد به طور میانگین دارو‌های گیاهی را با نسخه پزشک خریداری می‌کنند و به طور متوسط افرادی که سابقه مصرف گیاهان دارویی و دارو‌های گیاهی در خانواده آن‌ها بیشتر است، از این محصولات بیشتر استفاده می‌کنند.

بررسی‌های این مطالعه نشان داد که عواملی مانند توصیه پزشک، سابقه مصرف دارو‌های گیاهی در اقوام و میزان تحصیلات، در تمایل به خرید و اقدام به خرید دارو‌های گیاهی تاثیر مثبت و معنی‌دار دارد.

در این تحقیق عنوان شده است که مصرف دارو‌های گیاهی در بین افراد تحصیل‌کرده، بالاتر است که این یافته با یافته‌های مطالعات قبلی در این زمینه مغایرت دارد.

پژوهشگران این تحقیق بر اساس نتایج به دست آمده، می‌گویند: به نظر می‌رسد که افزایش سطح اطلاعات جامعه می‌تواند عامل مؤثری در افزایش مصرف گیاهان دارویی و دارو‌های استخراجی از آن‌ها باشد.

این محققان عنوان می‌کنند که با توجه به تاثیر تجویز پزشک، ارائه اطلاعات همه‌جانبه در زمینه دارو‌های گیاهی و آگاهی از سوی پزشکان برای پیشگیری از تداخلات دارویی، ضروری به نظر می‌رسد. همچنین قرار گرفتن این دارو‌ها تحت پوشش بیمه به ایجاد فرهنگ مصرف آن‌ها کمک می‌کند.

پژوهشگران این تحقیق معتقدند که در کنار عوامل ذکرشده، بازنگری در سیاست‌های دارویی کشور لازم است تا با ارائه روش‌های مناسب برای تولید، عرضه و مصرف دارو‌های گیاهی با شرایط آسان و طبق استاندارد‌های بین‌المللی گام برداشته شود و عملکرد مردم را در مصرف دارو‌های گیاهی بهبود بخشید.

در انجام این تحقیق، تکتم محتشمی و سیده تینا مرتضوی نیا از گروه اقتصاد کشاورزی دانشگاه تربت‌حیدریه و علیرضا کرباسی از گروه اقتصاد کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد با یکدیگر مشارکت داشتند.

یافته‌های این مطالعه، بهمن‌ماه سال جاری به صورت مقاله علمی با عنوان «بررسی عوامل مؤثر بر تمایل به خرید دارو‌های گیاهی: مطالعه موردی شهر مشهد» در نشریه علمی تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران؛ زیر نظر موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع ایران منتشر شده است.