دانش‌بنیان‌ها در پازل رفع تحریم‌ها
- روزنامه حمایت نوشت: ورود انقلاب اسلامی به دهه پنجم با اقتضائات و بایسته‌های خاصی همراه بود که در رأس آن‌ها تجهیز کشور برای خنثی‌سازی تحریم‌ها قرار دارد. در نیم دهه گذشته پس از یاس و ناامیدی دشمن از کارآمدی روش‌های دیگر برای تغییر محاسبات نظام، فشار‌های اقتصادی در صدر اولویت‌های آمریکا قرار گرفت و امروز به اولین حربه علیه کلیت نظام بدل شده است.
تحریم‌های کاخ سفید و متحدانش در اروپا و منطقه پس از بررسی‌های گسترده در خصوص پاشنه آشیل اقتصادی کشورمان به مرحله اجرا در آمده و هر جا که توانستند این فشار را به حداکثر رساندند. تلاش برای به صفر رساندن فروش نفت ایران و ایجاد نارضایتی‌های عمومی پس از اعمال تحریم‌های گسترده، یک قلم از خباثت دشمن را نشان می‌دهد که سعی داشت و دارد تا از این طریق، مردم را در برابر حاکمیت قرار دهد.
این در حالی است که هر جا ابتکار عمل را به دست گرفتیم و توانمندی خود را در موضوعات مختلف افزایش دادیم، حریف نتوانست به اغراض خود دست یابد و در برابر هوشمندی ایران، دست از پا درازتر ناکام ماند. از این منظر باید گفت که تحریم‌ها حتی توانسته‌اند تهدید را به فرصت تبدیل کنند و اگر این محدودیت‌ها نبود، شاید به فکر رفع آن‌ها و چاره‌جویی برای تحکیم پایه‌های اقتصاد نمی‌افتادیم.
برای عبور از گردنه‌های اقتصادی، ساده‌ترین و در عین حال نامطمئن‌ترین روش، رفع تحریم‌هاست. ساده ازاین‌جهت که چنانچه محدودیت‌ها رفع شوند، گشایش‌هایی سطحی ایجادشده و برخی را به این شبهه دچار می‌سازد که وقتی می‌توان با استفاده از سرمایه‌گذاری‌های خارجی به پیشرفت اقتصادی دست یافت، چرا باید به تولید داخل اصرار کرد! نامطمئن نیز به این سبب که رفع موانع اقتصادی و تسهیل ساز و کار‌های آن، خارج از اراده کشور و در دست دیگران است. بنابراین، گشایش‌هایی که به‌ظاهر بر اثر رفع تحریم‌ها ایجاد می‌شوند، حالت تسکین‌دهنده دارند و به این جهت قابل اعتنا نیستند.
این بدان مفهوم نیست که نباید موضوع رفع تحریم‌ها را پیگیری کنیم. نکته اینجاست که اولویت‌ها و سرفصل‌های اقتصادی کشور در موضوع اقتصاد مشخص است و نباید رفع تحریم به مسئله شماره یک کشور - همچنان که در گذشته مطرح بود- تبدیل شود.
از طرفی، برخی در دولت‌های گذشته با گرفتن انگشت اتهام به‌سوی محدودیت‌های اقتصادی تلاش می‌کردند ضعف‌های مدیریتی، بی‌تدبیری‌ها و کم‌کاری‌های خود را فرافکنی کرده و پوشش دهند. تحریم‌ها بنابر ارزیابی‌های کارشناسی، سهم کمتری نسبت به ناکارآمدی‌ها و بی‌توجهی‌ها نسبت به مسئله تولید را در مسائل اقتصادی به خود اختصاص داده‌اند.
با این وصف، اولین پیش‌نیاز بهبود اوضاع، دور شدن از شرطی کردن اقتصاد و گره زدن معیشت مردم به تحولات خارجی است که نمود عینی آن، مذاکرات وین است. دولت هوشمندانه کوشیده حواشی و تبلیغات رسانه‌ای غرب بر معیشت مردم تأثیری نداشته باشد و آن را به‌صورت یک فرآیند مجزا در کنار سایر تعاملات بین‌المللی پیگیری کند.
راهکار اصلی برای مقابله با فشار‌های اقتصادی همان است که رهبر معظم انقلاب در خصوص خنثی‌سازی تحریم‌ها بار‌ها بیان کرده‌اند. تردیدی نیست که باید در حوزه‌هایی که دشمن از آن نواحی تحریم‌های سنگین‌تر و شدیدتر را اعمال کرده، با استفاده از نیرو‌های متخصص داخلی و ظرفیت‌های بومی، توانمندی‌های خود را تقویت کنیم و مسئله تولید را کاملاً جدی بگیریم. با محاسبه هزینه- فایده و مرور کوتاه بر حدود دو دهه تعامل با غرب، روشن است که فرآیند خنثی‌سازی تحریم‌ها از رهگذر تقویت ارکان اقتصاد، به‌مراتب کم‌هزینه‌تر از روش‌های دیگر است.
از ابتدای دهه هشتاد که مذاکرات هسته‌ای با اروپا آغاز شد، ثابت شد اعتماد به قاره سبز و آمریکا باعث اثرات سوء و پسرفت کشور شده، درحالی‌که امروز از قابلیت‌های فراوانی برای رونق تولید برخورداریم.
در موضوع دیپلماسی اقتصادی، اهمیت بکارگیری ارز‌های دوجانبه با کشور‌های منطقه و همسایه زمانی مشخص می‌شود که بدانیم آمریکا با سلاح دلار نه‌تن‌ها ایران بلکه متحدان کشورمان را نیز تهدید کرده است. امروز در میانه تنش روسیه با غرب بر سر پیوستن اوکراین به ناتو، آمریکا و اروپا درباره تحریم بیشتر روسیه به اجماع دست یافته‌اند. این در حالی است که پیش از این مسکو از جانب کاخ سفید تهدید شده بود که از دسترسی به شبکه سوئیفت محروم خواهد شد. بنابراین، در شرایط فعلی که ایران با تحریم‌های ظالمانه یانکی‌ها مواجه است، می‌توانیم به‌جای استفاده از یورو و دلار از ارز‌های مشترک استفاده کنیم.
علاوه بر این، در زمینه تولید چه در حوزه صنعت و چه در حوزه کشاورزی، دخیل کردن شرکت‌های دانش‌بنیان با توجه به محدودیت‌های ایجادشده در زمینه واردات فناوری در نقش کاتالیزور و تسریع‌کننده تولیدات به روز و مشتری‌پسند عمل می‌کند. یکی از انتقادات به حقی که مردم از صنایع داخلی دارند، این است که تولیدات داخلی در مقایسه با محصولات خارجی از کیفیت ساخت پایین‌تری برخوردار هستند.
بخشی از این اشکال به دور ماندن شرکت‌های دانش‌بنیان از صنعت بازمی‌گردد. تجربه ثابت کرده که میدان دادن به جوانان می‌تواند کشور را در باشگاه قدرت‌های علمی جهان وارد کند و نمونه‌های آن را در فناوری‌های نظامی، پزشکی، هوافضا، هسته‌ای، نانوتکنولوژی و ... مشاهده کردیم. بالاخره اینکه حتی در صورت رفع فشار‌های خارجی و برطرف شدن تحریم‌ها، هیچ کشور صاحب فن و صاحب نامی برای بومی کردن صنعت و رشد ما پیش‌قدم نخواهد شد، مگر اینکه از طریق به حداکثر رساندن تولید با سرمایه‌های داخلی و بومی، خودمان به فکر حل مشکلات و سرعت بخشیدن به چرخه تولید باشیم.